Το να εμφανίζεται η φιγούρα του εκάστοτε Πάπα σε εξώφυλλα δίσκων ήταν κάτι το συνηθισμένο από τη δεκαετία του ’60, ακριβώς λόγω της δημοτικότητας που απολάμβαναν διαχρονικά οι εκλεκτοί του Βατικανού. Εκείνοι οι δίσκοι, συνήθως κυκλοφορίες με αφορμή κάποια περιοδεία σε χώρες της Λατινικής Αμερικής ή κάποια επίσκεψη στην Ιρλανδία, περιείχαν, κατά κανόνα, εκκλησιαστικούς ύμνους, αφηγήσεις προσευχών, έργα θρησκευτικής μουσικής ή ομιλίες του Ποντίφικα. O δε Ιωάννης Παύλος Β΄ είχε σπάσει κάθε προηγούμενο ρεκόρ, καθώς η μορφή και το όνομά του είχαν χρησιμοποιηθεί σε περισσότερες από 100 κυκλοφορίες σε βινύλιο, κασέτα και compact disc.
Ο Φραγκίσκος, όμως, όπως και σε άλλα πεδία δράσης, τόλμησε ένα βήμα πιο μακριά από κάθε προκάτοχό του: έδωσε τις ευλογίες του, κυριολεκτικά και μεταφορικά, ώστε το 2015 να κυκλοφορήσει παγκοσμίως στις 27 Νοεμβρίου του 2015 το άλμπουμ «Wake Up» με υπότιτλο «Music Album with His Words and Prayers». Σ’ αυτό το cd, αποσπάσματα ομιλιών του Φραγκίσκου από την τριετία 2013-2015 (κυρίως στα ιταλικά αλλά και στα πορτογαλικά, σε μια περίπτωση ομιλίας στο Ρίο ντε Τζανέιρο ή στα ισπανικά, σε μια άλλη στις Φιλιππίνες) ακούγονται πάντοτε συνοδεία μουσικής και μάλιστα όχι αναμενόμενης ηχητικής ταυτότητας. Μπορεί την καλλιτεχνική διεύθυνση να την υπέγραφε ο Δον Τζούλιο Νερόνι, γνωστός άτυπα στους κύκλους του Βατικανού ως ο πιο… μουσικομανής ιερέας, υπεύθυνος μεταξύ άλλων και για το άλμπουμ «Alma Mater» του Βενέδικτου ΙΣΤ΄ (2009), αλλά, όπως είχε γράψει στην… παρουσίασή του τότε το περιοδικό Rolling Stone, «μην περιμένετε μόνον νεοκλασικισμό και νεοεποχιακά σινθεσάιζερ»! Ο λόγος ήταν πως o διευθυντής ορχήστρας Ντίνο Ντόνι υπήρξε για χρόνια μέλος του συγκροτήματος Le Orme, του μακροβιότερου σχήματος προοδευτικού ροκ στην ιστορία της ιταλικής μουσικής σκηνής!
Ειδικά σε ένα κομμάτι, το «Wake Up! Go! Go! Forward!», o ενισχυτής στην κιθάρα ανεβάζει αισθητά την ένταση και, παρόλο που δεν μιλάμε για ξεσπάσματα επιπέδου… Rage Against The Machine, σίγουρα δεν είναι και η μουσική υπόκρουση που περίμενε κανείς για μια ομιλία που απευθυνόταν σε ένα νεανικό κοινό στη Νότιο Κορέα.
Με πολύ χιούμορ και καυστικότητα είχε γίνει δεκτό το άλμπουμ από τον Guardian και τον συγγραφέα με το πλέον… κατάλληλο όνομα γι’ αυτή την κριτική, τον Λίο Μπενέντικτους που, αφού το περιέγραφε «πομπώδες, προβλέψιμο και υπερενορχηστρωμένο», κατέληγε με τη φράση «το μήνυμα είναι απλό: αν δεν είσαι καθολικός, γίνε καθολικός. Αν είσαι καθολικός, γίνε περισσότερο καθολικός!».
Στα hit του Spotify
Προφανώς δεν μιλάμε για έναν δίσκο αξιώσεων, καλλιτεχνικά μιλώντας – πιο πολύ συζητήθηκε, τότε, για το γεγονός ότι έστειλε το όνομα του Πάπα Φραγκίσκου στις λίστες καλλιτεχνών του Spotify, δίπλα σε τραγουδιστές με σαφώς λιγότερο… χριστιανικούς στίχους. Πλην όμως, και με αυτή την εκτενή χρήση παιδικών χορωδιών, γυναικείων φωνητικών και υποτιθέμενων… ουρανίων πλήκτρων, ακόμη και το γεγονός ότι –χωρίς να ξέρουν σε τι κατηγορία να το κατατάξουν– οι Αμερικανοί τού έβαλαν την ταμπέλα «world music», με αποτέλεσμα αυτό το άλμπουμ να φτάσει στο νούμερο 4 των σχετικών charts, ταιριάζει με την προσιτή προσωπικότητα του ανθρώπου που χαμογελάει στο εξώφυλλο του δίσκου.
Το ντοκιμαντέρ «Pope Francis – A Man of His Word» (2018) μπορεί, όπως υποσχόταν το 2018 ο Βιμ Βέντερς, «να μην είναι μια τυπική βιογραφία, αλλά ένα προσωπικό ταξίδι μαζί του», το τελικό αποτέλεσμα, ωστόσο, ήταν ό,τι πιο κοντινό σε «αγιογραφία» θα μπορούσε να δει κανείς στην οθόνη. Στο σάουντρακ, πάντως, όλα ήταν καλύτερα: σε ρόλο αφηγητών ο ίδιος ο Γερμανός σκηνοθέτης, αλλά και η Αμερικανίδα τραγουδίστρια Πάτι Σμιθ, μαζί με τον ίδιο τον Φραγκίσκο σε εννέα από τα 18 συνολικά κομμάτια που έγραψε ειδικά για το φιλμ ο Γάλλος συνθέτης Λορέν Πετιτγκάρντ, που, αν μη τι άλλο, στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων: υπέροχα έγχορδα, περιπετειώδεις ακουστικές κιθάρες, οικονομική χρήση χορωδίας, στοιχεία ελεκτρόνικα, άμπιεντ ηχοτοπία…
1.728 cd και 19 βινύλια
Στο Βατικανό, πάντως, ο Πάπας Φραγκίσκος είχε μεταφέρει τη δισκοθήκη του, ή έστω μέρος αυτής, που σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση του 2022 αριθμούσε 1.728 cd και 19 βινύλια. Μεγαλύτερη αδυναμία είχε στην κλασική μουσική και ακόμη περισσότερο στον Μπετόβεν. Στα ξύλινα ράφια μπορούσε να συναντήσει κανείς κασετίνες του σπουδαίου πιανίστα, μαέστρου και επίσης Αργεντινού Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ, αλλά και μία συλλογή με όλες τις γκόσπελ ηχογραφήσεις του Ελβις Πρίσλεϊ, ένα greatest hits της Εντίθ Πιάφ, καθώς και τάνγκο από τον Αστορ Πιατσόλα.
Στις 11 Ιανουαρίου 2022 η ιδιοκτήτρια του δισκάδικου StereoSound στη Ρώμη, Λετίτσια Γκιόστρα, είδε στις επτά το απόγευμα ένα μικρό λευκό Fiat 500 να παρκάρει ακριβώς έξω από την είσοδο του μαγαζιού της. Μόλις άνοιξε η πόρτα του αυτοκινήτου είδε έκπληκτη τον Πάπα, φορώντας μάσκα (λιγότερο από δύο χρόνια μετά το ξέσπασμα της πανδημίας) να πλησιάζει προς το μέρος της.
Οπως αποκαλύφθηκε αργότερα, ο Φραγκίσκος ήταν σταθερός πελάτης στο συγκεκριμένο δισκοπωλείο, από την εποχή που ήταν καρδινάλιος και οι μετακινήσεις του ήταν πιο εύκολες χωρίς να τον παρακολουθούν παπαράτσι, αστυνομικοί και αμέτρητοι πιστοί. «Μπορώ να παραγγείλω κάτι και να μου το στείλουν – αλλά δεν είναι το ίδιο», είχε δηλώσει αργότερα.
Σε 88 χρόνια ζωής ο Πάπας Φραγκίσκος έκανε πολλά, ουσιαστικά και συναρπαστικά. Ο 266ος ηγέτης της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, μέσα σε όλα τα άλλα, είχε πάθος με τη μουσική!
Η σχέση του Φραγκίσκου με τη μουσική ήταν ανέκαθεν στενή: μια από τις πιο όμορφες αναμνήσεις της παιδικής του ηλικίας ήταν να ακούει με τη μητέρα του όπερα στο αργεντίνικο ραδιόφωνο και, λίγο αργότερα, να πηγαίνει να βλέπει τις παραστάσεις με τις οποίες είχε μεγαλώσει στο Τεάτρο Κολόν του Μπουένος Αϊρες. Ακόμη και ο Αγιος Φραγκίσκος της Ασίζης (1181-1226), προς τιμήν του οποίου άλλαξε το όνομά του στις 13 Μαρτίου 2013, ήταν ο «αγαπημένος» άγιος του Φραντς Λιστ, ενώ ενέπνευσε δεκάδες παρτιτούρες, όπερες, μπαλέτα, μέχρι και ολόκληρο δίσκο του τραγουδοποιού Αντζελο Μπραντουάρντι!
Φυσικά, μόνο παράδοξο δεν είναι ο οιοσδήποτε να διακρίνεται από πάθος για τη μουσική – αν υπάρχει μία τέχνη κατά την οποία ο άνθρωπος έφτιαξε τις πιο υπερφυσικές γέφυρες επικοινωνίας με τον Δημιουργό του, αυτή αδιαμφισβήτητα ήταν και παραμένει η μουσική. Το παράδοξο είναι ότι δεν έχουμε συνηθίσει τους εκπροσώπους του κλήρου να το αναγνωρίζουν. Ο Πάπας Φραγκίσκος, εντούτοις, δεν δίσταζε να παραδέχεται ότι «δεν φημίζομαι και τόσο για την πειθαρχία μου – δεν ακολουθώ το πρωτόκολλο ευλαβικά, όχι όταν θεωρώ ότι είναι ψυχρό».
