Γράμματα από τη Σικελία
★★★
ΜΑΦΙΟΖΙΚΟ ΔΡΑΜΑ (2024), 130΄
Σκηνοθεσία: Αντόνιο Πιάτσα, Φάμπιο Γκρασαντόνα
Ερμηνείες: Τόνι Σερβίλο, Ελιο Τζερμάνο
Μια ιστορία από το μυθικό σύμπαν της σικελικής μαφίας αφηγείται το δίδυμο των Αντόνιο Πιάτσα και Φάμπιο Γκρασαντόνα, «ειδικών» σε τέτοιου είδους φιλμ. Επειτα από κάποια χρόνια στη φυλακή, ο Κατέλο (Τόνι Σερβίλο), άλλοτε ισχυρός παράγοντας της πολιτικής αλλά και της παρανομίας, επιστρέφει στο σπίτι του έχοντας χάσει σχεδόν τα πάντα. Σχεδόν αμέσως θα τον πλησιάσει η ιταλική μυστική υπηρεσία, πείθοντάς τον να βοηθήσει στη σύλληψη του Ματέο, ενός από τα τελευταία αφεντικά της μαφίας, τον οποίο γνωρίζει από παιδί. Ο Κατέλο θα έρθει πράγματι σε επαφή μαζί του, ξεκινώντας ένα επικίνδυνο παιχνίδι ισορροπίας ανάμεσα στη λογική και στα συναισθήματά του.
Οι δημιουργοί του φιλμ βρίσκουν τον ιδανικό πρωταγωνιστή στο πρόσωπο του Τόνι Σερβίλο, έναν πραγματικά σπουδαίο ηθοποιό, ικανό για τις πιο πειστικές μεταμορφώσεις, ακόμη και μέσα στην ίδια ταινία. Ο χαρακτήρας που ερμηνεύει άλλωστε είναι ένας τέτοιος άνδρας, πληγωμένος, αλλά ικανός ακόμη να φανεί –ή και να γίνει– τρομακτικός αν οι περιστάσεις το απαιτήσουν. Γύρω του χτίζεται αρκετά πειστικά η μαφιόζικη ατμόσφαιρα, όπως και η αστυνομική διάσταση, η οποία πάντως παραμένει μάλλον σε δεύτερο πλάνο.
Αντιθέτως, αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο εδώ είναι ένα ψυχογράφημα των ηρώων και κυρίως του μαφιόζου Ματέο, τον οποίο υποδύεται ο Ελιο Τζερμάνο. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, η αφήγηση διανθίζεται με αρκετά φλας μπακ, διαφωτιστικά μεν σε σχέση με το παρελθόν, αλλά ενίοτε και ικανά να προκαλέσουν κάποια σύγχυση στον θεατή. Από την άλλη, αρκετά ευδιάκριτα είναι τα κωμικά στοιχεία, τα οποία συχνά εμφανίζονται αναπάντεχα· το ίδιο ωστόσο συμβαίνει και με τις πιο σκληρές σκηνές του φιλμ, σαν οι δημιουργοί του να μην ενδιαφέρονται τόσο για το χτίσιμο της έντασης ή τους συμβατικούς κώδικες του αφηγηματικού ρυθμού.
Ενδιαφέρον έχει, τέλος, η επιμονή στο στοιχείο της παράνοιας, των παρορμητικών επιλογών και του συναισθήματος που κρύβεται πίσω από τις αποφάσεις πανίσχυρων ανδρών, οι οποίοι, κατά τα άλλα, μιλούν στα γράμματα που ανταλλάσσουν σαν… λόγιοι της Αναγέννησης. Ολη αυτή η αντίφαση γίνεται μάλιστα πιο γοητευτική, με δεδομένο ότι το φιλμ βασίζεται στην αληθινή ιστορία του αφεντικού της σικελικής μαφίας, Ματέο Μεσίνα Ντενάρο, ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 2023, αφήνοντας πίσω του μια σχεδόν μυθική αχλή.
Σύμφωνα με τα αληθινά γεγονότα, υπήρξε αλληλογραφία μεταξύ του Ματέο και ενός πρώην δημάρχου της πόλης του, ο οποίος είχε πειστεί από την ιταλική μυστική υπηρεσία να ξεκινήσει μια ανταλλαγή επιστολών με τον φυγά. Χάρη σε αυτήν, οι ερευνητές κατάφεραν να αποκαλύψουν το δίκτυο των «ταχυδρόμων» που προστάτευαν και βοηθούσαν τον νονό, ενώ κρυβόταν.
