Τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες, οι μουσικολόγοι έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ συνέθεσε τη Μεγάλη Λειτουργία σε σι ελάσσονα (BWV232) μέσα στα τελευταία δύο χρόνια της ζωής του, που σημαίνει κάπου ανάμεσα στο 1748 και το 1750. Εργο ωριμότητας, με άλλα λόγια, όπως τέτοια ήταν τα μεγάλα θρησκευτικά έργα των Μότσαρτ και Μπετόβεν, το Ρέκβιεμ του πρώτου (γραμμένο ενόσω πέθαινε το 1791) και η Missa Solemnis, η οποία ολοκληρώθηκε περίπου τρία χρόνια πριν από τον θάνατό του το 1827.
Ο μεγάλος αρχιμουσικός, και ειδήμων στον Μπαχ, Τζον Ελιοτ Γκάρντινερ μας πληροφορεί στο έξοχο βιβλίο του «Music in the Castle of Heaven. A Portrait of Johann Sebastian Bach» (εκδ. Penguin, 2013) ότι η ιδέα για τη Μεγάλη Λειτουργία στον Μπαχ είχε γεννηθεί πολύ νωρίτερα και ότι όταν έφτασε στη μέση ηλικία αποφάσισε, αυτός, ένας πιστός λουθηρανός, να μελοποιήσει το πρότυπο κείμενο της Καθολικής Εκκλησίας – στα λατινικά, φυσικά. (Δεν ήταν το μοναδικό θρησκευτικό έργο του που χρησιμοποίησε λατινικό στίχο: ένα άλλο σημαντικό τέτοιο έργο του είναι το Magnificat BWV243.)
Ηδη από τα πρώτα μέτρα του υποβλητικού «Κύριε Ελέησον», έχει αμέσως ο ακροατής την αίσθηση πως έρχεται σε επαφή με κάτι μεγαλειώδες. Ο κύριος Γκρι ακούει ξανά αυτή τη μοναδική στιγμή της ευρωπαϊκής μουσικής σε ένα διπλό cd που μόλις κυκλοφόρησε από την περίφημη Harmonia Mundi, σε εκπληκτική ερμηνεία από το σύνολο Pygmalion υπό τη διεύθυνση του Γάλλου κόντρα τενόρου Ραφαέλ Πισόν και με σολίστ τους Ζουλί Ροσέ (υψίφωνος), Μπεθ Τέιλορ (μεσόφωνος), Λουσίλ Ρισαρντό (άλτο), Εμιλιάνο Γκονζάλεθ Τόρο (τενόρος) και Κρίστιαν Ιμλερ (βαθύφωνος). (Ο κύριος Γκρι επιθυμεί να τονίσει ότι το συγκεκριμένο μουσικό σύνολο ηχογράφησε πολύ πρόσφατα, από την ίδια δισκογραφική εταιρεία, ένα αλησμόνητο Ρέκβιεμ του Μότσαρτ.)
Μίλησα στην αρχή για το δέος που προκαλεί το άκουσμα του «Κύριε», με το οποίο εκκινεί κάθε λειτουργία της Καθολικής Εκκλησίας. Ο κύριος Γκρι στέκεται και σε ένα άλλο αριστουργηματικό μέρος του έργου, το Gratias agimus tibi, ανάλογης υπερβατικής δύναμης όπως το «Κύριε», για να το διαδεχθεί το γλυκό, γαλήνιο Dominus Deus, ερμηνευμένο από τους σολίστ τους οποίους συνοδεύει το πιο ανάλαφρο, σχεδόν ερωτικό, φλάουτο, το οποίο συχνά τιμούσε ο Μπαχ, τόσο στα θρησκευτικά έργα του όσο και στα κοντσέρτα του.
Είναι όμως αδύνατο να ξεχωρίσεις μεμονωμένα μέρη από ένα μουσικό έργο που μοιάζει να ψηλαφίζει την απεραντοσύνη σε κάθε του στιγμή.
INFO
J. S. Bach Mass in B Minor Pygmalion Raphael Pichon Harmonia Mundi
