Η Σοφία Αυγερινού είναι συγγραφέας και μεταφράστρια, διδάκτωρ Γερμανικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το πιο πρόσφατο βιβλίο της είναι η νουβέλα «Αγνωστες λέξεις» (Πόλις 2025).
Ποια βιβλία έχετε αυτόν τον καιρό πλάι στο κρεβάτι σας;
Τον «Moby Dick» και το «Για τη συναίνεση στον αφανισμό της Γάζας» του Didier Fassin σε μετάφραση του Γιώργου Καράμπελα (Πόλις 2024).
Ποιο ήταν το πιο ενδιαφέρον στοιχείο που μάθατε πρόσφατα χάρη στην ανάγνωση ενός βιβλίου;
Διάβασα «Το πέρασμα» της Νέλα Λάρσεν (μετάφραση Νίκος Κατσιαούνης, Ερμα 2024) που μου φανέρωσε μια κοινωνική πρακτική για την οποία δεν ήξερα σχεδόν τίποτε, καθώς και τις αντιδράσεις που αυτή μπορούσε να προκαλέσει εντός της μαύρης κοινότητας.
Βρήκατε ποτέ τον μπελά σας επειδή διαβάσατε ένα βιβλίο;
Οχι, αντιθέτως είναι μπελάς όταν σκέφτομαι διαρκώς ότι υπάρχει ένα ή περισσότερα συγκεκριμένα βιβλία που δεν έχω ακόμη διαβάσει.
Περιγράψτε την ιδανική αναγνωστική συνθήκη.
Διαβάζω οπουδήποτε και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Προτιμώ τα μέσα συγκοινωνίας, γιατί εκεί συνήθως δεν με διακόπτει κανείς. Εναλλακτικά, είναι ξημερώματα, πίνω τον πρώτο καφέ της ημέρας και όλοι κοιμούνται στο σπίτι.
Υπάρχουν κάποια είδη λογοτεχνίας που προτιμάτε και άλλα που αποφεύγετε;
Προτιμώ την κλασική λογοτεχνία και συνήθως αποφεύγω τα βιβλία με συγκεκριμένο πρόσημο, ας πούμε, τα ιστορικά μυθιστορήματα. Κατά καιρούς, ωστόσο, επιλέγω να διαβάσω και κάποιο είδος που μου φαίνεται σχετικά ξένο, όπως το noir ή το sci-fi. Η αληθινή λογοτεχνία υπερβαίνει τα είδη και τις θεωρίες.
Τι είναι αυτό που σας συγκινεί περισσότερο σε ένα βιβλίο;
Η δυνατότητα να μετασχηματιστεί η κοινή, καθημερινή γλώσσα σε κάτι ξένο και ανοίκειο, που οδηγεί με τη σειρά του ξανά στο γνωστό και κρυμμένο που έχουμε μέσα μας.
Υπάρχει κάποιο αγαπημένο βιβλίο που θα θέλατε να γίνει ταινία;
Κάποια από αυτά έχουν γίνει ταινίες, με μικρότερη ή μεγαλύτερη επιτυχία, άλλα δεν θα μπορούσαν, γιατί η δύναμη της αφήγησης σ’ αυτά υπερβαίνει κάθε ανάγκη να φανταστεί κανείς τις αντίστοιχες εικόνες. Η λογοτεχνία και ο κινηματογράφος, παρά την ενίοτε αφηγηματική τους φύση, είναι δύο διαφορετικές γλώσσες.
Στο βιβλίο σας, «Αγνωστες λέξεις», τι ρόλο παίζει η αφηγήτρια στη ζωή του πρωταγωνιστή γιου;
Η αφηγήτρια έρχεται ως «σωτήρας», όπως το αντιλαμβάνεται η ίδια, να φέρει τάξη στο χάος που επικρατεί στο σπίτι και στη ζωή του πρωταγωνιστή. Παρ’ όλα αυτά οι δεσμοί που τους δένουν από την παιδική ηλικία αποδεικνύονται πιο περίπλοκοι και δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι το χάος αυτό δεν εισβάλλει στη δική της ζωή, βρίσκοντας χαραμάδες καλυμμένες από αρχές και καθήκοντα.
Ποια είναι η δύναμη της γραφής, πώς επηρεάζει την ψυχική υγεία ενός ανθρώπου;
Η γραφή, αλλά και η ανάγνωση, έχει, νομίζω, κυρίως θεραπευτική λειτουργία. Η κατάσταση που περιγράφεται στη νουβέλα, μολονότι παραπέμπει σε μια αδιέξοδη μορφή γραφής, θα μπορούσε να ερμηνευθεί και ως μια προσπάθεια απελευθέρωσης και ρήξης με το συνηθισμένο. Γενικά η ψυχική ασθένεια δεν έχει τίποτε το ρομαντικό ή ωραίο, ωστόσο αποτελεί συχνά μια απελπισμένη έξοδο από ασφυκτικά καλούπια και συντριπτικές πραγματικές απογοητεύσεις. Ετσι ο ανώνυμος πρωταγωνιστής στις «Αγνωστες λέξεις» επιχειρεί να «σωθεί», σημειώνοντας τις αλλόκοτες λέξεις του, όμως η όποια λύτρωση έρχεται ως αποτέλεσμα όχι της γραφής –μιας μοναχικής διαδικασίας δίχως αληθινό αποδέκτη, στην περίπτωσή του– αλλά της αισθητικής απόλαυσης των λέξεων μέσα σε μια ελάχιστη ανθρώπινη κοινότητα.
