«Σπάνια ζωγράφος αποτύπωσε πάνω στον καμβά ερωτικές αφές, θα έλεγα το άρωμα της σάρκας, εκείνη την ιδιαίτερη για κάθε σώμα υγρασία που το κάνει στον άλλο τυραννικά ποθητό», έγραφε ο Κώστας Γεωργουσόπουλος για τον Παύλο Μοσχίδη, τον σπουδαίο Ελληνα γυμνογράφο, όταν αυτός έφυγε από τη ζωή το 2004. «Μινιμαλιστής της ζωής, δεν έπαυε στη ζωγραφική του να σαρκώνει τα χρώματα και να τα κάνει αφράτα, ζουμερά και υποσχόμενα μια ήρεμη, ασυμπλεγμάτιστη, ενστικτώδη, “φυσική” συνεύρεση».
«Ο Σαρκώσας το χρώμα» τιτλοφορείται, λοιπόν, η μεγάλη αναδρομική έκθεση του ζωγράφου Παύλου Μοσχίδη που εγκαινιάστηκε την περασμένη Πέμπτη στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» του Δήμου Αθηναίων και θα διαρκέσει έως τις 17 Απριλίου. Παρουσιάζονται 92 δημιουργίες του, πίνακες ζωγραφικής, λιθογραφίες, μεταξοτυπίες και σχέδια. Τοπία, νεκρές φύσεις, πορτρέτα, γυμνά γυναικεία σώματα, συχνά χωρίς χαρακτηριστικά προσώπου, «μια όαση για τα μάτια του ταραγμένου ανθρώπου της εποχής». Τα έργα ανήκουν στη Δημοτική Πινακοθήκη Πτολεμαΐδας –στην οποία ο ζωγράφος δώρισε όλη τη συλλογή του– και στην Ελληνική Κοινωνία Αποτέφρωσης.
Το έργο του ύμνησαν πολλοί. Μανώλης Ανδρόνικος, Γιάννης Τσαρούχης, Ηλίας Πετρόπουλος, Ελένη Βακαλό, Ντιάνα Αντωνακάκου, Νέλλη Μισιρλή, Χρύσανθος Χρήστου… Για τον Παναγιώτη Τέτση ο Παύλος Μοσχίδης ήταν φίλος μισού αιώνος, φαινόμενο καλλιτέχνη, φαινόμενο ανθρώπου, «ένας Παν της φύσης, υμνητής της λαμπερής φουρφουρένιας επιδερμίδας, του απαστράπτοντος κοιλιακού ημισφαιρίου και της μικρής κοιλάδας του αφαλού –πρόδρομος της εκθεσιακής περιοχής που προσφέρεται σήμερα «εν επαρκεία»– και του πάλλευκου δίφορου στήθους, έτσι όπως τα ζωγράφιζε. Φιλοτεχνούσε ό,τι πιο ευγενές».
Για τον Αντώνη Αλακιώτη, πρόεδρο της Ελληνικής Κοινωνίας Αποτέφρωσης, ήταν «ένας όμορφος φωτεινός μεσήλικας με ένα άσπρο χιτώνα και με ένα υπέροχο χαμόγελο» που τον ένιωσε από την πρώτη στιγμή δικό του άνθρωπο, «τόσο δικό μου που από το 1986 μέχρι τον Ιούλιο του 2004 που έφυγε από τη ζωή ήμασταν με αυτόν και τη σύζυγό του μια οικογένεια. Μαζί τους ενηλικιώθηκα κοινωνικά, πνευματικά και συναισθηματικά». Ο Παύλος Μοσχίδης ήταν η αιτία που ο Αντώνης Αλακιώτης αγωνίστηκε να δημιουργήσει το πρώτο αποτεφρωτήριο νεκρών, το οποίο λειτουργεί από το 2019 στη Ριτσώνα. Γι’ αυτόν πάλεψε 23 ολόκληρα χρόνια με τα θιγόμενα εκκλησιαστικά συμφέροντα, τη διαρκή προσμέτρηση του πολιτικού κόστους, τις εσκεμμένες νομικές επιπλοκές. Ο ζωγράφος είχε ασπαστεί τον βουδισμό και ο Αντώνης Αλακιώτης του είχε υποσχεθεί ότι θα φρόντιζε για την αποτέφρωσή του – στην Ελλάδα· αποτεφρώθηκε στη Σόφια. Στη μνήμη του οργάνωσε την αναδρομική έκθεση, μαζί με τον Δήμο Εορδαίας και τη στήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων.
«Περισσότερο από ερωτικός ή ηδονιστής ζωγράφος, ο Παύλος Μοσχίδης υπήρξε ένας υπαρξιστής που ψηλαφεί τα όρια αλλά και την αδυναμία της ύπαρξης μέσα από την εμπειρία του σώματος», ανέφερε ο Μάνος Στεφανίδης κατά την παρουσίαση της έκθεσης. Τη ζωή αυτού του, κατά τον Τσαρούχη, πολύ ιδιαίτερου ρομαντικού διηγήθηκε ο Δημήτρης Πιατάς.
Ο Παύλος Μοσχίδης γεννήθηκε στην Καβάλα το 1927 και μαθήτευσε στο εργαστήριο του Πολύκλειτου Ρέγκου στη Θεσσαλονίκη και αργότερα σε εργαστήρια επιφανών δασκάλων της παρισινής σχολής Καλών Τεχνών. Δίδαξε στη Σχολή Βακαλό από το 1960-1971. Το 1975 στράφηκε στις εσωτερικές διδασκαλίες, εκπαιδεύτηκε στη θιβετιανή ζωγραφική, εισήγαγε στην τέχνη του τη θεραπευτική των χρωμάτων, λάτρεψε την Ανατολή, της δόθηκε. Πάνω στα γυναικεία σώματα χύθηκε περισσότερο φως. Ο ίδιος ο Μοσχίδης έλεγε για το έργο του «…είναι μια σπονδή στη γυναίκα και την ύπαρξή της, που αποτελεί για μένα την πιο τέλεια, την πιο ορατή αλλά και την πιο άυλη πραγμάτωση της χαράς της ζωής».
