Με τις υποδομές και τις εγκαταστάσεις που προϋποθέτει η ασφαλής λειτουργία του νέου Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου Κρήτης φαίνεται πως θα συνυπάρξει τελικά το μοναδικό για τη μινωική αρχαιολογία μνημειώδες κυκλικό αρχιτεκτονικό σύνολο, διαμέτρου περίπου 48 μέτρων, που εντοπίστηκε το 2024 στην κορυφή του λόφου «Παπούρα» πάνω από την κοιλάδα του Καστελλίου. Στη χθεσινή, πολύωρη συνεδρίασή του, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έλαβε υπόψη του τις αναλύσεις των ειδικών της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας πάνω σε τεχνικά ζητήματα αεροναυτιλίας και, μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, έκρινε ότι η επιλογή του λόφου «Παπούρα» για τη χωροθέτηση των ραδιοβοηθημάτων του νέου αεροδρομίου, που έχει προκαλέσει αντιδράσεις από σωματεία και επιστήμονες, είναι ουσιαστικά μονόδρομος, ενώ είδε γενικώς θετικά και την προμελέτη της εγκατάστασής τους, καθώς και την πρόταση ανάδειξης του αρχιτεκτονικού μνημείου ως επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου.
Σύμφωνα με την προμελέτη εγκατάστασης των ραδιοβοηθημάτων, στην κορυφή του λόφου «Παπούρα» σχεδιάζεται να τοποθετηθούν ένας πύργος ραντάρ ύψους 33 μέτρων, ένα κτίριο υποστήριξής του, δύο κεραίες ύψους 25 μέτρων, καθώς και ένα υπόσκαφο κτίριο υποσταθμού. Το ραντάρ θα απέχει σχεδόν 100 μέτρα από το κέντρο του μνημείου και περίπου 46 μέτρα από την περίμετρό του. Ο υπόσκαφος υποσταθμός, του οποίου ο σχεδιασμός δεν θα «τραυματίζει το φυσικό τοπίο, θα έχει εμβαδόν 5.500 τ.μ. Το σύνολο της επιφανείας στην οποία θα γίνουν επεμβάσεις είναι 13.625 τ.μ., με το ίδιο το μνημείο να καλύπτει περίπου 1.800 τ.μ. Σημειώνεται ότι προτού έρθει στο φως το εύρημα και ενώ στην περιοχή πραγματοποιούνταν έρευνες για να επιβεβαιωθεί η ύπαρξή του, είχαν ξεκινήσει εργασίες «ταπείνωσης» του λόφου, με τη χρήση εκρηκτικών, οι οποίες δεν συνεχίστηκαν με αίτημα του υπουργείου Πολιτισμού, έχοντας όμως στο μεταξύ δημιουργηθεί ένα πλάτωμα 20 στρεμμάτων σε απόσταση 50 μέτρων από την περίμετρο του αρχιτεκτονήματος.
Ο λόφος «Παπούρα» (ή αλλιώς «λόφος 24», σύμφωνα με τη σχετική επιστημονική ορολογία), είναι, όπως εξήγησαν οι εκπρόσωποι της ΥΠΑ, το μοναδικό σημείο όπου μπορεί να τοποθετηθεί το ραντάρ του αεροδρομίου, για τη χωροθέτηση του οποίου εξετάστηκαν και άλλοι λόφοι της περιοχής. Βάσει μελέτης της βρετανικής εταιρείας Cyrrus, εξετάστηκε και ο λεγόμενος «λόφος 26», που απορρίφθηκε. Και αυτό γιατί, αν επιλεγόταν η δική του κορυφή, τα αεροσκάφη θα παρέμεναν «μη ορατά» από το ραντάρ ακόμη και για 24 δευτερόλεπτα, διάστημα κρίσιμο για ζητήματα ασφαλείας. Η μελέτη της Cyrrus έδειξε επίσης ότι το ιδανικότερο σημείο του λόφου «Παπούρα» για τη χωροθέτηση του ραντάρ θα ήταν το… κέντρο της κορυφής, ακριβώς εκεί δηλαδή όπου εντοπίστηκε το μινωικό μνημείο, με τον εκπρόσωπο της ΥΠΑ να σχολιάζει ως «ανατριχιαστική» τέτοια ταύτιση με την επιλογή των κατοίκων της προϊστορικής Κρήτης. Σημειώθηκε επίσης ότι η ακτινοβολία του ραντάρ είναι «μη ιονίζουσα», δηλαδή ακίνδυνη για τον άνθρωπο.
Το μνημείο αποτελείται από επάλληλους λιθόκτιστους δακτυλίους, εκ των οποίων κάποιοι τέμνονται από ακτινωτούς τοίχους που διαμορφώνουν το σύνολο σε μια διάταξη παρόμοια με απεικονίσεις του μινωικού λαβυρίνθου. Εκτιμάται ότι το μνημείο φιλοξενούσε συμπόσια τελετουργικού χαρακτήρα. Η κύρια περίοδος λειτουργίας του τοποθετείται μεταξύ 2.300-1.700 π.Χ. Η ανασκαφή του έχει ολοκληρωθεί κατά τα δύο τρίτα.
