Το σύμπαν του Μάνθου Σκαργιώτη συναρμολογείται από μυθιστορήματα, ποιήματα (μεταφρασμένα και στα ιταλικά), μελέτες για το έργο των Κ. Θεοτόκη, Κ. Κρυστάλλη, της λαογραφίας αλλά και «πορτρέτα» Ηπειρωτών δημιουργών. Στο ένατο μυθιστόρημα του βραβευμένου Ηπειρώτη συγγραφέα με τίτλο «Το ποτάμι που επέστρεφε» (Ελληνοεκδοτική), θέατρο των εξελίξεων είναι το γεφύρι της Πλάκας, στα τέλη 19ου και αρχές 20ού αιώνα.
Ποια βιβλία έχετε αυτόν τον καιρό πλάι στο κρεβάτι σας;
«Τα κάτοπτρα της γλυκείας χώρας Κύπρου» (συλλογικό έργο), «Τα απομεινάρια μιας μέρας» του Ισιγκούρο και την «Παραλογή» του Μιχάλη Γκανά.
Ποιο ήταν το πιο ενδιαφέρον στοιχείο που μάθατε πρόσφατα χάρη στην ανάγνωση ενός βιβλίου;
Ξαναδιάβασα (νοσταλγικά), ύστερα από αμνημόνευτα χρόνια, τα «Ψηλά βουνά» του Παπαντωνίου και στο Επίμετρο είδα ότι το 1921 οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών προτρέπουν τέτοια βιβλία «να καώσι ως έργα ψεύδους και να καταδιωχθώσι ποινικώς οι υπαίτιοι».
Βρήκατε ποτέ τον μπελά σας επειδή διαβάσατε ένα βιβλίο;
Ο μπελάς προέκυψε όχι από το διάβασμα του βιβλίου, αλλά από την πρόθεση να το διαβάσω. Στη δικτατορία, μου δάνεισε στον χώρο του σχολείου κάποιος συμμαθητής μου το «Φως που καίει» του Βάρναλη. Είδε τη «δοσοληψία» ένας καθηγητής και μας οδήγησε στον διευθυντή. Το βιβλίο κατασχέθηκε κι εμείς ευπρεπώς συγκατανεύσαμε στις αυστηρές συστάσεις.
Περιγράψτε την ιδανική αναγνωστική συνθήκη.
Οταν διαβάζουμε, (ανα)πλάθουμε το σύμπαν του βιβλίου: πρόσωπα, τοπία, γεγονότα. Που σημαίνει ότι «παραμερίζουμε» τον πραγματικό κόσμο για να βάλουμε στη θέση του τον φανταστικό του βιβλίου. Προσωπικά, για να το πετύχω αυτό, επιδιώκω την τέλεια απομόνωση. Συνθήκη ιδανική, άρα ουτοπική. Γι’ αυτό προσαρμόζομαι στις συμβατικές συνθήκες.
Υπάρχουν κάποια είδη λογοτεχνίας που προτιμάτε και άλλα που αποφεύγετε;
Προτιμώ πεζογραφία κοινωνικού ρεαλισμού και μαγικού ρεαλισμού, καθώς και πολλά είδη ποίησης, παραδοσιακής και μοντέρνας. Θα απέφευγα έργα του νεοελληνικού ρομαντισμού (Παλαιά Αθηναϊκή Σχολή), επιστημονικής φαντασίας, καθαρόαιμες αισθηματικές ιστορίες και αστυνομικά μυθιστορήματα. Δεν τα υποτιμώ, απλώς δεν με αγγίζουν.
Τι είναι αυτό που σας συγκινεί περισσότερο σε ένα βιβλίο;
Αν πρέπει να σταθώ μόνο σε ένα, αυτό είναι η ειλικρίνεια του συγγραφέα. Yψιστη αρετή. Σε «απόσταση αναπνοής» βρίσκεται το τι και το πώς του έργου (θέμα, γλώσσα, έκφραση, οικονομία λόγου, συγγραφική σκηνοθεσία…).
Υπάρχει κάποιο αγαπημένο βιβλίο που θα θέλατε να γίνει ταινία;
«Οδός Αβύσσου, αριθμός 0» του Λουντέμη. Ανέβηκε στο θέατρο, αλλά θα το ήθελα και ταινία.
Γιατί αποφασίσατε να γράψετε ένα μυθιστόρημα με φόντο την κατάρρευση του γεφυριού της Πλάκας;
Απ’ το γεφύρι «περνούσα» στην παιδική ηλικία μου, στον εαυτό μου δηλαδή· πιο κει τα πατρικά χωράφια, πιο πάνω το πατρικό σπίτι. Oταν σου κόβουν αυτό το «πέρασμα», το υποκαθιστάς με ό,τι μπορείς καλύτερα. Βέβαια, το γεφύρι αναστηλώθηκε. Ο τελευταίος πρωτομάστορας, Θανάσης Πόραβος, οι μάστορες κι οι «μαθητάδες» έβαλαν στην πέτρα όλη την τέχνη τους και την ψυχή τους. Η παλιά όμως ψυχή του γεφυριού υπάρχει;
Τι μηνύματα επιθυμείτε να μεταδώσετε στον αναγνώστη μέσα από «Το ποτάμι που επέστρεφε»;
Το γεφύρι της Πλάκας –σύμβολο εθνικής συμφιλίωσης (Συμφωνία ΕΔΕΣ – ΕΑΜ, 1944)– έπεσε τρεις φορές και τρεις ξαναχτίστηκε. Θα ήθελα ο αναγνώστης να αντλήσει από το βιβλίο τα δύο τουλάχιστον βασικά μηνύματα που έλαβα κι εγώ από το γεφύρι και τον πρωταγωνιστή. Το ένα: είναι στο χέρι μας, όσες φορές κι αν πέσουμε, τόσες να σηκωθούμε. Το άλλο: πάντα θα μένουν μέσα μας σκοτεινά σημεία κι αναπάντητα ερωτήματα· αλλιώς δεν θα ήμασταν άνθρωποι, αλλά θεοί.
