Πηγαίνοντας στο βιβλιοπωλείο του Αλκη και της Αλεξάνδρας για ένα πασχαλινό δώρο, είδα στον πάγκο του ταμείου το βιβλίο του Γάλλου μυθιστοριογράφου και βιβλιοθηκονόμου Ζωρζ Περέκ «Μικρές σημειώσεις για την τέχνη και τον τρόπο να τακτοποιούμε τα βιβλία μας» (εκδ. Αγρα).
Συνήθως στις διακοπές με πιάνει διάθεση να βάλω τάξη στο σπίτι: στο πατάρι, στα ντουλάπια, στις ντουλάπες, στη βιβλιοθήκη. Και εσάς; Λέτε να είναι ψυχαναγκασμός ή κάτι άλλο ψυχαναλυτικό;
Εδώ και καιρό, ήθελα να τακτοποιήσω τα βιβλία του σπιτιού, σε μια βιβλιοθήκη που έχει γεμίσει. Επρεπε να κάνω μια αρχή, αλλά και πάλι χανόμουν. «Η τακτοποίηση της βιβλιοθήκης είναι μία επιχείρηση βασανιστική, αποκαρδιωτική, που ενδεχομένως κρύβει ευχάριστες εκπλήξεις, όπως την επανεφεύρεση ενός βιβλίου που το είχαμε λησμονήσει, επειδή δεν το βλέπαμε, και το οποίο καταβροχθίζουμε και πάλι, αναβάλλοντας για την επομένη ό,τι δεν θα κάναμε αυθημερόν». Η αλήθεια είναι πως η μόνη συλλογή βιβλίων που διαθέτω, είναι όλο το έργο του Ορχάν Παμούκ. Τα βιβλία του θα μπορούσαν να είναι η αρχή για την ταξινόμηση των υπόλοιπων βιβλίων – ελληνική και ξένη λογοτεχνία, βιβλία επιστημονικά, βιβλία αδιάβαστα, αρχαίες τραγωδίες και φιλόσοφοι, λεξικά. «Πρέπει να διακρίνουμε τις σταθερές από τις προσωρινές ταξινομήσεις· οι σταθερές είναι όσες κατά κανόνα θα συνεχίσουμε να τηρούμε· οι προσωρινές υποτίθεται ότι δεν θα διαρκέσουν παρά μερικές μέρες – όσο χρειάζεται για να βρει, ή να ξαναβρεί, το βιβλίο την οριστική του θέση», λέει ο Γάλλος.
Επίσης, αναλύει διάφορα κριτήρια τακτοποίησης των βιβλίων: αλφαβητικά, κατά ηπείρους ή χώρες, κατά ημερομηνία απόκτησης ή έκδοσης, κατά μέγεθος, κατά είδος. Προτίμησα το κριτήριο των αναγνωστικών προτεραιοτήτων, αλλά «και πάλι τα υπόλοιπα πώς θα τα βάλω στα ράφια;» σκέφτηκα, «μπορεί να υπάρχουν διαφορετικά κριτήρια ταξινόμησης μέσα στην ίδια βιβλιοθήκη;».
Ο Πέρεκ αναλύει διάφορα κριτήρια τακτοποίησης της βιβλιοθήκης: αλφαβητικά, κατά ηπείρους ή χώρες, κατά ημερομηνία απόκτησης ή έκδοσης, κατά μέγεθος, κατά είδος.
Τελικά η τακτοποίηση αναβλήθηκε για επόμενες διακοπές, καθώς είναι όντως μια δουλειά «βασανιστική και αποκαρδιωτική». Ωστόσο η αλήθεια είναι ότι βρήκα άλλοθι το απολαυστικό βιβλίο –με ένα χιούμορ υποδόριο– του Περέκ (η μετάφραση της Λίζυς Τσιριμώκου ακριβής, επιτέλους είδα να γράφεται ορθά το «ό,τι»).
Ο Περέκ άλλωστε κατανοεί ότι η βιβλιοθήκη είναι ένα… στερεότυπο. «Μπορούμε να τοποθετήσουμε βιβλία στην είσοδο, στο καθιστικό, στα δωμάτια, στα αποχωρητήρια… Είναι σπανιότατο να βρει κανείς βιβλία σε ένα λουτρό, αν και για πολλούς είναι προσφιλής χώρος ανάγνωσης. Η υγρασία στο χώρο θεωρείται ομόφωνα ως ο υπ’ αριθμόν ένα εχθρός της διαφύλαξης των εντύπων». Οσο για τα μέρη όπου μπορούμε να τακτοποιήσουμε βιβλία, έκανα εικόνα αυτό που προτείνει ο Περέκ «σ’ ένα έπιπλο που χωρίζει το δωμάτιο στα δύο, τοποθετημένο εγκάρσια – πολύ κομψό, κάνει ακόμη καλύτερη εντύπωση με μερικά φυτά»!
