ΓΙΟΧΕΝ ΓΚΟΥΤΣ & ΜΑΞΙΜ ΛΕΟ
Η ζωή σύμφωνα με τον Φράνκι
μτφρ.: Δέσποινα Κανελλοπούλου
εκδ. Πατάκη, 2025, σελ. 224
Να ένα βιβλίο που διαφέρει, ένα βιβλίο που δεν πασχίζει να παραστήσει κάτι παραπάνω από αυτό που είναι –όπως, φευ, κάνουν τα περισσότερα–, ένα βιβλίο που έχει μόνο μια γοητευτική, χαρούμενη, συγκινητική, ανθρώπινη ιστορία να αφηγηθεί. Πιο «ανθρώπινη» δεν γίνεται άλλωστε, γιατί κεντρικός πρωταγωνιστής, αλλά και αφηγητής, είναι ένας γάτος: ο Φράνκι.
Γραμμένο από το συγγραφικό δίδυμο των Βερολινέζων δημοσιογράφων και συγγραφέων Γιόχεν Γκουτς και Μαξίμ Λέο (αυτό είναι το πέμπτο βιβλίο που γράφουν μαζί, και το πιο επιτυχημένο τους: μεταφράζεται σε πάνω από 20 «ανθρωπινές» γλώσσες, όπως θα έλεγε και ο Φράνκι), είναι ένα βάλσαμο για τον αναγνώστη, μια καταφυγή και μια παρηγοριά. Αν πρέπει κανείς να αγαπά τις γάτες –«τον πιο εκνευριστικό, ανίδεο και όμορφο αντιπερισπασμό» (σ. 215)– για να το ευχαριστηθεί; Μα, ποιος αναγνώστης δεν αγαπά τις γάτες;
Ο Φράνκι, λοιπόν, ζει έξω από τη μεγάλη πόλη, στο χωριό. Είναι αδέσποτος ή, μάλλον, ελεύθερος («υπάρχουν πέντε κατηγορίες ζώων», θα πει, «αυτά που ζουν σε στάβλους, αυτά που ζουν σε κοπάδια, αυτά που ζουν σε αγέλες, αυτά που φορούν λουρί κι αυτά που ζουν ελεύθερα», σ. 69), αρκούντως φιλοσοφημένος και ικανός να τα βγάλει πέρα απέναντι στις αντιξοότητες του βίου, με λιγότερες ή περισσότερες απώλειες κάθε φορά. Μέχρι που συναντά τον συγγραφέα Ρίχαρντ Γκολντ, που ήρθε να μείνει στο εγκαταλελειμμένο σπίτι στην άκρη του δρόμου. Ηρθε όντως για να μείνει; Ή τον έπεισε ο Φράνκι να μείνει; Δεν έχει σημασία. Σημασία έχει πως τώρα πια μένουν μαζί, κοιμούνται μαζί, πηγαίνουν με το αυτοκίνητο στο πετ σοπ ή και στην πόλη, και συζητούν. Με τις ώρες. Γιατί ο Φράνκι μιλάει καλά τη γλώσσα μας. Ξέρει κι άλλες, και η δική μας δεν είναι η πιο δύσκολη. Για τι πράγματα συζητούν; Για τα πάντα. Για τον θάνατο, επί παραδείγματι: «Οι άνθρωποι παίρνουν τον θάνατο πολύ στα σοβαρά. Σχεδόν προσωπικά. Αλλά ο θάνατος δεν είναι παρά το τέλος της ζωής. Που, όπως έχει αρχή, έχει και τέλος. Σαν τα λουκάνικα. Χωρίς αρχή και τέλος, το λουκάνικο δε θα ήταν λουκάνικο. Ούτε η ζωή θα ήταν ζωή. Καταλάβατε;» (σ. 87).
«Οι άνθρωποι παίρνουν τον θάνατο πολύ στα σοβαρά. Σχεδόν προσωπικά. Αλλά ο θάνατος δεν είναι παρά το τέλος της ζωής. Που, όπως έχει αρχή, έχει και τέλος. Σαν τα λουκάνικα».
Λέει και άλλα ο Φράνκι: «Το μόνο σημαντικό είναι πως είσαι εδώ» (σ. 151). «Δε γίνεται να πάνε όλα καλά στη ζωή. Μπορεί να πάνε καλά τα μισά. Αν είσαι τυχερός» (σ. 196). «Ο άνεμος λίκνιζε τα κλαδιά της γέρικης φλαμουριάς, κι εμείς ήμασταν ξαπλωμένοι στο φως του σούρουπου, αραχτοί και γλαρωμένοι, γιατί αυτό είναι κάτι που μπορείς να κάνεις καλά με τους φίλους σου: να μην κάνεις τίποτα» (σ. 132). Που μας θυμίζει ότι αυτό ακριβώς (πρέπει να μπορείς να) κάνεις και με μερικά βιβλία. Οπως αυτό εδώ. Απλώς το διαβάζεις, γελάς, συγκινείσαι και κλαις.
Ενα μοναδικά μεταφρασμένο («Αυτό έχω να δηλώσω») βιβλίο για τη μελαγχολία, τη μοναξιά, το πένθος, την κατάθλιψη και, ναι, τον αυτοκτονικό ιδεασμό. Και βέβαια: για τις γάτες.
Αλλα βιβλία με γάτες
Μπορεί αρκετές χιλιάδες άνθρωποι να έχουν διαβάσει το «Χρονικό ενός πολυταξιδεμένου γάτου» (μετ. Αλεξάνδρα Κονταξάκη, Μίνωας) και την, τρόπον τινά, συνέχειά του, τον «Αποχαιρετισμό του γάτου» (μετ. Αργυρώ Μαντόγλου, Μίνωας) της Χίρο Αρικάουα ή, βέβαια, τον «Γάτο που έσωζε βιβλία» (μετ. Αύγουστος Κορτώ, Ψυχογιός) του Σοσούκε Νατσουκάουα, αλλά ούτως ή άλλως από τις «Περιπέτειες της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων» (μετ. Μένης Κουμανταρέας, Πατάκης) μέχρι τον «Μετρ και τη Μαργαρίτα» του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ (μετ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Μίνωας), από τον «Κάφκα στην Ακτή» του Χαρούκι Μουρακάμι (μετ. Αργυρώ Μαντόγλου, Ψυχογιός) μέχρι το «Πρόγευμα στο Τίφφανυς» του Τρούμαν Καπότε (μετ. Ανδρέας Αποστολίδης, Πατάκης), από το «Σπίτι στην ομίχλη» του Νιλ Γκέιμαν (μετ. Βασίλης Μπαμπούρης, Οξύ) μέχρι τον «Γάτο που δίδασκε Ζεν» του Τζέιμς Νόρμπουρι (μετ. Βαγγέλης Γιαννίσης, Διόπτρα) και από το «Ενας άντρας που τον λένε Ούβε» του Φρέντρικ Μπάκμαν (μετ. Γιώργος Μαθόπουλος, Κέδρος) μέχρι το «Νεκρωταφίο ζώων» του Στίβεν Κινγκ (μετ. Εφη Τσιρώνη, Κλειδάριθμος), τα πιθανώς εξωγήινα αυτά αιλουροειδή, όντα υπερκόσμια, είναι εκεί, στα πιο απίθανα μέρη, στα πιο αναπάντεχα μυθιστορήματα, γλείφοντας νωχελικά τις πατούσες τους ή γλιστρώντας σαν σκιές ανάμεσα στις αράδες, ανάμεσα στις σελίδες.
