Με την εμπειρία στο αρχιτεκτονικό γραφείο της Ζάχα Χαντίντ στο Λονδίνο, ο Δημήτρης Κολώνης και η Ζέττα Κοτσιώνη επέστρεψαν στην Ελλάδα το 2019. Ως Degree Zero Architects, όπως λέγεται το γραφείο που ίδρυσαν στην Αθήνα, βιώνουν αυτήν την περίοδο μια ξεχωριστή εμπειρία, καθώς κλήθηκαν να δείξουν τη δουλειά τους στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας (διάρκεια έως 23 Νοεμβρίου).
«Πριν από λίγους μήνες επικοινώνησαν μαζί μας από το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο (European Cultural Centre) και μας ζήτησαν να συμμετάσχουμε στο περίπτερό τους στο Παλάτσο Μόρα, στην έκθεση “Time, Space, Existence”», λένε οι ίδιοι. Αρχιτέκτονες που αφιερώνουν σκέψη και χρόνο πάνω στο ίδιο το θέμα της έκθεσης (επισκευή, αναγέννηση, επανάχρηση), ο Δημήτρης Κολώνης και η Ζέττα Κοτσιώνη επέλεξαν να παρουσιάσουν στο διεθνές κοινό τρία έργα τους που απαντούν ακριβώς στην πρόκληση του θέματος.
Φέτος, στην έκθεση του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου στη Βενετία συμμετέχουν 207 αρχιτέκτονες, ντιζάινερ, καλλιτέχνες και ερευνητές από 52 χώρες σε μια έκρηξη δημιουργικότητας, παραγωγής ιδεών και ανταλλαγής σκέψης πάνω σε θέματα απολύτως σύγχρονα και συμβατά με τις μεγάλες προκλήσεις για την αναγέννηση του αστικού ιστού.
Είναι όμως και ένα παράθυρο πάνω στο πώς σκέφτεται η αρχιτεκτονική κοινότητα πάνω σε θέματα όπως είναι ο τόπος, τα υλικά, η διαχρονικότητα, η καινοτομία, η πρακτικότητα, ο συμβολισμός, η καθημερινότητα, η διάρκεια. «Ο βασικός στόχος της έκθεσης είναι να παρουσιαστεί μια διεθνής και πολύπλευρη εικόνα ανάλογων σύγχρονων αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων», λένε οι ίδιοι.
Ως Degree Zero Architects, o Δημήτρης Κολώνης και η Ζέττα Κοτσιώνη αντιμετώπισαν με ενθουσιασμό αυτήν την πρόκληση. Επέλεξαν να συμμετάσχουν παρουσιάζοντας τρία διαφορετικά έργα που απαντούν σε ξεχωριστά ερωτήματα: Πώς προσαρμόζεις ένα παλιό διαμέρισμα του 1980 στις σύγχρονες ανάγκες; Πώς μεταμορφώνεις ένα ακόμη παλαιότερο κτίριο γραφείων στον πυκνό αστικό ιστό της Αθήνας ώστε να ανταποκρίνεται στο νέο εργασιακό ήθος του αιώνα μας; Πώς χτίζεις μια μονοκατοικία στο εύθραυστο οικοσύστημα ενός μικρού νησιού;
Τρεις περιπτώσεις, τρία ερωτήματα, τρεις προκλήσεις για τη σύγχρονη ζωή και την ανάγκη ανανέωσης της πόλης και του τρόπου με τον οποίο χτίζουμε στα προάστια, στο κέντρο, στην ύπαιθρο. Επιπλέον, η νέα ζωή από πλευράς οικογενειακής δομής, εργασιακών σχέσεων, μετακινήσεων, δουλειάς εξ αποστάσεως κ.λπ. αντανακλάται και σε διαφορετικές κατόψεις και εσωτερικές διαρρυθμίσεις.
Αρχιτέκτονες, ντιζάινερ, καλλιτέχνες και ερευνητές από 52 χώρες σε μια έκρηξη δημιουργικότητας και ανταλλαγής ιδεών πάνω στις μεγάλες προκλήσεις για την αναγέννηση του αστικού ιστού.
Η παρουσίαση της μεταμόρφωσης ενός αστικού διαμερίσματος 136 τ.μ. στην παραθαλάσσια περιοχή της Βούλας με απεριόριστη θέα προς τον κόλπο του Σαρωνικού είναι μια κατηγορία που αφορά ιδιαίτερα την ελληνική κοινωνία. «Κατασκευασμένο το 1986», λένε ο Δημήτρης Κολώνης και η Ζέττα Κοτσιώνη, «το διαμέρισμα αυτό έπρεπε να ανακατασκευασθεί πλήρως για να αποτελέσει μια κατοικία που να ανταποκρίνεται στη σύγχρονη λειτουργία μιας μεγαλύτερης οικογένειας, την πολύπλοκη καθημερινότητα και τις αισθητικές απαιτήσεις της εποχής».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το πώς οργανώνεται ο χώρος σύμφωνα με τις ανάγκες της καθημερινότητας αλλά και το πώς η επιλογή των υλικών συνηγορεί τόσο υπέρ μιας πρακτικής ευχαρίστησης αλλά και μιας αισθητικής απόλαυσης. «Οι επιθυμίες για χώρους ενιαίους και ευέλικτους, με χρήση “καθαρών” υλικών (μάρμαρο, ξύλο, εμφανές μπετόν), οδήγησαν τον σχεδιασμό σε καινοτόμες λύσεις, τόσο στην οργάνωση του χώρου όσο και στην εφαρμογή και επεξεργασία των υλικών».
Η δεύτερη επιλογή αφορά ένα γωνιακό ημιτελές εξαώροφο κτίριο γραφείων της δεκαετίας του 1980. Είναι μία από τις οπτικές οχλήσεις της πόλης, καθώς παραμένει ημιτελές κοντά στην Ομόνοια, γωνία Πειραιώς και Γερανίου. «Το κτίριο αυτό μετατρέπεται σε ξενοδοχείο σε κοντινή απόσταση από το κέντρο της πόλης», λένε οι αρχιτέκτονες. «Σήμερα υπάρχει μόνο ο σκελετός από οπλισμένο σκυρόδεμα, η διάταξη του οποίου “υπαγορεύει” και το μέτρο (κάνναβος) του νέου σχεδιασμού. Η νέα όψη που διαμορφώνεται με βιώσιμα υλικά (τρία επάλληλα συστήματα από ειδικές διατομές αλουμινίου) χαρακτηρίζεται από μια δυναμική και σύγχρονη αρχιτεκτονική προσέγγιση, η οποία ταυτόχρονα συνομιλεί γόνιμα με το υπάρχον πυκνό αστικό περιβάλλον».
Η μετασκευή του γηρασμένου αστικού ιστού της Αθήνας, ιδίως των κτιρίων γραφείων και των πολυκατοικιών της μεταπολεμικής περιόδου, είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την ανανέωση της πρωτεύουσας (αλλά και κάθε ελληνικής πόλης).
Η τρίτη κατηγορία αφορά μια εξοχική κατοικία σε επικλινές οικόπεδο με ανεμπόδιστη θέα προς τα γαλάζια νερά του Αιγαίου. Βρίσκεται στους Λειψούς, σε έναν τόπο ιδιαίτερης ευαισθησίας. «Είναι ένα σχεδόν αρχέγονο τοπίο που απαιτεί σεβασμό και ιδιαίτερη προσοχή στην αντιμετώπισή του», λένε οι αρχιτέκτονες. «Επιλέχθηκε η λύση της ήπιας ένταξης ενός υπόσκαφου και τεσσάρων μικρών λευκών διάσπαρτων όγκων. Η ενοποίησή τους γίνεται μέσω μιας συνεχόμενης υπαίθριας καμπυλωτής διαμόρφωσης. Η καθημερινότητα διαδραματίζεται σε μεγάλο βαθμό στους εξωτερικούς χώρους, όπου ο σχεδιασμός, η λειτουργικότητα, το φως και η υλικότητα φέρνουν τον χρήστη πιο κοντά με τα συστατικά αυτού του υπέροχου τοπίου».
Αυτή η βεντάλια των τριών θεματικών κατηγοριών με τα ισάριθμα έργα συνοψίζουν τρία βασικά ζητήματα για τη σύγχρονη αρχιτεκτονική στη χώρα μας αλλά και ευρύτερα για το πώς παρεμβαίνει κανείς σε ένα χτισμένο ή παρθένο περιβάλλον.
«Ο σχεδιασμός ξεκινάει με την αναζήτηση ενός σεναρίου, ενίοτε ενός μικρού ψέματος, πάνω στο οποίο διαμορφώνεται μια διαδικασία αφήγησης, με στόχο τη δημιουργία μιας μοναδικής χωρικής εμπειρίας».
Η συμμετοχή των Degree Zero Architects φέρει τον τίτλο «Τhe decay of lying», εμπνευσμένο από το δοκίμιο του Οσκαρ Ουάιλντ. Γιατί; Απαντούν ο Δημήτρης Κολώνης και η Ζέττα Κοτσιώνη: «Κρατώντας αποστάσεις από τον καθαρά πρακτικό σχεδιασμό που βασίζεται στη λειτουργικότητα, ο σχεδιασμός για εμάς ξεκινάει κάθε φορά με την αναζήτηση ενός σεναρίου, ενίοτε ενός μικρού ψέματος, πάνω στο οποίο διαμορφώνεται μια διαδικασία αφήγησης, με στόχο τη δημιουργία μιας μοναδικής χωρικής εμπειρίας».
