«Αυτό το κείμενο δεν φαίνεται να είναι κάποιο από τα ήδη γνωστά», λέει στην «Κ» ο δρ Μάικλ Μακ-Οσκερ, παπυρολόγος στο University College του Λονδίνου, για το έργο του φιλοσόφου Φιλοδήμου που αποκαλύφθηκε στον απανθρακωμένο πάπυρο PHerc.172, στο πλαίσιο του προγράμματος Vesuvius Challenge.
Η χρήση τεχνολογίας ακτίνων Χ, με τις οποίες οι ερευνητές κατάφεραν να σκανάρουν μέρος από το περιεχόμενό του χωρίς να ξετυλίξουν με φυσικό τρόπο το εύρημα, κάτι που θα μπορούσε να το θρυμματίσει και να το καταστρέψει, αποκάλυψε το άγνωστο περιεχόμενο και τον δημιουργό του παπύρου, ο οποίος βρέθηκε στη ρωμαϊκή έπαυλη της κατεστραμμένης πόλης Ερκολάνο, στην Ιταλία, κάτω από ηφαιστειακή τέφρα, μετά την έκρηξη του Βεζούβιου πριν από σχεδόν 2.000 χρόνια.
Πρόκειται για κείμενο του επικούρειου φιλοσόφου Φιλοδήμου, το οποίο όπως προέκυψε από τη μελέτη είναι μέρος του πολύτομου έργου «Περί κακίας», που χρονολογείται στον 1ο αιώνα π.Χ. Οπως διευκρινίζει ο Μάικλ ΜακΟσκερ, έχοντας μελετήσει στη διδακτορική διατριβή του την ποιητική του φιλοσόφου, «γνωρίζαμε ότι η σειρά “Περί κακίας” υπήρχε ήδη, καθώς αρκετά βιβλία από αυτήν εμφανίζονται στους ήδη ανοιγμένους παπύρους από το Ερκολάνο, συμπεριλαμβανομένων των “Περί κολακείας”, “Περί φιλαργυρίας”, “Περί οικονομίας” και “Περί υπερηφανείας”», προσθέτοντας μάλιστα ότι ο τίτλος ήταν αναμενόμενος, όπως και το γεγονός ότι μιλάει περί ηθικής.
Η αναγνώριση του δημιουργού δεν ήταν ιδιαιτέρως δύσκολη, καθώς οι επιστήμονες είχαν ήδη στα χέρια τους αρκετά στοιχεία για τη ζωή του Φιλοδήμου, ο οποίος γεννήθηκε περίπου το 110 π.Χ. στα Γάδαρα της Συρίας, σπούδασε στην Αλεξάνδρεια και στην Αθήνα, και τελικά κατατάχθηκε στο πλευρό ενός Ρωμαίου πολιτικού της ύστερης ρωμαϊκής δημοκρατίας, τελευταίου πεθερού του Ιουλίου Καίσαρα, στον οποίο εκτιμάται ότι ανήκε και η έπαυλη όπου βρέθηκε ο πάπυρος, κοντά στην πόλη της Πομπηίας. Επιπλέον δεν είναι λίγες οι φορές που ο Φιλόδημος αναφέρεται από τον Κικέρωνα, ενώ παράλληλα υπήρξε και δάσκαλος του Βιργιλίου και του κύκλου του. Παρ’ όλα αυτά, η νέα ανακάλυψη αλλά και το ίδιο το έργο ως σύνολο «είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την κατανόηση του επικουρισμού και της ηθικής», όπως ανέφερε ο Μάικλ ΜακΟσκαρ, δηλώνοντας ευγνώμων για κάθε νέο βήμα προόδου.
Μεταξύ των τριών παπύρων από το Ερκολάνο, που φυλάσσονται στις βιβλιοθήκες Bodleian στην Οξφόρδη, ο PHerc.172 που υποβλήθηκε σε σάρωση τον Ιούλιο είναι ο πρώτος που έφερε ένα απτό αποτέλεσμα, γεγονός το οποίο εξέπληξε τους ερευνητές, καθώς εκείνοι δεν γνώριζαν καν ότι υπήρχε κάτι γραμμένο στο εσωτερικό του. Οπως μας πληροφόρησε ο καθηγητής, η έρευνα πάνω στο εύρημα δεν έχει τελειώσει, διότι οι εργασίες για τη βελτίωση του αλγορίθμου ανίχνευσης μελανιού αλλά και την αποκρυπτογράφηση περισσότερων στοιχείων από το ίδιο το κείμενο συνεχίζονται.
