Οι πρωτομάστορες του «Γεφυριού της Αρτας», που το πρωί με κόπο έχτιζαν και το βράδυ γκρεμιζόταν, συναντάνε στο θέατρο Φρύνιχος στους Δελφούς το «Στοιχειό της Χάρμαινας», στο πλαίσιο του 7ου Φεστιβάλ Δελφών «Το λάλον ύδωρ». Ο καλλιτεχνικός διευθυντής και συνθέτης Δημήτρης Μαραμής παρουσιάζει στις 6 Ιουλίου αυτό το δίπτυχο λαϊκής όπερας, μέρος της τριλογίας «Οι στοιχειωμένοι», που συνέθεσε έπειτα από ανάθεση του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών το 2019, ενώνοντας τον πασίγνωστο θρύλο της λαϊκής παράδοσης από την Ηπειρο με ένα λιγότερο γνωστό παραμύθι από τη Φωκίδα.
Η συνοικία της Χάρμαινας, στην Αμφισσα, ήταν γνωστή για τα βυρσοδεψεία της και την ανάπτυξη που γνώρισε μετά την Επανάσταση του ’21. Οπως γράφει η Μάντυ Δασκαλοπούλου στο ομώνυμο βιβλίο της, σε ένα από αυτά εργαζόταν ο Κωνσταντής, που ήταν ερωτευμένος με τη Λενιώ, κάνοντας αγώνα ώστε να μαζέψει αρκετά χρήματα για να τη ζητήσει σε γάμο. Γυρνώντας από ένα μακρινό ταξίδι στο οποίο κατάφερε να πουλήσει τόσο πολλά δέρματα ώστε να αγοράσει για εκείνη το δαχτυλίδι του γάμου, μαθαίνει πως η μέλλουσα γυναίκα του σκοτώθηκε στη ρεματιά της Χάρμαινας από το χτύπημα κεραυνού, την ώρα που μάζευε νερό. Ο Κωνσταντής, δίχως να μπορεί να αποδεχθεί τον χαμό της Λενιώς, αυτοκτονεί στο ίδιο σημείο και η εκκλησία για να τιμωρήσει την πράξη του αφήνει το σώμα του άθαφτο. Σύμφωνα με το παραμύθι, μπορεί ο ίδιος να χάθηκε, όμως το πνεύμα του παρέμεινε εκεί και μεταμορφώθηκε σε ένα ανθρωπόμορφο τέρας, τριγυρνώντας στην περιοχή και προστατεύοντας τους βυρσοδέψες από τους ληστές.
«Είναι το πιο βαλκανικό έργο μου», μας λέει ο συνθέτης Δημήτρης Μαραμής, γνωστός για το πάντρεμα της λαϊκής παράδοσης με στοιχεία του σήμερα, ακολουθώντας όμως πάντα την κλασική φόρμα του μουσικού θεάτρου. Εχοντας στα χέρια του το ολοκαίνουργιο λιμπρέτο, που υπογράφει ο ποιητής Σωτήρης Τριβιζάς και τους στίχους από το αγαπημένο δημοτικό το «Γεφύρι της Αρτας», το οποίο μετράει αιώνες ζωής, ο συνθέτης πλαισιώνει το διπλό αυτό έργο με ήχους κρουστών και πνευστών.
«Σ’ αυτό το έργο χρησιμοποιώ λαϊκούς δρόμους, δηλαδή μουσικές κλίμακες και φόρμες που μπορεί να εντοπίσει κάποιος ακόμη και στα ρεμπέτικα τραγούδια», λέει ο συνθέτης Δημήτρης Μαραμής.
«Για να συνθέσω τη μουσική μελετάω τόσο πολύ τον στίχο που σχεδόν “τον ακούω”. Στα αυτιά μου δεν ηχούν μονάχα οι λέξεις και η ρίμα, αλλά και τα ίδια τα σύμφωνα και τα φωνήεντα, με αποτέλεσμα η μελωδία να γεννιέται φυσικά», μας λέει ο κ. Μαραμής, σημειώνοντας ότι αυτού του είδους ο ποιητικός λόγος «έχει τη δική του ενορχήστρωση. Ο ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος είναι ένα πλαίσιο όπου μπορείς να βρεις εσωτερικούς ρυθμούς μέσα στην ίδια τη γλώσσα».
Χαρακτηριστικό στοιχείο της παράστασης, στην οποία θα συναντηθούν 150 συντελεστές –επαγγελματίες τραγουδιστές και ερασιτεχνικές χορωδίες από την περιφέρεια, μαζί με ταλαντούχους σολίστ– είναι ότι δεν υπάρχουν καθόλου λυρικές φωνές, παρά μόνο λαϊκές και έντεχνες, ενώ απουσιάζει εντελώς ο πεζός λόγος.
«Αν και είμαι κυρίως δυτικότροπος συνθέτης, σε αυτό το έργο χρησιμοποιώ λαϊκούς δρόμους, δηλαδή μουσικές κλίμακες και φόρμες που μπορεί να εντοπίσει κάποιος ακόμη και στα ρεμπέτικα τραγούδια», αναφέρει ο συνθέτης και καταλήγει λέγοντας ότι «τη μουσική μου θέλω να μπορούν να την ακούσουν όλοι – και κάποιος μυημένος στην κλασική μουσική και κάποιος που δεν έχει πάει ποτέ στη λυρική. Αυτό ακριβώς είναι και το στοίχημα στους Δελφούς, μέσα από δύο ιστορίες που έχουν κάτι αρχέγονο και το οποίο αγγίζει το κοινό μέχρι και σήμερα».
