Οταν το 1928 κυκλοφόρησε το «Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο» του Εριχ Μαρία Ρεμάρκ (1898-1970), το τέλος του Μεγάλου Πολέμου ήταν μόλις δέκα χρόνια πίσω. Ο κόσμος του 1928 δεν θύμιζε σε τίποτε το 1914, τα σύνορα είχαν αλλάξει, αυτοκρατορίες είχαν καταρρεύσει και μια νέα γενιά ενηλικιωνόταν με άλλες παραστάσεις. Ο Ρεμάρκ εγκαινίασε σε μεγάλη κλίμακα την αντιπολεμική λογοτεχνία των βετεράνων πολέμου την περίοδο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Η έκδοση του βιβλίου του προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση και έγινε γρήγορα «κλασικό».
Εκτοτε, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος γνώρισε μεγάλη διάδοση στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο, γέννησε την ποίηση των χαρακωμάτων και απέκτησε εθνικές σχολές διαφορετικών κατευθύνσεων κυρίως από τις χώρες με τα πολλά θύματα. Πέρα από την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, οι ΗΠΑ, το Βέλγιο, η Αυστρία, η Ιταλία, η Αυστραλία, και άλλες χώρες, διαμόρφωσαν τη δική τους αντιπολεμική παραγωγή. Στην Ελλάδα, ανυπέρβλητο έργο είναι το «Η ζωή εν τάφω» του Στράτη Μυριβήλη.
Η πρόσφατη κυκλοφορία του πολυσέλιδου μυθιστορήματος «In Memoriam» της Αλις Γουίν (Alice Winn) που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ικαρος» σε μετάφραση Αγγελου Αγγελίδη, επαναφέρει το βλέμμα πάνω σε μια τεράστια κληρονομιά που αντλεί τόσο από το τραύμα του πολέμου και της καταστροφής όσο και από την ανάγκη διαχείρισης ενός νέου εαυτού. Η Γουίν, 32 ετών, γεννημένη στη Γαλλία, με εκπαίδευση στην Αγγλία και καταγωγή από ΗΠΑ και Ιρλανδία, προκάλεσε διεθνή αίσθηση με το «In Memoriam», το οποίο ξετυλίγει ως τοιχογραφία τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όπως βιώθηκε από τη νεολαία και από την ευρύτερη κοινωνία της Βρετανίας.
Στο «In Memoriam», ο καμβάς της μυθοπλασίας πλέκεται πάνω στην ομοερωτική σχέση ανάμεσα στους δύο κεντρικούς ήρωες, αντλώντας από το καθαρά βρετανικό περιβάλλον των ιδιωτικών σχολείων της ελίτ πριν από το 1914. Δεν είναι, όμως, ένα βιβλίο που καθορίζεται από αυτή τη διάσταση, καθώς η Γουίν παραδίδει μια βαθιά τομή στο πνεύμα του 1914-18, με εξαιρετικές σκηνές ρεαλισμού στα χαρακώματα. Η εκατόμβη της μάχης του Σομ το 1916 ξεχωρίζει.
Στο «In Memoriam» υπάρχει και ως παράλληλη διάσταση η αγάπη ενός από τους ήρωες, του Χένρι Γκοντ, για την κλασική παιδεία και τη συχνή αναφορά του στον Θουκυδίδη. Ορίζεται άριστα το πνευματικό υπόστρωμα της βρετανικής ανώτερης τάξης και ο ρόλος που έπαιζε στον «παλαιό κόσμο» η ελληνορωμαϊκή παιδεία.
Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος όρισε εκ νέου την πολεμική φιλολογία στον 20ό αιώνα, συνεχίζοντας τα λογοτεχνικά έπη στους θεματικούς άξονες της Γαλλικής Επανάστασης, των ναπολεόντειων πολέμων, του Αμερικανικού Εμφυλίου ή της γαλλο-πρωσικής σύρραξης. Μετά την ποίηση των χαρακωμάτων, σε ένα μεταίχμιο ρεαλισμού και ρομαντισμού, με τα έργα του Ρούπερτ Μπρουκ ή του Ζίγκφριντ Σασούν, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος εξετάστηκε με ανανεωμένη ματιά αργότερα, μετά το επιπρόσθετο τραύμα και τη βιωμένη εμπειρία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι συγγραφείς που έγραψαν για τον Α΄ Παγκόσμιο, μετά το 1950, γράφουν πλέον με μια διάθεση ευρύτερου αναστοχασμού, και ρεαλισμού, όπως έκανε η Πατ Μπάρκερ (γ. 1943) με την τριλογία της (εκδ. Οδυσσέας), ο Ζαν Εσενόζ με το «14» (εκδ. Ικαρος) ή ο Σεμπάστιαν Φοκς με τον «Ηχο των πουλιών» (εκδ. Κλειδάριθμος).
Με τον «Ιn Memoriam» της Αλις Γουίν μια νέα γενιά αναγνωστών εκτίθεται στη θεματική του Μεγάλου Πολέμου με τη βιωμένη απόσταση ενός αιώνα και πλέον.
