Οταν ήταν παιδί, το 1989, η Σοφία Βακαλοπούλου, ανιψιά και βαφτισιμιά του Χρήστου Βακαλόπουλου (1956-1993), είχε κάνει ένα πέρασμα από την ταινία του θείου και νονού της «Ολγα Ρόμπαρντς». Από τα γυρίσματα θυμάται την τρυφερότητα και τη δοτικότητα του Βακαλόπουλου απέναντί της, ενώ έχει συγκρατήσει και ένα περιστατικό. «Μου είχε δώσει κάτι σοκολατάκια, που έπρεπε να τρώω σε μια σκηνή, όμως εγώ τα έφαγα νωρίτερα κι εκείνος είχε παραμείνει τόσο ήρεμος και ψύχραιμος», λέει σήμερα. «Θυμάσαι τι σου είχε πει τότε, Σοφία; Σου είχε πει “το ντεκόρ δεν το τρώμε”», συμπληρώνει την αφήγηση ο πατέρας της –πρώτος ξάδελφος του Βακαλόπουλου– και γελούν μαζί. «Ετσι έγινε», συνεχίζει η κόρη του, «και όταν ακόμη είχα απαιτήσει, σαν μικρό κορίτσι, να μπει το όνομά μου στην ταινία, ο Χρήστος μου είχε απαντήσει “εννοείται, Σοφία μου, εννοείται. Αφού ο ρόλος σου ήταν καθοριστικός”».
Δεν είναι η μόνη τρυφερή ανάμνηση που έχουν από τον συγγραφέα και σκηνοθέτη η ανιψιά του και ο πατέρας της, Χρήστος Βακαλόπουλος και αυτός. Ο δεύτερος ειδικά είχε μεγαλώσει με τον ξάδελφό του σαν να ήταν αδέλφια. Θυμάται από εκείνον «χιλιάδες πράγματα»: από τη Μονόπολη που έπαιζαν μικροί και την τρέλα τους για τον Παναθηναϊκό μέχρι τους δίσκους που άκουγαν παρέα. «Και βέβαια», συνεχίζει ο κ. Βακαλόπουλος, «πολύ σινεμά. Το “Λιλά”, στην Κυψέλη, το είχαμε κάνει δεύτερο σπίτι. Εγώ δεν εμβάθυνα τόσο πολύ, καθόμασταν λοιπόν μετά και κουβεντιάζαμε για όσα βλέπαμε. Το “Λιλά” έπαιζε τότε καλτ ταινίες, είχαμε δει πολύ γιαπωνέζικο κινηματογράφο κι εμένα μου έμεινε. Ακόμη και τώρα, γιαπωνέζικο σινεμά βλέπω σαν τρελός».
Η απόφαση της οικογένειας του Χρήστου Βακαλόπουλου να παραχωρήσει το αρχείο του στην Ενωση Αποφοίτων Λεοντείου Λυκείου, δεν ελήφθη μόνον επειδή ο συγγραφέας και σκηνοθέτης φοίτησε κι εκείνος στην περίφημη σχολή της Αθήνας. «Ο χρόνος σβήνει συνήθως αυτά τα πράγματα, σβήνει αυτές τις μνήμες. Ομως ειδικά η Λεόντειος, το σχολείο που τον μεγάλωσε και που εκείνος αγάπησε, δίνει μια καλή ευκαιρία για να μείνει το όνομα του Χρήστου. Καλύτερα το αρχείο του να βρίσκεται εκεί, να το βλέπουν οι μαθητές και οι επισκέπτες, παρά να κλειστεί σε ένα ντουλάπι», τονίζει ο κ. Βακαλόπουλος. Η Σοφία Βακαλοπούλου προσυπογράφει: «Αν έμενε στην οικογένεια, θα έμενε στην οικογένεια. Ενώ τώρα οι νέες γενιές θα έχουν μια εικόνα για το ποιος ήταν και ποιο ήταν το έργο του, το σύντομο μεν, αλλά σημαντικό».
«Αν έμενε στην οικογένεια, θα έμενε στην οικογένεια. Ενώ τώρα οι νέες γενιές θα έχουν μια εικόνα για το ποιος ήταν και ποιο ήταν το έργο του, το σύντομο μεν, αλλά σημαντικό», λέει η Σοφία Βακαλοπούλου.
Ας ανοίξουμε λοιπόν αυτό το οικογενειακό ντουλάπι. Θα δούμε ότι το αρχείο του Χρήστου Βακαλόπουλου περιλαμβάνει προσωπικά αντικείμενα, όπως ο έλεγχος προόδου της Α΄ και της ΣΤ΄ Γυμνασίου, καθώς και τα χαρακτηριστικά γυαλιά του της μυωπίας. Φωτογραφίες, αλλά και ταυτότητες, όπως η φοιτητική της ΑΣΟΕΕ, της Σορβόνης όπου είχε βρεθεί για μεταπτυχιακά, της Πανελλήνιας Ενωσης Κριτικών Κινηματογράφου και εκείνη του ραδιοφωνικού παραγωγού της ΕΡΤ. Θα βρούμε επίσης ένα χειρόγραφο του μυθιστορήματος «Η γραμμή του ορίζοντος», καθώς και των «Πτυχιούχων» και των «Νέων αθηναϊκών ιστοριών» –όλα με τον καθαρό και ήρεμο γραφικό χαρακτήρα του συγγραφέα– αλλά και δακτυλόγραφα σεναρίων, για ταινίες όπως η «Ολγα Ρόμπαρντς» (που ο πρώτος της τίτλος ήταν «Συμβόλαιο»), καθώς και για το «Παρακαλώ, γυναίκες, μην κλαίτε» (που ο Βακαλόπουλος έγραψε μαζί με τον Σταύρο Τσιώλη και αρχικά λεγόταν «Τα οράματα του τρελλού αγιογράφου Θεοφάνους»). Μπομπίνες ταινιών μικρού μήκους («Βεράντες»), αφίσες, σημειώσεις για ταινίες που έβλεπε στο Παρίσι, σενάρια άτιτλα που ποτέ δεν έγιναν φιλμ, συμπληρώνουν αυτή τη μικρή κιβωτό.
«Ηταν επιδραστική προσωπικότητα και όποιον άγγιζε τον έκανε καλύτερο άνθρωπο. Ηταν επίσης πολύπλαγκτος και εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι δεν επηρέασε μόνο τη δική του γενιά, αλλά και τους μιλένιαλ και όχι μόνο. Σκεφτείτε ότι στη “Γραμμή του ορίζοντος” μιλούσε για την υπέρβαση της εικόνας πολύ πριν αναδυθούν τα social media», λέει ο Μιχάλης Τζανάκης, εκπρόσωπος της Ενωσης Αποφοίτων Λεοντείου Λυκείου. «Τα αντικείμενα του αρχείου θα εκτεθούν στο μουσείο της Λεοντείου Σχολής και ενώ κάποια θα μείνουν εκεί, για τα υπόλοιπα υπάρχουν σκέψεις και συνεννοήσεις με την οικογένειά του που δεν έχουν ωριμάσει ακόμη», συνεχίζει ο κ. Τζανάκης και προσθέτει ότι την ερχόμενη Δευτέρα, στις 7 μ.μ., θα πραγματοποιηθεί στη Λεόντειο Σχολή (Νεϊγύ 17) εκδήλωση στη μνήμη του Χρήστου Βακαλόπουλου, με αφορμή την παραχώρηση του αρχείου.
«Μου έκανε εντύπωση τις προάλλες, όταν κοίταζα τις λίστες με τα ευπώλητα, ότι η “Γραμμή του ορίζοντος” παρέμενε στις υψηλές θέσεις. Δεν ήταν δηλαδή κάτι το φευγαλέο», υπογραμμίζει ο κ. Βακαλόπουλος αναφερόμενος στην πρόσφατη αναζωογόνηση του ενδιαφέροντος των νέων αναγνωστών για το έργο του ξαδέλφου του, που έκανε τις εκδόσεις Εστία να ανατυπώσουν τα βιβλία του. Η Σοφία Βακαλοπούλου μνημονεύει και σκηνοθέτες όπως η Βάσια Ατταριάν και ο Γιώργος Παύλου, οι οποίοι ανέβασαν στο θέατρο έργα του. «Νομίζω ότι έχει απήχηση στις νέες γενιές, γιατί θίγει ζητήματα της ύπαρξης, της διατήρησης των αξιών σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο και των ανθρώπινων σχέσεων ως θεμελιώδους παράγοντα διαμόρφωσης του μέλλοντός μας», σχολιάζει η κ. Βακαλοπούλου. «Και φυσικά, κάτι που νομίζω ότι λείπει από τους νέους είναι ο ρομαντισμός. Ο Χρήστος τον είχε σε μεγάλο βαθμό», καταλήγει. «Στον υπέρτατο βαθμό», συμπληρώνει ο πατέρας της.
