ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΒΙΝΙΟΝ – ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Στο πρώην λατομείο του Μπουλμπόν, εκεί όπου ο Πίτερ Μπρουκ παρουσίασε την εμβληματική «Μαχαμπαράτα» για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ της Αβινιόν, το κοινό άρχισε να μαζεύεται από τις 7.30 το απόγευμα. Το Carriere de Boulbon βρίσκεται περίπου 15 χλμ. νοτιοδυτικά της Αβινιόν και πλέον μπορεί να μην είναι ο παρθένος χώρος που ανακάλυψε ο Μπρουκ το 1985, αλλά παραμένει ένα υπαίθριο θέατρο μέσα σε ένα πυκνό πευκόδασος, ο άλλος θρυλικός χώρος του Φεστιβάλ της Αβινιόν μαζί με το Cour d’honneur του Παπικού Μεγάρου. Και ίσως να είναι ακόμη πιο πολύτιμος από την παπική αυλή, γιατί είναι ακριβοθώρητος.
Περιμένοντας να αρχίσει η νέα δημιουργία της Βελγίδας χορογράφου Ανε Τερέζα ντε Κεερσμάκερ με τίτλο «BREL», στις κερκίδες μαζευόμαστε εκατοντάδες θεατές. Στη ζεστή βραδιά του Ιουλίου, το δάσος στέλνει πολύτιμες ανάσες, ενώ μόλις πέφτει το βράδυ η ψηλή πρόσοψη από ξανθή και ροζ πέτρα μεταμορφώνεται εμπρός μας σε γιγαντιαία οθόνη. Εκεί, πάνω στην επιφάνεια των βράχων που έχει πτυχές σαν δέρμα γέρικου ελέφαντα, προβάλλεται το πρόσωπο του Ζακ Μπρελ. Από εκείνη τη στιγμή και για μιάμιση ώρα η Ανε Τερέζα ντε Κεερσμάκερ και ο αυτοδίδακτος χορευτής του breakdance Σολάλ Μαριότ, μέλος πλέον της ομάδας Rosas, συνομιλούν, εξομολογούνται, προκαλούν τον μεγάλο Βέλγο τραγουδοποιό με ένα διαγενεακό νουέτο σύγχρονου χορού που μας προσφέρει λίγο άτακτα στην αρχή και αργότερα πιο «δεμένα», στιγμές εκπληκτικής ομορφιάς.
Ο Μπρελ δεν έχει γράψει μουσική για να χορεύεται. Τα τραγούδια του έχουν σάρκα και αγωνία. Ομως η χορογράφος το επιχειρεί. Με στίχους που ξεσπούν άγρια, η μουσική ξετυλίγεται σαν χρονικό αγάπης, απώλειας και πολιτικής αναζήτησης. Στην αρχή η Κεερσμάκερ χορεύει μόνη και η μορφή της, ντυμένη με ένα λιτό ανδρικό κοστούμι, απογυμνώνεται από τη σοβαρότητα που κάποτε τη χαρακτήριζε. Στο «Ne Me Quitte Pas», λυγίζει τα γόνατα και γδύνεται αργά, αφήνοντας τη φωνή του Μπρελ να προβάλει πάνω της εικόνες. Η σκηνή αποκτά σπαρακτική ένταση.
Ο Μαριότ, διακριτικός αλλά με προσωπικό στίγμα, βρίσκει τη δύναμή του στο δεύτερο μέρος. Στο «Amsterdam», οι δυο τους βυθίζονται ο ένας στον άλλο σωματικά και συναισθηματικά. Σε μια στιγμή εκείνη τον αγκαλιάζει – όχι ως δασκάλα, αλλά ως σύντροφος σε μια άγνωστη διαδρομή. Πώς χορεύει κανείς τα τραγούδια που ζουν ήδη μέσα του; Πώς συναντάς ξανά τον Ζακ Μπρελ χωρίς να τον εξιδανικεύσεις;
Πριν ακόμη ξεκινήσει το «EXIT ABOVE», την ομαδική δημιουργία που παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ της Αβινιόν το 2023 και στο Ηρώδειο πέρυσι, υπήρχε ήδη μια μυστική συνάντηση ανάμεσα στην 65χρονη χορογράφο και τον 24χρονο χορευτή του breakdance: η κοινή τους αγάπη για τον Μπρελ όχι μόνο ως τραγουδιστή και στιχουργό, αλλά ως εκφραστή ενός είδους σκηνικής ενέργειας.
«Θαυμάζουμε την ενέργειά του, παρόλο που μας χωρίζουν δύο γενιές», εξομολογείται η Κεερσμάκερ στη συνέντευξη που έδωσε για το 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν, αναγνωρίζοντας όχι μόνο την ηλικιακή απόσταση αλλά και τις πολιτισμικές διαφορές της με τον Μαριότ – εκείνη είναι Φλαμανδή, εκείνος Γάλλος. Ο Μπρελ, όμως, ξεπερνάει αυτά τα όρια. «Τον θεωρώ μέρος της παγκόσμιας κληρονομιάς», λέει η ίδια ανακαλώντας την πρώτη επαφή της με τον τραγουδοποιό στα δεκαπέντε της, όταν κλήθηκε να αναλύσει το τραγούδι «Le Plat pays» στο μάθημα των γαλλικών.
Για τον Σολάλ Μαριότ, η γνωριμία με τον Μπρελ έγινε πιο πρόσφατα, μέσα από ψηφιακά μονοπάτια. «Τον ανακάλυψα μέσω YouTube, λιγότερο από δέκα χρόνια πριν», λέει. Εκείνο που τον εντυπωσίασε δεν ήταν μόνο η ποιότητα των τραγουδιών, αλλά η απόλυτη αφοσίωσή του στη σκηνή. «Τα έδινε όλα», λέει ο Μαριότ στην ίδια συνέντευξη.
Οι στίχοι του ξεσπούν άγρια, η μουσική ξετυλίγεται σαν χρονικό αγάπης, απώλειας και πολιτικής αναζήτησης. «Τον θεωρώ μέρος της παγκόσμιας κληρονομιάς», λέει η διάσημη χορογράφος.
Η παράσταση, τελικά, είναι κάτι παραπάνω από μια σπουδή στη μουσική του Μπρελ· είναι μια αναμέτρηση με την προσωπικότητά του, ένας χορός προς έναν «Μπρελ του εαυτού μας», όπως λέει ο Μαριότ.
Ο Ζακ Μπρελ έγραψε περίπου 150 τραγούδια. Καθένας από τους δύο χορευτές έκανε τις δικές του επιλογές, οι οποίες περιορίστηκαν κατά τη διάρκεια των προβών. Η καριέρα του Βέλγου μουσικού κράτησε μόλις δεκαπέντε χρόνια – πυκνή, ουσιαστική και φορτισμένη. Η ομώνυμη παράσταση αποτελεί μια ανοιχτή πρόσκληση για να αναμετρηθούμε με τη σκηνική δύναμη και την ειλικρίνειά του. Μέσα από κινήσεις, βλέμματα, σιωπές, οι χορευτές ενσωματώνουν την ίδια την ευθραυστότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.
Στις πιο δυνατές στιγμές της, δεν είναι η χορογραφία που εντυπωσιάζει, αλλά η αποδοχή της έκθεσης. Η ακινησία της Κεερσμάκερ στο «La Chanson Des Vieux Amants» συγκινεί περισσότερο από οποιοδήποτε τεχνικό επίτευγμα. Είναι η στιγμή που η σιωπή αφήνει να ειπωθούν όσα δεν μπορεί ούτε καν το σώμα να αρθρώσει.
Το έργο «BREL» ξεκίνησε ευρωπαϊκή περιοδεία μετά την ολοκλήρωση του Φεστιβάλ της Αβινιόν, και την επόμενη εβδομάδα (28-31/7) παρουσιάζεται στη Βιέννη.
