«Μαστιγώνοντας καπούλια και ιππεύοντας την ιστορία». Είναι ο τίτλος ενός από τα έργα που περιλαμβάνονται στην ατομική έκθεση της εικαστικού Τζάνις Ράφα στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και αποδίδει κατά τη γνώμη μας τον πυρήνα του φετινού προγράμματος του μουσείου, το οποίο ανακοινώθηκε χθες.
Οι τέσσερις εκθέσεις στις οποίες ξεναγηθήκαμε χθες με τη συνδρομή των καλλιτεχνών που τις υπογράφουν, αποτελούν προοίμιο του προγράμματος του ΕΜΣΤ για το 2025 και θέτουν τις βάσεις για έναν προβληματισμό πάνω στο ζήτημα της αποξένωσης του ανθρώπου από ό,τι στο απώτερο παρελθόν υπήρξε καταφύγιό του: τη χλωρίδα και πανίδα της Γης.
Η περιήγηση αυτού του «εκθεσιακού πρελούδιου», όπως το ονόμασε η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Γρέγου, μπορεί να ξεκινήσει από τον 3ο όροφο και την έκθεση της Ράφα «Εμείς που προδώσαμε τα άλογα» (επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη). Πρόκειται για μια υποβλητική εγκατάσταση που συντίθεται από 10 νέα έργα. Μέσω πολυμεσικής αφήγησης εστιάζει στην ιδέα της επιθυμίας του ιππέα για το σώμα του αλόγου και την ανάγκη για κυριαρχία και υποταγή. «Ποτίστρες για την ικανοποίηση του στόματος» είναι ένας άλλος τίτλος έργου, κάνοντας φανερό ότι η Ράφα επεξεργάζεται παράλληλα με την οικολογία μια εικαστική μεταφορά πάνω στο σεξ, τη χαλιναγώγηση των ενστίκτων, τη χρήση της εξουσίας, με σκοπό την απόλαυση ώς την εξόντωση (έως 5/10).
Στον 2ο όροφο η Εμα Τάλμποτ παρουσιάζει το έργο της με τίτλο «Human/Nature» (Ανθρωπος/Φύση, 2025), μια τεράστια υφαντουργική εγκατάσταση από ζωγραφισμένο μετάξι, που δημιουργεί στην αίθουσα ατμόσφαιρα οικειότητας παρά τον μνημειακό της χαρακτήρα, κάτι που είναι στις προθέσεις της καλλιτέχνιδος. Τα θέματα που απασχολούν τη δουλειά της Τάλμποτ, αλλά επίσης η λεπτότητα και η ευαισθησία της εργασίας της, φανερώνονται στην ταινία κινουμένων σχεδίων με τίτλο «Δεν είσαι το κέντρο (Μέσα στο μυαλό των ζώων)», που προβάλλεται στην ίδια αίθουσα, και διαρκεί περίπου 15 απολαυστικά λεπτά.
Στο ισόγειο το μουσείο μάς συστήνει δύο καλλιτέχνες. Τον ήδη αναγνωρισμένο Κονγκολέζο Σάμι Μπαλότζι (έργο του βρίσκεται στην Tate Modern του Λονδίνου) με την πρώτη ατομική του έκθεση στην Ελλάδα «Απόηχοι της Ιστορίας, σκιές της προόδου» (επιμέλεια, Ιόλη Τζανετάκη). Στο έργο του ο καλλιτέχνης διερευνά τις περίπλοκες σχέσεις μεταξύ πολιτισμικής ταυτότητας, ιστορίας της αποικιοκρατίας και βιομηχανικής εκμετάλλευσης στην ιδιαίτερη πατρίδα του (έως 2/11). Τέλος ο Κάσπερ Μπόσμαν γεμίζει με χρώμα το φουαγιέ με ένα έργο in situ που συνδυάζει τη γλυπτική και τις εγκαταστάσεις με τη ζωγραφική και το σχέδιο.
Οι τέσσερις εκθέσεις αποτελούν μέρος της βασικής ομαδικής έκθεσης «Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή» σε επιμέλεια της καλλιτεχνικής διευθύντριας του ΕΜΣΤ Κατερίνας Γρέγου, που θα εγκαινιαστεί στις 15 Μαΐου. Πρόκειται για μια υπερ-έκθεση –πρακτική που το ΕΜΣΤ συνηθίζει– στην οποία συμμετέχουν πάνω από 60 διεθνείς και Ελληνες καλλιτέχνες και η οποία εντάσσει στη θεματική της μικρότερες ή μεγαλύτερες παρουσιάσεις και δράσεις, με σκοπό να προσεγγίσει ηθικά και φιλοσοφικά την πολιτική απέναντι στα ζώα μέσω της σύγχρονης τέχνης.
