Η σκέψη της Μαρίας Παπαγεωργίου, ύστερα από 45 χρόνια δουλειάς, δεν ήταν να αφήσει το βιβλιοπωλείο «Επί λέξει» στην οδό Ακαδημίας από τη μια μέρα στην άλλη. Ηθελε να το μεταβιβάσει, ιδανικά σε κάποιον νέο, που θα το αναλάμβανε με αγάπη και ενδιαφέρον, ενώ η ίδια θα έχτιζε για τους αναγνώστες τη γέφυρα προς την καινούργια εποχή. Με έναν από τους ενδιαφερομένους είχαν έρθει κοντά σε συμφωνία. «Ηθελα να αποσυρθώ, αλλά με ήπιο, κανονικό τρόπο και με το βιβλιοπωλείο ανοιχτό», εξηγεί στην «Κ» η κ. Παπαγεωργίου και συνεχίζει: «Είχα συνεννοηθεί με τον ενδιαφερόμενο να παραμείνω στο “Επί λέξει” για ένα διάστημα, ώστε να τους βοηθήσω και παραλλήλως να υπάρχει μια ενδιάμεση κατάσταση, ένα σημείο αναφοράς. Δεν θα εξαφανιζόμουν από προσώπου γης. Θα πήγαινε όλο πολύ όμορφα. Αλλά, δυστυχώς, η ιστορία του ενοικίου μάς τα ανέτρεψε όλα».
Η πρόσφατη ανάρτηση, με την οποία το «Επί λέξει» ενημέρωνε το κοινό του ότι θα κλείσει σε δύο μήνες (στη διάρκεια των οποίων τα βιβλία του θα προσφέρονται σε χαμηλές τιμές), συνόψιζε αυτή την «ιστορία» με μία λέξη: «υπερδιπλασιασμός». Οπως διάβαζε κανείς στην ανάρτηση, «είναι ο τοίχος που δεν μπορούμε να γκρεμίσουμε». Πώς έφτασε να γίνει τόσο ψηλός; «Οταν λήγουν τα συμβόλαια, αρχίζει ένα μαρτύριο», σχολιάζει στην «Κ» η κ. Παπαγεωργίου, περιγράφοντας την εμπειρία αρκετών επαγγελματιών του αθηναϊκού κέντρου. Το δικό της μισθωτήριο έληγε πέρυσι και όταν η ιδιοκτήτρια εταιρεία άκουσε την πρόθεσή της περί μεταβίβασης του βιβλιοπωλείου, παρέτεινε τη λήξη του συμβολαίου. Οταν, βέβαια, βρέθηκε ο ενδιαφερόμενος, τέθηκε το θέμα του νέου ενοικίου. «Ο εκπρόσωπος της εταιρείας μάς ενημέρωσε ότι οι εκτιμητές της έκριναν πως η οδός Ακαδημίας έχει αναβαθμιστεί, δεν είναι όπως το 2013 που ήρθαμε εμείς εδώ. Σύμφωνα με τα δικά τους κριτήρια, το μηνιαίο ενοίκιο έπρεπε να αυξηθεί από 2.200 ευρώ, σε 5.000», λέει η κ. Παπαγεωργίου. «Τέτοιο ποσό δεν αντιμετωπίζεται με τίποτα. Δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει ξανά χώρος βιβλίου».
Δεν είναι ωστόσο η αύξηση των ενοικίων το μόνο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ένα μικρό βιβλιοπωλείο. «Τα μικρά βιβλιοπωλεία δεν μπορούν να έχουν ανταγωνιστικές τιμές», λέει η κ. Παπαγεωργίου και εξηγεί ότι από το 1981 που ασκεί το επάγγελμα, δεν έχει δει στην αγορά «τόσο πολύ βιβλίο από δεύτερο χέρι». Οι ίδιοι οι εκδότες, επίσης, δεν έκαναν ποτέ τόσα μπαζάρ. «Υπήρχε άλλη σχέση με το βιβλιοπωλείο – τώρα προτάσσουν τα συμφέροντά τους και ο βιβλιοπώλης έπεται. Εκποιούν τα παλιά τους βιβλία με μεγάλη έκπτωση. Και αν ένας εκδότης κάνει π.χ. ένα θερινό μπαζάρ, όταν ο κόσμος αναζητά βιβλία για τις διακοπές του, τότε τον αναγνώστη που θα βρει εκεί πέντε βιβλία με 30 ευρώ, ε, δεν θα τον δεις στο βιβλιοπωλείο».
Οι συνάδελφοι της Μαρίας Παπαγεωργίου συμφωνούν ότι η γενικότερη οικονομική δυσμένεια επηρεάζει τον χώρο τους. Εξαιτίας της, λέει στην «Κ» η Αρετή Γεωργιλή, από το Free Thinking Zone στο Κολωνάκι, «ο κόσμος περιμένει τα μπαζάρ, τις προσφορές, τις εκθέσεις, τις μεγάλες εκπτώσεις που θα δώσουν τα ηλεκτρονικά καταστήματα των εκδοτών.
«Ο κόσμος περιμένει τα μπαζάρ, τις προσφορές, τις εκθέσεις, τις μεγάλες εκπτώσεις που θα δώσουν τα ηλεκτρονικά καταστήματα των εκδοτών», λέει η Αρετή Γεωργιλή του Free Thinking Zone.
Ενα μικρό βιβλιοπωλείο δεν μπορεί να μειώσει κατά 70% τις τιμές του, γιατί αγοράζει με πολύ μικρότερα ποσοστά έκπτωσης από τους προμηθευτές», υπογραμμίζει η κ. Γεωργιλή και προσθέτει ότι εκτός από το «Επί λέξει», πρόσφατα έκλεισε και το βιβλιοπωλείο «Anima Libri» στην Πάτρα.
Η κ. Γεωργιλή συμμετέχει στον νεοσύστατο Πανελλαδικό Σύλλογο Βιβλιοπωλών «Είμαστε το βιβλιοπωλείο σου», που συγκροτήθηκε πρόσφατα, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντα των μικρών βιβλιοπωλείων όλης της Ελλάδας. Η πρόεδρός του, Δήμητρα Πυργελή, που διατηρεί βιβλιοπωλείο στην Ξάνθη, θεωρεί δύο τα μεγάλα προβλήματα του χώρου. «Η φορολογία των ατομικών επιχειρήσεων είναι άδικη», λέει και προσθέτει ότι «οι ίδιοι οι προμηθευτές μας έρχονται απέναντί μας και γίνονται δύο φορές ανταγωνιστικοί. Διατηρούν πλατφόρμες για απευθείας πώληση, ενώ τροφοδοτούν μεγαλύτερες αλυσίδες, με άλλη εμπορική πολιτική».
Ο Αγης Αθανασιάδης από το Librofilo & Co. στο Κουκάκι αναφέρει και ένα πρόβλημα που επηρεάζει τις πιο «τουριστικοποιημένες» περιοχές: «Βλέπουμε σταθερούς πελάτες μας να φεύγουν αναγκαστικά από το Κουκάκι, επειδή η πολυκατοικία τους έγινε AirBnB», λέει ο κ. Αθανασιάδης και συμπληρώνει ότι σε κάποιες γειτονιές ανοίγουν κυρίως καφέ, κέντρα αισθητικής ή barber shops που απευθύνονται και στους ξένους. «Κι εμείς έχουμε αναπροσαρμόσει τους τίτλους μας, γιατί υπάρχουν πλέον αρκετοί ξένοι», σημειώνει.
Πιο αισιόδοξος μοιάζει ο Αλκης Τεμπονέρας, από τις «Πλειάδες» στο Παγκράτι. «Αυτό που ίσως πλήττει τα μικρά και μεσαία βιβλιοπωλεία είναι ότι ίδιος ο εκδότης προσπαθεί να παρακάμψει τη λιανική πώληση του βιβλιοπωλείου και να πουλήσει από το δικό του φυσικό ή ιντερνετικό βιβλιοπωλείο, με προσφορές κ.λπ. Θα το αντιμετωπίσουμε. Αλλιώς, μια χαρά πηγαίνει το πράγμα. Συνεχώς βγαίνουν νέοι εκδότες, κυκλοφορούν περισσότερα βιβλία, βιβλιοπωλεία γεννιούνται σε διάφορες περιοχές. Κάπου πατάνε όλοι αυτοί. Βλέπουν θετικά μηνύματα από την αγορά».
