40 αναγνώστες της Καθημερινής, καθισμένοι στα έδρανα της αίθουσας της Παλαιάς Βουλής, όπου το 1922 διεξήχθη η «Δίκη των έξι», ένα από τα πιο δραματικά γεγονότα που κατέγραψε η σύγχρονη ελληνική Ιστορία, παρακολούθησαν το περασμένο Σάββατο τη ζωντανή εξιστόρησή της από τον συγγραφέα και υπεύθυνο του πολιτιστικού τμήματος της κυριακάτικης Καθημερινής, Ηλία Μαγκλίνη, στο πλαίσιο της τρίτης δράσης του κύκλου αφηγηματικών και πολιτιστικών περιπάτων της «Κ», «Πολιτισμός in situ».
Δύο μήνες μετά την καταστροφή της Σμύρνης, στις 31 Οκτωβρίου 1922, και με πρωτοβουλία της Επαναστατικής Επιτροπής, η οποία είχε αναλάβει την εξουσία μετά το στρατιωτικό κίνημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1922, στο εδώλιο του κατηγορουμένου κάθισαν έξι κορυφαίοι πολιτικοί και στρατιωτικοί της αντιβενιζελικής παράταξης, μεταξύ των οποίων και τρεις πρώην πρωθυπουργοί, που θεωρήθηκαν τότε υπεύθυνοι για την εθνική τραγωδία. Ο Ηλίας Μαγκλίνης αντί να εξιστορεί απλώς τα γεγονότα, μας μετέδωσε, καρέ καρέ το τι συνέβη και οι Γούναρης, Πρωτοπαπαδάκη, Στράτος, Μπαλτατζής, Χατζανέστης και Θεοτόκης οδηγήθηκαν δεκαπέντε μόλις μέρες αργότερα στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Ηταν μία διαφωτιστική ξενάγηση με λεπτομέρειες που κατά τη γνώμη μου, θα ήταν δύσκολο να γνωρίζει κάποιος αν δεν είχε κάνει βαθιά αναζήτηση και διερεύνηση. Γιοαβάννα Μπούζα
«Ηταν μία διαφωτιστική ξενάγηση με λεπτομέρειες που κατά τη γνώμη μου, θα ήταν δύσκολο να γνωρίζει κάποιος αν δεν είχε κάνει βαθιά αναζήτηση και διερεύνηση», μας λέει η Γιοαβάννα Μπούζα, που ταξίδεψε μαζί με τον Δημήτρη Κολοκάθη αυθημερόν από την Καλαμάτα, για να συμμετάσχουν στην ιστορική περιήγηση. «Ο Ηλίας Μαγκλίνης χαρακτήρισε τη Δίκη των έξι, “δικαστικό θρίλερ”. Νομίζω ότι αυτός ο τίτλος ταιριάζει απόλυτα, στην ιστορία που με λεπτομέρειες μας αφηγήθηκε», συμπληρώνει ο 27χρονος Αντώνης Σαμπάνης.
Οι συμμετέχοντες παρέμειναν στην αίθουσα της Παλαιάς Βουλής, βλέποντας παράλληλα φωτογραφικό υλικό της εποχής με τους πρωταγωνιστές των γεγονότων, μέχρι και την ώρα που ο κ. Μαγκλίνης αναφέρθηκε στην τελική απόφαση του δικαστηρίου. «Φανταστείτε αυτή την αίθουσα γεμάτη από κόσμο. Κάποιοι κρέμονταν από τα θεωρεία για να παρακολουθήσουν τη δίκη», είπε και πολλοί από όσους συμμετείχαν στη δράση κοίταξαν ψηλά.
Χωρίς να αφαιρέσουν τα ακουστικά τους βγήκαν από το ιστορικό κτίριο και επιβιβάστηκαν στο πούλμαν που είχε σταθμεύσει ακριβώς από έξω, για να μεταφερθούν στον τόπο της εκτέλεσης, που σήμερα ανήκει στον Δήμο Παπάγου-Χολαργού. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής επικρατούσε σιωπή καθώς ο Ηλίας Μαγκλίνης αφηγούνταν λεπτομερώς το δίωρο που πέρασαν οι κατηγορούμενοι στις φυλακές Αβέρωφ, προτού οδηγηθούν στις 15 Νοεμβρίου 1922 στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Βρισκόμασταν πλέον μπροστά από έξι ψηλά κυπαρίσσια, τα οποία ήταν περικυκλωμένα από μικρούς μεταλλικούς φράχτες και στο έδαφος υπήρχαν έξι μαρμάρινες πλάκες με χαραγμένα τα ονόματα των εκτελεσθέντων. «Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους βρίσκομαι εδώ σήμερα είναι γιατί η περιήγηση πραγματοποιήθηκε στον χώρο όπου έγινε η δίκη και το ότι αμέσως μετά βρεθήκαμε στον τόπο όπου εκτελέστηκαν οι καταδικασθέντες», είπε ο Βασίλης Μαροπάκης, ο οποίος έφτασε στην Αθήνα από τα Χανιά, την ίδια, μάλιστα, μέρα, ενώ παράλληλα ο Γιώργος Βοντζίδης προσέθεσε ότι αυτό ακριβώς ήταν κάτι που «έδωσε μεγάλη ώθηση στην αφήγηση. Επίσης, ήταν σημαντικό να ακούς την ιστορία και να βλέπεις τον τόπο στον οποίο αυτή πραγματοποιήθηκε. Πιο πριν δεν γνώριζα ότι όλα αυτά συνέβησαν σε ένα πάρκο μέσα στην πόλη».
Ήταν σημαντικό να ακούς την ιστορία και να βλέπεις τον τόπο στον οποίο αυτή πραγματοποιήθηκε. Πιο πριν δεν γνώριζα ότι όλα αυτά συνέβησαν σε ένα πάρκο μέσα στην πόλη. Γιώργος Βοντζίδης.
Μετά το τέλος της αφήγησης, που ολοκληρώθηκε μέσα σε μία συναισθηματικά φορτισμένη ατμόσφαιρα, ο Ηλίας Μαγκλίνης συζήτησε με τους συμμετέχοντες και απάντησε στις ερωτήσεις τους. «Θα ερχόμουν ξανά σε κάτι τέτοιο. Βρήκα αρκετά οργανωμένη τη διαδικασία, μα το πιο σημαντικό είναι ότι η αφήγηση μας ταξίδεψε σε αυτήν, όπως τόνισε και ο κ. Μαγκλίνης, όχι και τόσο τιμητική για την Ελλάδα περίοδο», είπε η Εύα Πατέρα λίγο πριν φτάσει η ώρα της αναχώρησης.
