Η νέα σειρά, σε μικρό σχήμα, που εγκαινίασαν οι εκδόσεις Μεταίχμιο ανοίγει ακόμη περισσότερο ένα θέμα που ενδιαφέρει πολύ το κοινό. Μικρά σε μέγεθος, εύχρηστα βιβλία, σε προσιτή τιμή και καλοσχεδιασμένη εμφάνιση. Καλωσορίζουμε τα «Μικρά» του Μεταίχμιου που έκαναν την αρχή με τους «Νεκρούς» του Τζέιμς Τζόις σε μετάφραση Αχιλλέα Κυριακίδη, ενώ θα ακολουθήσουν (στις 13 Μαΐου) τίτλοι της Ελίζαμπεθ Γκάσκελ και του Εντγκαρ Αλαν Πόε, καθώς η σειρά εστιάζει στον 19ο και στον 20ό αιώνα.
Είναι ένα σιωπηλό φαινόμενο αυτά τα μικρά σε μέγεθος βιβλία, που συνήθως αντλούν τίτλους από το εκτός δικαιωμάτων τεράστιο λογοτεχνικό αποθετήριο, αλλά όχι μόνο. Τα «Μικρά» του Μεταίχμιου, με το μινιμαλιστικό εξώφυλλο στον πρώτο τίτλο τους, επαναφέρουν το βλέμμα σε αρκετές από τις αντίστοιχες σειρές μικρών σε μέγεθος (τσέπης) βιβλίων που έχουν εγκαινιαστεί από άλλους εκδοτικούς οίκους. Το ζητούμενο και η φιλοσοφία μιας τέτοιας πρωτοβουλίας είναι να φθάσει το καλό και φθηνό βιβλίο παντού. Διαφορετικά δεν έχει ιδιαίτερη δύναμη αυτή η προσπάθεια. Ο Ελληνας βιβλιόφιλος, λόγω της μικρής αγοράς, των δασμών και των λίγων σημείων πώλησης, πληρώνει ακριβά για να αγοράσει ένα μυθιστόρημα, π.χ. πολύ περισσότερα ευρώ από έναν αναγνώστη που διαβάζει σε γλώσσες που μιλιούνται από δεκάδες εκατομμύρια. Κάτι όμως δεν πρέπει να κάνουμε ώστε και ο Ελληνας αναγνώστης να μη χρειάζεται να πληρώνει π.χ. 18 ευρώ για ένα μυθιστόρημα;
Τα «Μικρά» μπορεί να έχουν άλλη πορεία και άλλη στόχευση, ωστόσο φέρνουν στο τραπέζι και αυτή τη διάσταση. Σταχυολογώντας από την εμπειρία των τελευταίων ετών, αξίζει να αναφερθεί η πολύ ωραία σειρά μικρού σχήματος που είχαν ξεκινήσει οι εκδόσεις Παπαδόπουλος με τα «Μικρά Διαχρονικά», αλλά που μάλλον δεν συνεχίστηκε, όπως και με τις «Μικρές Εισαγωγές». Οι εκδόσεις Ποταμός προσφέρουν μια ιδιαίτερα καλοσχεδιασμένη, αριθμημένη σειρά, όπως και οι εκδόσεις Ροές που συνεχίζουν αθόρυβα μια συστηματική παραγωγή μικρών σε σχήμα βιβλίων.
Ο Γκοβόστης αλλά και οι εκδόσεις Οξύ έχουν τις δικές τους αντίστοιχες σειρές με κατά κανόνα κλασικά κείμενα. Αξίζει να αναφερθεί η μικρή σειρά των εκδόσεων Οροπέδιο του Δημήτρη Κανελλόπουλου, που εγκαινιάστηκε με το πολύ ενδιαφέρον κείμενο του Πωλ Βερλαίν «Οι φυλακές μου», σε μετάφραση Ελένης Σαραμάσκου. Θα ακολουθήσει έργο του Ανατόλ Φρανς.
Αυτή η ενδεικτική ανθολόγηση τίτλων και πρωτοβουλιών δείχνει πως υπάρχει μεγάλο πεδίο σκέψης ώστε να επιτευχθεί ο σκοπός της προσφοράς ποιοτικού βιβλίου σε χαμηλές τιμές. Εστω και μέσα από τα αμετάφραστα έως τώρα ή τα χρήζοντα νέων μεταφράσεων μικρά πεζά του 19ου και του 20ού αιώνα. Είναι και αυτό μια σημαντική προσφορά.
Πάντα παραμένει ένα ζητούμενο: πώς θα μπορέσει ο Ελληνας αναγνώστης να διαβάσει όπως ο Γάλλος αναγνώστης ποιοτική λογοτεχνία σε προσιτή τιμή; Δεν χρειαζόμαστε σε όλα τα βιβλία βαρύ χαρτί υψηλής ποιότητας. Χρειαζόμαστε ευελιξία, ωραία εξώφυλλα, καλές μεταφράσεις, το κόστος των οποίων μπορεί να αντισταθμιστεί με διάχυση των βιβλίων σε όλη την επικράτεια και προσιτές τιμές. Ενα καλό βιβλίο πρέπει να μπορεί να πουλάει αρκετές χιλιάδες αντίτυπα και στη χώρα μας.
