ΚΩΣΤΑΣ ΑΚΡΙΒΟΣ
Ονομα Πατρός: Δούναβης
εκδ. Μεταίχμιο, 2025, σελ. 344
Στη διάρκεια του στοχαστικού ταξιδιού του Κλάουντιο Μάγκρις κατά μήκος των 2.888 χιλιομέτρων του «Δούναβη» (εκδ. Πόλις), ο Ιταλός λογοτέχνης «χάνεται» μέσα στον πολιτιστικό λαβύρινθο των περιοχών που διασχίζει, αλλά καταφέρνει να εντοπίσει τις ρίζες και τα βασικά συστατικά που μπορούν να διαμορφώσουν και επηρεάσουν έναν διανοούμενο: πολλές φωνές, ρευστή ταυτότητα, έντονη ανασφάλεια και μεγάλες αντιφάσεις που θα του επιτρέψουν να διαμορφώσουν τη φωνή του. Τολμούμε να πούμε ότι παρόμοια χαρακτηριστικά συναντάμε στην περίπτωση του Ελληνορουμάνου λογοτέχνη Παναΐτ Ιστράτι (1884-1935), του οποίου η μυθιστορηματική ζωή ξεδιπλώνεται από τον Κώστα Ακρίβο στο «Ονομα Πατρός: Δούναβης».
Μια λογοτεχνική βιογραφία για τον Ελληνορουμάνο συγγραφέα Παναΐτ Ιστράτι.
Γεννημένος και μεγαλωμένος στην παραδουνάβια πόλη της Βραΐλας από έναν Κεφαλονίτη πατέρα που ποτέ δεν γνώρισε και μια Ρουμάνα μητέρα που πάσχισε για να τον μεγαλώσει δουλεύοντας ως πλύστρα στα σπίτια των πλουσίων της πόλης, ο Ιστράτι καλλιεργήθηκε σε ένα μεθυστικό βαλκανικό περιβάλλον, αποτελούμενο από πολλούς πολιτισμούς και λαϊκούς ανθρώπους, οι οποίοι σύχναζαν στις παραποτάμιες ταβέρνες του Δούναβη και έλεγαν ιστορίες. Οι αφηγήσεις τους «φύτεψαν» τον σπόρο της λογοτεχνίας στο μυαλό του Ιστράτι, ενώ η θεά του Δούναβη τον έκανε να ερωτευθεί τους μακρινούς ορίζοντες και τα ταξίδια. Παρά την οικονομική του αστάθεια κίνησε για μια χρόνια περιπλάνηση στις χώρες της Μεσογείου (ανάμεσά τους και η Ελλάδα), με απώτερο στόχο τη Γαλλία και την εδραίωσή του στη συγγραφική ελίτ της Κεντρικής Ευρώπης. Πλανόδιος και πένης, τελικά τα κατάφερε λίγο μετά την απόπειρα αυτοκτονίας του. Σε γράμμα του, ο Ρομέν Ρολάν τον χαρακτήρισε ως «Ανατολίτη παραμυθά», χάρη στη λαϊκή γλώσσα, την αναιδή πρόζα και τη στάση του απέναντι στους αδικημένους όλου του κόσμου, και τον ώθησε να μην εγκαταλείψει τις λογοτεχνικές του προσπάθειες, γεγονός που τον καθιέρωσε ως μία από τις σημαντικότερες συγγραφικές φωνές των Βαλκανίων.
Μπορεί να έχουν περάσει ενενήντα χρόνια από τον θάνατό του, αλλά είναι εκπληκτικό πώς παραμένει ενεργό το ενδιαφέρον γύρω από το έργο και τη ζωή του κοσμοπολίτη συγγραφέα. Η λογοτεχνική βιογραφία του είναι μια νέα προσθήκη στη βιβλιογραφία γύρω από τη ζωή του Ιστράτι. Ο Ελληνας συγγραφέας πραγματοποίησε ενδελεχή έρευνα και μεταμορφώθηκε κατά τόπους σε έναν Ανατολίτη παραμυθά, για να εξιστορήσει τη ζωή του Ιστράτι και να μας τον επανασυστήσει, όπως φαίνεται από τις περιλήψεις εμβληματικών έργων του, όπως το magnum opus του «Κύρα Κυραλίνα» και η νουβέλα «Κοντίν», οι οποίες σκιαγραφούν τις επιρροές του, αλλά και τη σκληρή καθημερινότητα των νεανικών χρόνων του στις συνοικίες της Βραΐλας.
Διατηρώντας ατόφια τη λογοτεχνική του μαγιά, ο Ακρίβος διαθέτει τον απόλυτο έλεγχο του πλούσιου υλικού του δίχως να καταφεύγει σε πλατειασμούς. Με όχημα τον ενεστώτα, ακολουθεί τον ομότεχνό του σε κάθε του βήμα, προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει τις σκέψεις του, διηγείται την επεισοδιακή επίσκεψή του στην Ελλάδα και την ιδιαίτερη και πολυκύμαντη φιλία με τον Νίκο Καζαντζάκη, βάζει στη σειρά το ιστορικό της καταγγελίας του απέναντι στο πολιτικό σύστημα της Σοβιετικής Ενωσης, κατορθώνοντας στο τέλος να συμπυκνώσει όλη τη ζωή ενός ανυπότακτου Βαλκάνιου πλάσματος που, έχοντας για πυξίδα τον ουμανισμό, πάλεψε για να φωτίσει τις κοινωνικές αδικίες της εποχής και να αλλάξει τον κόσμο.
