«Πόσες ζωές κουβαλά ένα νήμα πριν κουβάρι γενεί;». Η πρώτη φράση και ερώτημα της παράστασης μουσικού θεάτρου με τίτλο «Κοσμοϋφάδι του εργόηχου» θα ακουστεί την ώρα που η μονωδός Μάτα Κατσούλη θα υφαίνει σε έναν αργαλειό που έχει στηθεί στον αρχαιολογικό χώρο των Αβδήρων της Ξάνθης για τη σημερινή πρεμιέρα της παράστασης στο πλαίσιο του θεσμού «Ολη η Ελλάδα ένας πολιτισμός».
Στην Ξάνθη ο ουρανός έχει «κλείσει» και ετοιμάζεται για μια ζεστή καλοκαιρινή βροχή, μας λέει η κ. Κατσούλη. Η υψίφωνος και αρχιμουσικός, πρώτη διευθύντρια της Παιδικής Χορωδίας της ΕΛΣ, τώρα δοκιμάζεται σε ένα εγχείρημα πιο προσωπικό, υπογράφοντας τη δραματουργία, την πρωτότυπη μουσική και την επεξεργασία των μουσικών κειμένων του έργου.
Μέσω του αργαλειού και ενός καινούργιου μουσικού οργάνου δικής της έμπνευσης που έχει πλήκτρα μικρού πιάνου στη μία του πλευρά και στην άλλη χορδές που μοιάζουν με νήματα αργαλειού, επιχειρεί να συνυφάνει –κυριολεκτικά και μεταφορικά– δύο γενιές γυναικών με τους αρχετυπικούς μύθους του αρχαιοελληνικού παρελθόντος.
Η Κόρη –ένα κορίτσι και ταυτόχρονα η μυθολογική Περσεφόνη– ανοίγει ένα σεντούκι. Ξεδιπλώνει τα κιλίμια που βρίσκει μέσα και θυμάται όσα της αφηγήθηκε η μητέρα της. Κάθε υφαντό και τρεις ιστορίες· η ιστορία του κόσμου με πολέμους, σοδειές και πανηγύρια, μιας νεανικής παρέας με τραγούδια, πειράγματα, παραμύθια και κουβέντες και μια σιωπηλή ιστορία της καρδιάς. Με προσδοκίες, μοναξιά κι όνειρα κυλούν, στο φως της λάμπας, οι ώρες της ύφανσης. Τα χέρια των γυναικών, όπως μας λέει η δημιουργός, συμμετέχουν σε μια τελετουργία που ομοιάζει με εκείνη των μυθικών πλασμάτων που έκλωθαν το πεπρωμένο των ανθρώπων.
«Οπως η Πηνελόπη “μασούσε” τον χρόνο υφαίνοντας και η Αριάδνη κυλούσε το κουβάρι της μοίρας της ξετυλίγοντας το νήμα στον λαβύρινθο, έτσι και η δική μου γιαγιά, οι προγιαγιάδες μας και άλλες ακόμη πιο πριν δούλευαν στον αργαλειό για να ετοιμάσουν την προίκα τους. Αν ήθελαν να παντρευτούν και να έχουν κάποια τύχη, έπρεπε να είναι αφοσιωμένες στη υφαντική», λέει η κ. Κατσούλη.
Ομως ο καιρός έχει αλλάξει, διαπιστώνει κι εκείνη. Η Κόρη δεν υφαίνει πια για την προίκα της. Το υφαντό γίνεται φωνή, ο αργαλειός, μουσικό όργανο.
Η ίδια έμαθε από τη γιαγιά της να υφαίνει στον αργαλειό, «όχι δύσκολα σχέδια, αλλά έχω τις βασικές γνώσεις». «Εκείνο όμως που θυμάμαι πολύ καλά είναι ότι ο σπόρος αυτού του έργου έπεσε μέσα μου μια μέρα πριν από πολλά χρόνια, όταν είδα τη μητέρα μου να διπλώνει τα υφαντά της γιαγιάς μου. Ηταν η εποχή που εγώ μελετούσα πιάνο με τις ώρες για τις εξετάσεις μου· ήμουν μια νέα κοπέλα, ελεύθερη να αποφασίσω για τη ζωή μου. Ετσι γεννήθηκε η ιδέα του “εργόηχου”, δηλαδή η δημιουργία ενός μουσικού οργάνου που θα συνδύαζε το έργο των χεριών με τον ήχο».
Στη σκηνή των Αβδήρων για την παράσταση ανεβαίνουν τρία πρόσωπα: η Αχρονη Υφάντρα την οποία ερμηνεύει η Μάτα Κατσούλη, ο κόντρα τενόρος Νίκος Σπανάτης που υποδύεται τον Ανδρα και η χορεύτρια Δανάη Γιαννακάκου. Μαζί τους ένα κουαρτέτο εγχόρδων με κλαρινέτο.
«Το κοσμοϋφάδι του εργόηχου», 2-3 Αυγούστου, αρχαιολογικός χώρος Αβδήρων, Ξάνθη, ώρα έναρξης 9.30 μ.μ.
