Τον περυσινό Νοέμβριο, μετά την ανακοίνωση των εκλογικών αποτελεσμάτων που έδωσαν στον Ντόναλντ Τραμπ τη δεύτερη προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, η Τζόις Ντι Ντονάτο έγραψε στο προφίλ της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Χθες έμεινα σε εγρήγορση όλη τη νύχτα μέχρι νωρίς το πρωί. Τότε τα μάτια μου έκλεισαν –μουδιασμένα– με δική τους θέληση. Ξύπνησα λίγα λεπτά, λίγες ζωές αργότερα λουσμένη σε δάκρυα από αυτό που ένιωθα».
Η ντίβα της όπερας από το Κάνσας, η οποία έχει ανακηρυχθεί «ίσως η πιο ισχυρή τραγουδίστρια της γενιάς της» από το περιοδικό The New Yorker με φωνή «τίποτα λιγότερο από χρυσό 24 καρατίων», σύμφωνα με τους Times, ανήκει στους καλλιτέχνες που αναλαμβάνουν την ευθύνη τους απέναντι στην κοινωνία. «Εάν εκλεγεί ο Τραμπ», είχε δηλώσει, «δεν θα αναγνωρίζουμε πλέον τη χώρα μας». Αλλά αυτό συνέβη, και όπως έγραψε στην ίδια ανάρτηση την επόμενη ημέρα ένιωθε συντετριμμένη ώς τον βαθύ πυρήνα της.
Η πολυβραβευμένη μεσόφωνος, νικήτρια του βραβείου Multi-Grammy και του βραβείου Olivier 2018 για «Εξαιρετικό Επίτευγμα στην Οπερα» (Outstanding Achievement in Opera), έρχεται στην Αθήνα, στο Μέγαρο Μουσικής, την Τρίτη μαζί με τον πιανίστα Κρεγκ Τέρι για ένα ρεσιτάλ που επικεντρώνεται στο βίωμα του έρωτα μέσα από τα μάτια μιας γυναίκας. Η θεματική των εμφανίσεων της Ντι Ντονάτο δεν είναι ποτέ τυχαία, και χάρη στο εύρος των φωνητικών δυνατοτήτων της μπορεί να διαλέγει τα πρότζεκτ της κινούμενη μέσα σε μια τεράστια γκάμα κλασικών αλλά και νεότερων συνθέσεων, από τις οποίες δεν λείπει ο ποιητικός λόγος. Το 2023 οι ανησυχίες της την οδήγησαν σε ένα άλμπουμ και πρόγραμμα συναυλιών με τον τίτλο «Eden» που ολοκληρώθηκε στο Κάρνεγκι Χολ, προκειμένου να μιλήσει για την αποσύνδεση της ανθρωπότητας από τη φύση ερμηνεύοντας Βάγκνερ, Μάλερ, Χέντελ και Γκλουκ.
Για τις γυναίκες
Στο προσεχές ρεσιτάλ της το πρόγραμμα αποτελεί μια φεμινιστική δήλωση με κοινωνική αιτία –έχει πολλάκις μιλήσει για τη ρατσιστική Αμερική– και μουσική άποψη. Τα «Τρία τραγούδια της Βιλιτώς» του Κλοντ Ντεμπισί μελοποιούν ποιήματα του συμβολιστή Πιερ Λουίς, αναπλάθοντας έναν παγανιστικό κόσμο χαμένων αισθησιακών απολαύσεων. Τα τραγούδια της Αλμα Μάλερ μελοποιούν ερωτικά ποιήματα του ύστερου ρομαντισμού, τα οποία εξέδωσε με τη βοήθεια του συζύγου της Γκούσταβ Μάλερ. Ο ίδιος της είχε θέσει ως όρο να εγκαταλείψει τη σύνθεση προκειμένου να παντρευτούν, όμως άλλαξε γνώμη όταν έμαθε πως η Αλμα είχε δεσμό με τον νεαρό αρχιτέκτονα Βάλτερ Γκρόπιους.
Η εγκατάλειψη της Αριάδνης από τον Θησέα στη Νάξο είναι ένας μύθος με διαφορετικές εκδοχές. Στην καντάτα του Γιόζεφ Χάιντν «Η Αριάδνη στη Νάξο», η πριγκίπισσα της Κρήτης πεθαίνει, έχοντας χάσει τα λογικά της από τη θλίψη. Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με τα τραγούδια του Αμερικανού συνθέτη Τζέικ Χέτζι με τίτλο «Into the fire», πάνω στη θυελλώδη σχέση της γλύπτριας Καμίγ Κλοντέλ με τον δάσκαλο και εραστή της Ογκίστ Ροντέν. Ο Χέτζι έγραψε το έργο αυτό ειδικά για τη φωνή της Ντι Ντονάτο, και ο κύκλος τραγουδιών δραματοποιεί μία μέρα από τη ζωή της γλύπτριας μέσα από τα έργα και τις επιστολές της. Ηταν λοιπόν εύλογο η συνέντευξή μας με την Αμερικανίδα ντίβα να αρχίσει με αναφορά σε μια άλλη σπουδαία γυναίκα, και μάλιστα Ελληνίδα. «Νομίζω ότι η κληρονομιά της Μαρίας Κάλλας στην όπερα είναι η ακεραιότητά της ως μουσικός και ερμηνεύτρια, καθώς και η πλήρης δέσμευσή της προς την τέχνη της και το παγκόσμιο κοινό. Εκείνη ήταν που άλλαξε τη σχέση του κόσμου με την κλασική φωνή και παραμένει στην κορυφή της κορυφής για την όπερα», λέει η Ντι Ντονάτο. «Πιστεύω όμως ότι η προσωπικότητα της Κάλλας προκαλεί –ιδιαίτερα– τις γυναίκες καλλιτέχνιδες να αναρωτηθούν τι είναι διατεθειμένες να δώσουν για να “τα καταφέρουν” στη σκηνή. Ηταν μια απείρως πολύπλοκη γυναίκα και από πολλές απόψεις το κληροδότημά της περιέχει τόσες πτυχές όσες και η ζωή της».
– Οι ερμηνείες σας καλύπτουν ένα ευρύ μουσικό φάσμα από τον Χέντελ μέχρι τα σύγχρονα έργα όπως το «The Hours». Τι σας ελκύει σε αυτές τις τόσο διαφορετικές επιλογές;
– Πάντα είχα μια τεράστια μουσική όρεξη, που πηγάζει από την παιδική μου ηλικία και την αγάπη μου να αφηγούμαι ιστορίες. Νομίζω ότι τα θεμέλια της μπαρόκ μουσικής και το πόσο πολύ μπορεί να συγκριθεί με την τζαζ στα πολλά «χρώματα» και τις φωνητικές υφές με «εκπαίδευσε» έτσι ώστε να μπορώ να ταξιδεύω σε διάφορα μουσικά είδη. Ειλικρινά, ποτέ δεν σκέφτομαι να αλλάξω την τεχνική μου για να ανταποκριθώ στο ποικίλο ρεπερτόριο. Πάντα θέλω να ρυθμίζω τον εαυτό μου ώστε να μπορώ να τραγουδήσω με οποιαδήποτε δυναμική, χρώμα ή έκφραση απαιτεί το κείμενο ή το συναίσθημα της στιγμής. Αυτή η τεράστια πρόκληση είναι κάτι που απλά μου αρέσει.
Η προσωπικότητα της Κάλλας προκαλεί –ιδιαίτερα– τις γυναίκες καλλιτέχνιδες να αναρωτηθούν τι είναι διατεθειμένες να δώσουν για να «τα καταφέρουν» στη σκηνή. Ηταν μια απείρως πολύπλοκη γυναίκα.
– Οταν τραγουδάτε, λέτε ότι επανασυνδέεστε με μια παιδική αίσθηση θαύματος. Πώς συμβαίνει αυτό;
– Με το γέλιο. Επιλέγοντας τη χαρά σταθερά και προκλητικά. Βαδίζοντας στον ρυθμό του δικού μου τυμπάνου. Καλλιεργώντας βαθιά ευγνωμοσύνη και επιτρέποντας σκόπιμα να με απορροφήσει το θαύμα. Νομίζω ότι αυτές οι πρακτικές μού επιτρέπουν να επιστρέψω στο «θαύμα» του Μότσαρτ και του Χέντελ. Προσπαθώ να μη θεωρώ ποτέ ούτε μια νότα ή λέξη ή συναυλία ως δεδομένη.
Θα ήθελα πολύ να αισθανθεί το κοινό βαθιά έμπνευση και σύνδεση με τη δύναμη του θηλυκού – αυτή την εκπληκτική δύναμη που τρέφει, υποφέρει, δημιουργεί, συνδέει, νοιάζεται. Που αγαπάει.
– Με δεδομένο τις συνθήκες στην αμερικανική πολιτική σκηνή, θα συνεχίσετε να δηλώνετε καλλιτέχνις με κοινωνική συνείδηση;
– Θαυμάζω την ατμόσφαιρα που δημιουργούμε σε ένα θέατρο ή σε μια αίθουσα συναυλιών. Εκατοντάδες ή χιλιάδες άγνωστοι συναντιόμαστε και κατά κάποιο τρόπο συμφωνούμε συλλογικά να αναστείλουμε την «πραγματικότητα» για μερικές ώρες. Συμφωνούμε όλοι να «προσποιηθούμε» ότι εγώ βρίσκομαι στο νησί της Νάξου και ορκίζομαι εκδίκηση για τον άνδρα που με εγκατέλειψε. Ή ότι είμαι ένας νεαρός άνδρας που παρατηρεί τρεις υπέροχες νεαρές γυναίκες κάτω από μια μηλιά. Ολοι συμφωνούμε να ταξιδέψουμε μαζί, να αισθανθούμε και να ζήσουμε τη ζωντανή ομορφιά που δημιουργείται με τη βοήθεια έργων που γράφτηκαν μερικές φορές πριν από εκατοντάδες χρόνια. Είναι σαν αλχημεία για μένα. Και πιστεύω βαθιά ότι αυτό έχει πραγματικό αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων – ίσως δεν είναι πάντα άμεσο, και ίσως δεν συμβαίνει σε όλους, αλλά μπορεί να αλλάξει τη ζωή. Είναι αυτό που κάνω, και θα το κάνω με περισσότερη αφοσίωση και επιμονή από ποτέ.
– Για εσάς, λοιπόν, η μουσική έχει τη δύναμη της ίασης. Τι θα μας βοηθήσετε να «θεραπεύσουμε» τραγουδώντας στην Αθήνα;
– Αυτό το ρεσιτάλ αναδεικνύει τις όμορφες αλλά έντονες ζωές δυνατών και δημιουργικών γυναικών. Θα ήθελα πολύ να αισθανθεί το κοινό βαθιά έμπνευση και σύνδεση με τη δύναμη του θηλυκού – αυτή την εκπληκτική δύναμη που τρέφει, υποφέρει, δημιουργεί, συνδέει, νοιάζεται. Που αγαπάει.
Κεντρική φωτογραφία: «Θαυμάζω την ατμόσφαιρα που δημιουργούμε σε ένα θέατρο ή μια αίθουσα συναυλιών», λέει στην «Κ» η Τζόις Ντι Ντονάτο και εξηγεί πως «εκατοντάδες ή χιλιάδες άγνωστοι συναντιόμαστε και κατά κάποιον τρόπο συμφωνούμε συλλογικά να αναστείλουμε την “πραγματικότητα” για μερικές ώρες». [Salva Lopez]
