«Εξι τραγούδια για την Ιουλία». Αυτός είναι ο τίτλος της καινούργιας συνεργασίας ανάμεσα στον Οδυσσέα Ιωάννου (στίχοι), στον Σωκράτη Μάλαμα (μουσική) και στην Ιουλία Καραπατάκη (ερμηνεία), η οποία ξεδιπλώθηκε μέσα σε έξι εβδομάδες «για να έχει ο ακροατής τον χρόνο να χωνέψει το κάθε τραγούδι με την ησυχία του». Αυτό τουλάχιστον μου λέει ο Οδυσσέας Ιωάννου, ο οποίος συνδέει τις σύγχρονες τάσεις τόσο στη δημιουργία όσο και στην απόλαυση της μουσικής: «Τα τελευταία χρόνια, η φυσική μορφή της δισκογραφίας έχει πεθάνει. Μεταξύ μας και παλιότερα πολλές φορές βάζαμε 12-14 τραγούδια σε ένα δίσκο γιατί τόσα χωρούσε· δεν μας άρεσαν όλα. Για τα 5-6 τρελαινόμασταν. Εδώ ο Σωκράτης πήρε δέκα τραγούδια, μελοποίησε τα οκτώ, ηχογραφήσαμε τα επτά και τελικά βγάλαμε τα έξι. Θεωρώ ότι είναι ένας πλήρης κύκλος».
Στην… αντίπερα όχθη, η διαφορά για τον Ελληνα στιχουργό έγκειται ανάμεσα στην ακρόαση και στην κατανάλωση: «Το πρόβλημα είναι ότι πλέον δεν ακούμε τη μουσική, κάνουμε skip και fast forward. Θεωρούμε ότι έτσι κερδίζουμε χρόνο για να μη χάσουμε κάτι άλλο και τελικά τα χάνουμε όλα. Δεν αφοσιωνόμαστε σε μια ταινία, ένα βιβλίο, ένα δίσκο. Διαβάζουμε άρθρα διαγωνίως. Οταν ήμουν πιτσιρικάς, για να πάρω ένα βινύλιο έπρεπε να θυσιάσω δύο εξόδους. Οταν η σχέση με τη μουσική είναι σχέση θυσίας, την εκτιμάς αλλιώς. Τώρα είναι όλα εύκολα και δωρεάν».
Και το δεύτερο μέρος του τίτλου όμως, «… για την Ιουλία», σπάνια κάποιος το συναντά πια στην τραγουδοποιία. «Για εμένα ήταν σχεδόν όρος που είχα βάλει στον Σωκράτη, να συμμετέχει η Ιουλία Καραπατάκη. Ξεκίνησε μάλιστα όλο αυτό σαν δικός του δίσκος, όμως στην πορεία εκείνος πρότεινε να τα πει όλα η Ιουλία. Είμαι μεγάλος θαυμαστής της, έχει έναν πολύ άδολο, ενστικτώδη τρόπο στην ερμηνεία της, με ισχυρές αναφορές στις πηγές του λαϊκού μας τραγουδιού».
«Είμαι μια πέτρα στο νερό/ Μες τη δική σου φόρα/ Φεύγουν τα τρένα απ’ τον σταθμό/ Και είσαι μέσα σε όλα». Το τετράστιχο από το «Φτερό» –και όλο το κομμάτι– περιγράφει έναν έρωτα απόλυτο, σχεδόν οδυνηρό, που μοιάζει και κάπως παλιομοδίτικος. «Η αλήθεια είναι ότι είμαστε σε μια αντιερωτική εποχή, δεν “πεθαίνουμε” πια από έρωτα. Αυτό πήγα να γράψω στο “Φτερό”: κάτι που δεν υπάρχει. Και δεν υπάρχει γιατί κάνουμε skip στους ανθρώπους, όπως στα τραγούδια και στις ταινίες. Δεν υπάρχει χρόνος να πεθάνεις από έρωτα για κάποιον, απλά πας στον επόμενο», λέει ο Ιωάννου. Προσθέτει ότι τα τελευταία χρόνια επιδιώκει να χρησιμοποιεί τις πιο απλές και τρέχουσες λέξεις στη στιχουργική του, δίχως να ενδιαφέρεται για δεύτερα επίπεδα και αμφισημίες. «Κάποτε με κολάκευαν όλα αυτά, τώρα τα θεωρώ θολή ποιητική, ειδικά αν δεν προκύπτουν πηγαία».
«Το πρόβλημα είναι ότι πλέον δεν ακούμε τη μουσική, κάνουμε skip και fast forward. Θεωρούμε ότι έτσι κερδίζουμε χρόνο για να μη χάσουμε κάτι άλλο και τελικά τα χάνουμε όλα».
«Κι όταν φαρμάκι ο καιρός/ Εχουμε έναν νόμο/ Σαν να ‘ναι η τελευταία φορά/ Φιλιόμαστε στον δρόμο». Στον «Νόμο», ο έρωτας παντρεύεται με την κοινωνική παρατήρηση: «Δεν είναι τυχαίο που οκτώ στα δέκα τραγούδια που γράφτηκαν στην Κατοχή ήταν ερωτικά. Οι άνθρωποι πέθαιναν από την πείνα, οι Γερμανοί τούς θέριζαν στους δρόμους, όμως δεν έγραφαν για αυτά. Οταν ζεις στην πέτρα, έχεις την ανάγκη να τραγουδήσεις το λουλούδι, τη ζωή». Ο ίδιος πάντως σημειώνει ότι δεν γράφει ποτέ εν θερμώ, θέλει να παίρνει απόσταση και αν μην κάνει «ρεπορτάζ» – γι’ αυτό δεν ένιωσε, π.χ., την ανάγκη να γράψει ένα τραγούδι για τα Τέμπη. Αντιθέτως, στο «Κοράλι» θέλησε να περιγράψει την πραγματικότητα μιας σύγχρονης γυναίκας. «Εδώ προσπάθησα να γράψω σαν γυναίκα. Βασίστηκα στην παρατήρηση. Ηταν άβολο, δύσκολο, όμως το θεωρώ μεγάλο εύσημο να μου πει κάποιος ότι γράφω σαν γυναίκα. Το κάνω όχι ως άσκηση, αλλά ως ανάγκη. Είναι βέβαια σημαντικό να ανοίγουμε δρόμους για να μπορούν να γράψουν και οι ίδιες οι γυναίκες».
Οταν του επισημαίνω ότι για κάποιους η γυναικεία εμπειρία δεν δύναται να εκφραστεί από έναν άνδρα, απαντά ως εξής: «Η δουλειά του στιχουργού δεν είναι να αυτοβιογραφείται, αλλά να παίρνει υλικά από ξένες ζωές και να τα επιστρέφει με έναν έμμετρο τρόπο. Και στα προσωπικά τραγούδια, όμως, πάλι παίρνω απόσταση. Κάποιες φορές όταν είσαι μέσα σε ένα ποτάμι δεν μπορείς να περιγράψεις το νερό που κολυμπάς. Πρέπει να βγεις και να το δεις απ’ έξω». Οσο για το αν έχει αλλάξει τον τρόπο που δουλεύει μέσα στα χρόνια, σε συνάρτηση με όσα τον εμπνέουν, ο Ιωάννου απαντά ξεκάθαρα: «Οχι, δεν έχει αλλάξει κάτι στη διαδικασία. Γενικώς το γράψιμο είναι σκληρή δουλειά. Το 20% είναι ταλέντο και έμπνευση, και το υπόλοιπο 80% είναι να ματώνεις πάνω από το λευκό χαρτί. Εγώ γράφω πάντα όταν έχω παραγγελία. Η έμπνευση σε βρίσκει την ώρα που δουλεύεις».
Τα «6 τραγούδια για την Ιουλία» κυκλοφορούν σε όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες και σε ξεχωριστά βίντεο κλιπ στο YouΤube.
