Ενα παιδί που όπως όλα τα παιδιά του κόσμου χρειάζεται φροντίδα, ένα παιδί που φοβάται, που παίζει, που κρύβεται κάτω από τα σκεπάσματα νιώθοντας άλλοτε «ευ-πο» κι άλλοτε «λυ-πο», σύμφωνα με τη συνθηματική ορολογία της Αλκης Ζέη, ένα παιδί που έχει το όνομά μας και θα μείνει για πάντα, πεισματικά, παιδί. Είναι το παιδί που κρύβεται μέσα και που όσο το αγνοούμε τόσο θα επιμένει να καθοδηγεί τις πράξεις, τις σχέσεις, ακόμα και τα όνειρά μας.
Αυτό υποστηρίζει η Γερμανίδα ψυχολόγος και συγγραφέας του διεθνούς μπεστ σέλερ «Το παιδί που κρύβεται μέσα μας», Στέφανι Σταλ, που μίλησε στην «Κ» λίγες ημέρες πριν από την ομιλία της στην Αθήνα, καλεσμένη του Ινστιτούτου Γκαίτε και των εκδόσεων Διόπτρα. «Το εσωτερικό παιδί αντιπροσωπεύει τις πρώιμες συναισθηματικές εμπειρίες και τις πεποιθήσεις που διαμορφώσαμε στην παιδική ηλικία – ιδιαίτερα σε σχέση με τους γονείς ή τους φροντιστές μας. Αυτά τα μοτίβα συνεχίζουν να μας επηρεάζουν ως ενηλίκους, ειδικά στις στενές σχέσεις ή σε αγχωτικές καταστάσεις. Αν δεν γίνουμε συνειδητοί αυτών των ασυνείδητων δυναμικών, μπορεί να συνεχίσουμε να αντιδρούμε μέσα από παλιό πόνο αντί να ανταποκρινόμαστε με συναισθηματική ωριμότητα».
Η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας διαμορφώνεται μέσα από τον συναισθηματικό τόνο των πρώιμων σχέσεών μας, εξηγεί. Αν ένα παιδί νιώθει ότι το αγαπούν και το προστατεύουν, αναπτύσσει αίσθηση αυτοεκτίμησης. Αν η αγάπη έχει αστερίσκους, οι φροντιστές μας ήταν ασυνεπείς ή απόμακροι, μπορεί να διαμορφωθούν αρνητικές πεποιθήσεις όπως «Δεν είμαι αρκετός» ή «Πρέπει να πετυχαίνω για να με αγαπούν». «Ακόμα και μικρές στιγμές συναισθηματικής αμέλειας ή κριτικής μπορεί να αφήσουν βαθιά σημάδια αν επαναλαμβάνονται ή δεν εξισορροπούνται με αγάπη και αναγνώριση», τονίζει. Πρόκειται για συναισθηματικές εντυπώσεις που ριζώνουν βαθιά και καθοδηγούν τον τρόπο που αργότερα βλέπουμε τον εαυτό μας και τους άλλους.
Στο μοντέλο της διαχωρίζει μεταξύ του «σκοτεινού» και του «φωτεινού παιδιού» (σ.σ. Shadow child, sun child). «Το σκοτεινό παιδί κουβαλάει τα τραύματά μας, τους φόβους και τις διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις μας – όπως είναι η ντροπή ή ο φόβος της εγκατάλειψης. Είναι το μέρος μας που αντιδρά παρορμητικά ή αμυντικά. Το φωτεινό παιδί, αντίθετα, ενσαρκώνει τον υγιή πυρήνα μας, τη χαρά, την αυτοπεποίθηση και τη συναισθηματική καθαρότητα. Η ευημερία μας βελτιώνεται όταν έχουμε συνείδηση της σκιάς και μαθαίνουμε να ενισχύουμε τη φωνή του παιδιού-ήλιου μέσα μας». Πολύ συχνά οι ερωτικές σχέσεις «ξυπνούν» τα παλιά τραύματα και εμφανίζουν το εσωτερικό μας παιδί. «Αντικατοπτρίζουν τη δυναμική των πρώτων μας δεσμών. Ασυνείδητα αναζητούμε το οικείο – ακόμα κι αν είναι επώδυνο. Αν έπρεπε να “κερδίζουμε” την αγάπη ως παιδιά, μπορεί να επιλέγουμε συντρόφους απόμακρους ή επικριτικούς. Αυτές οι καταστάσεις ανοίγουν παλιά τραύματα αλλά προσφέρουν και ευκαιρίες θεραπείας. Η πρόκληση είναι να μην επαναλάβουμε το παρελθόν, αλλά να αντιδράσουμε διαφορετικά – με επίγνωση, όρια και αγάπη προς τον εαυτό μας».
Το πιο σαφές σημάδι ότι καθοδηγούμαστε από το πληγωμένο εσωτερικό παιδί, είναι οι υπερβολικά συναισθηματικές αντιδράσεις. «Οταν νιώθουμε πληγωμένοι, θυμωμένοι ή απορριπτόμενοι σε καταστάσεις που δεν δικαιολογούν τέτοια έντονα συναισθήματα, τότε συνήθως ενεργεί το σκοτεινό παιδί. Αυτές οι αντιδράσεις είναι γρήγορες, αυτόματες και συχνά δυσανάλογες. Η αναγνώρισή τους απαιτεί να επιβραδύνουμε και να ρωτήσουμε “αφορά το παρόν – ή κάτι άλυτο από το παρελθόν μου;”». Κατανοώντας το εσωτερικό μας παιδί, λέει η Σταλ, γινόμαστε πιο συνειδητοί στα συναισθηματικά μας ερεθίσματα – και σταματάμε να τα προβάλλουμε στους άλλους. «Αυτή η επίγνωση επιτρέπει περισσότερη ενσυναίσθηση, επικοινωνία και συναισθηματική υπευθυνότητα. Οι σχέσεις γίνονται λιγότερο αμυντικές – και περισσότερο αληθινές».
Ακόμα και μικρές στιγμές συναισθηματικής αμέλειας ή κριτικής μπορεί να αφήσουν βαθιά σημάδια.
Εκτός από το να κατανοήσουμε το εσωτερικό μας παιδί, μπορούμε και να το θεραπεύσουμε; «Ναι, απολύτως. Η θεραπεία σημαίνει να δίνουμε στο εσωτερικό μας παιδί όσα δεν έλαβε τότε. Αυτό συμβαίνει όταν γινόμαστε οι ίδιοι οι “γονείς” του εαυτού μας: αναγνωρίζοντας τα τραύματά μας, παρηγορώντας τον εαυτό μας και χτίζοντας υγιέστερες πεποιθήσεις. Είναι μια διαδικασία, όχι μια γρήγορη λύση, αλλά με τον καιρό μεταμορφώνει το πώς νιώθουμε, σχετιζόμαστε και ζούμε».
Γονεϊκότητα
Αυτό μας κάνει και καλύτερους γονείς. «Οταν παρατηρούμε τα δικά μας συναισθηματικά ερεθίσματα και μοτίβα, μπορούμε να τα επεξεργαστούμε αντί να τα αναπαράγουμε ασυνείδητα. Αυτό σημαίνει να κάνουμε παύση πριν αντιδράσουμε, να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας και, κάποιες φορές, να αναζητούμε υποστήριξη. Η δική μας θεραπεία είναι το καλύτερο δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας». Μεγαλώνοντάς τα με αγάπη στρώνουμε το χαλί για μια ευτυχισμένη ζωή στο μέλλον. «Τα παιδιά ανθίζουν μέσα στη συναισθηματική ασφάλεια, την αυθεντική παρουσία και την άνευ όρων αγάπη. Δώστε τους χώρο να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, να κάνουν λάθη και να είναι περίεργα. Αποφύγετε την κριτική ή την πίεση για επίδοση. Οταν ένα παιδί νιώθει πραγματικά ορατό και πολύτιμο, το εσωτερικό του παιδί δυναμώνει – και κουβαλά αυτή τη δύναμη στην ενήλικη ζωή του».
Η Στέφανι Σταλ θα μιλήσει στο Goethe-Institut Athen (Ομήρου 14-16) την Τετάρτη 7 Μαΐου στις 20.00. H ομιλία θα πραγματοποιηθεί στα γερμανικά, με παράλληλη μετάφραση στα ελληνικά. Είσοδος ελεύθερη.
