«Ο Βαντίμ Ρέπιν ξανά στην ΚΟΑ»: ο τίτλος αυτός, τον οποίο επέλεξε η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ΚΟΑ) για τη συναυλία της στην αίθουσα «Χρήστος Δ. Λαμπράκης» στις 27 Φεβρουαρίου, τα λέει όλα. Παρατηρώντας τις μετακλήσεις σολίστ και αρχιμουσικών, τουλάχιστον κατά την τελευταία διετία, η προτίμηση της ορχήστρας σε Ρώσους και Σοβιετικούς είναι πρόδηλη. Ασφαλώς χαίρεται κανείς να ακούει κορυφαίους μουσικούς όπως η Ελίζαμπετ Λεόνσκαγια και ο Βαντίμ Ρέπιν. Ωστόσο, σε έναν κόσμο γεμάτο εντυπωσιακά ταλέντα και σε μια χώρα όπου στην ουσία μόνον οι κρατικές μας ορχήστρες παρουσιάζουν τους νέους καλλιτέχνες στο κοινό, αφού ξένα σύνολα προσκαλούνται μονάχα σπανιότατα, το να επιμένει η ΚΟΑ στο «ξανά» είναι «διαφυγόν κέρδος».
Ξανά, λοιπόν, ο Ρώσος βιολονίστας Βαντίμ Ρέπιν στην Αθήνα, αυτή τη φορά για το πρώτο Κοντσέρτο για βιολί του Σοστακόβιτς. Αφορμή, η φετινή επέτειος μισού αιώνα από τον θάνατο του κορυφαίου Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Παρατηρεί κανείς πως και σε ό,τι αφορά το ρεπερτόριο, η ΚΟΑ έχει αριστερόστροφο προσανατολισμό. Διότι, βέβαια, αν θέλει, υπάρχουν πολλά να γιορτάσει κανείς. Ενδεικτικά, μονάχα, φέτος μετράμε τα 160 χρόνια από τη γέννηση του Ζαν Σιμπέλιους, του έξοχου αυτού Φινλανδού συμφωνιστή, του οποίου τα έργα παραμένουν ελάχιστα γνωστά στη χώρα μας. Εξίσου συμπληρώνονται τα 150 από τη γέννηση του Μορίς Ραβέλ, αλλά και τα 90 από τον θάνατο του Αλμπαν Μπεργκ που, μεταξύ άλλων, συνέθεσε ένα εξαιρετικό Κοντσέρτο για βιολί, από τα σημαντικότερα του 20ού αιώνα. Ορεξη να ‘χει κάποιος…
Ο ικανότατος Πολωνός μαέστρος Μιχάλ Νεστερόβιτς διηύθυνε την ΚΟΑ στη δημοφιλή 2η Συμφωνία του Ραχμάνινοφ.
Σε κάθε περίπτωση, το πρώτο Κοντσέρτο για βιολί του Σοστακόβιτς, που επέλεξε ο Βαντίμ Ρέπιν, είναι έργο εξαιρετικό. Βέβαια, είχε προκαλέσει μεγάλο πόνο στον συνθέτη, καθώς ενώ το έγραψε το 1947-48 έπρεπε να περιμένει τον θάνατο του Στάλιν (1953) προκειμένου να το ακούσει. Το σοβιετικό καθεστώς είχε κατηγορήσει τον Σοστακόβιτς για «φορμαλιστικές διαστροφές» και «αντιδημοκρατικές τάσεις». Ως αποτέλεσμα, ο συνθέτης υποχρεώθηκε στη σιωπή αλλά και στην ένδεια, αφού στερήθηκε τις θέσεις του στα ωδεία της Μόσχας και του Λένινγκραντ. Τελικά, το Κοντσέρτο πρωτοπαίχτηκε το 1955 από εξαιρετικούς μουσικούς, τον βιολονίστα Νταβίντ Οϊστραχ και τη Φιλαρμονική του Λένινγκραντ υπό τον εμπνευσμένο Γεβγκένι Μραβίνσκι.
Τα συναισθήματα του Σοστακόβιτς εκφράζονται με εξαιρετική διαύγεια, τόσο στο σκοτεινό εναρκτήριο «Νυχτερινό» όσο επίσης στο μακάβριο, νευρώδες «Σκέρτσο», στη συναισθηματικά φορτισμένη «Πασακάλια» και στο φρενήρες γκροτέσκο φινάλε. Εξαιρετική υπήρξε η ερμηνεία του Ρέπιν. Το πλήθος των αποχρώσεων όσο και ο ευαίσθητος μαζί και αποτελεσματικός χειρισμός της δυναμικής είχαν ως αποτέλεσμα την ιδιαίτερα εκφραστική απόδοση του «Νυχτερινού». Παράλληλα, ο βιολονίστας έθεσε την εντυπωσιακή δεξιοτεχνία του στην υπηρεσία της ιδιαίτερα απαιτητικής «καντέντσας» στο τέλος της «Πασακάλιας». Στην ξεχωριστή ατμόσφαιρα αυτού του μέρους συνέβαλε επίσης μια σειρά από πνευστά, όπως η τούμπα (Γιώργος Ραράκος), το φαγκότο (Βασίλης Λιοδάκης), το κόρνο (Κώστας Σίσκος), το αγγλικό κόρνο (Χριστίνα Παντελίδου) και το κλαρινέτο (Σπύρος Μουρίκης).
Την ορχήστρα διηύθυνε πολύ καλά ο Πολωνός Μιχάλ Νεστερόβιτς (και αυτός «ξανά»), αναδεικνύοντας τον βαθύ λυρισμό του πρώτου και του τρίτου μέρους του Κοντσέρτου, όπως επίσης και τη νευρώδη σαρκαστική διάθεση και την ενέργεια του δεύτερου και του τέταρτου. Οι ικανότητες του Πολωνού αρχιμουσικού επιβεβαιώθηκαν στην τετραμερή 2η Συμφωνία του Σεργκέι Ραχμάνινοφ, που ακούστηκε μετά το διάλειμμα. Το έργο, ένα από τα δημοφιλέστερα του Ρώσου συνθέτη, χρωστάει τη δημοτικότητά του κυρίως στο αργό τρίτο μέρος και στη σαρωτική κεντρική μελωδία του. Την παρουσίασε εξαιρετικά ο Σπύρος Μουρίκης στο κλαρινέτο για να ακολουθήσουν τα έγχορδα. Συνολικά, ο Νεστερόβιτς πέτυχε να απελευθερώσει τη χειμαρρώδη μελωδικότητα της μουσικής, όπως επίσης να οργανώσει αποτελεσματικά μια παρτιτούρα που κάποτε μοιάζει ανοικονόμητη.
