Πώς έμοιαζε στην εποχή του το Ιερό των Μεγάλων Θεών της Σαμοθράκης; Και ποια εμπειρία βίωναν οι μυημένοι στις τελετές του, καθώς κινούνταν στον χώρο; Η αρχαιολογία δίνει κάποιες απαντήσεις. Καθώς όμως το Ιερό είναι σύνθετο και σωζόμενο αποσπασματικά, ένας τρόπος να γίνει περαιτέρω αντιληπτό είναι η τρισδιάστατη αναπαράστασή του. Αυτόν τον στόχο έθεσαν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Emory των ΗΠΑ, όταν το 2008 ανέπτυξαν ένα τρισδιάστατο μοντέλο του Ιερού· και αφού το εμπλούτισαν με πιο διαδραστικές πλατφόρμες, που δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες να περιηγηθούν στο Ιερό σαν άβαταρ, πρόσφατα το μετέγραψαν σε περιβάλλον μεικτής πραγματικότητας.
«Η μεικτή πραγματικότητα, που είναι παρόμοια με την εικονική, προβάλλει τρισδιάστατο περιεχόμενο σε συνδυασμό με τον φυσικό κόσμο, με τη βοήθεια ειδικών γυαλιών που παρουσιάζουν ψηφιακές εικόνες στα μάτια του θεατή, ο οποίος βλέπει ταυτόχρονα όσα τον περιβάλλουν. Βιώνει την αναπαράσταση του Ιερού των Μεγάλων Θεών σε πλήρη κλίμακα και είναι το πλησιέστερο που μπορούμε να φτάσουμε στην εμπειρία του από τους αρχαίους. Οι χρήστες λαμβάνουν πληροφορίες για την αρχαιολογική ερμηνεία του χώρου, αλλά το βιώνουν επίσης κιναισθητικά (σ.σ. μέσω της αντίληψης της κίνησης του σώματος) και συναισθηματικά, με το σώμα και το μυαλό τους», λένε στην «Κ» η Μάγκι Πόπκιν, καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Case Western Reserve του Κλίβελαντ, και η Μπόνα Γουέσκοουτ, διευθύντρια της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, οι οποίες συνέβαλαν στο εγχείρημα.
Το Ιερό των Μεγάλων Θεών μετέτρεψαν σε μεικτή πραγματικότητα οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Emory των ΗΠΑ.
Το μοντέλο μεικτής πραγματικότητας της Σαμοθράκης παρουσιάστηκε αυτές τις ημέρες στο διεθνές συμπόσιο «Three-dimensional experiences of ancient environments», που διοργάνωσε η Αμερικανική Σχολή στο πλαίσιο της έκθεσης «Εικάζοντας / Εικονίζοντας τη Σαμοθράκη». Το κοινό είχε τη δυνατότητα να «δει» τα οικοδομήματα του Ιερού στην πλήρη μορφή τους, καθώς και μια ψηφιακή αποκατάσταση της Νίκης της Σαμοθράκης. «Η μεικτή πραγματικότητα μας επιτρέπει να αποκτήσουμε μια ενσώματη, γνωσιακή εμπειρία, από κοινού με άλλους ανθρώπους, να ζωντανέψουμε το Ιερό σαν έναν τόπο συζήτησης και κοινωνικής διάδρασης, όπου πολλά σώματα κινούνται μαζί, λαμβάνοντας υπόψη και συντρέχοντας το ένα το άλλο», λένε οι δύο ερευνήτριες. Ωστόσο, η τεχνολογία δεν αντικαθιστά τις αρχαιολογικές μεθόδους και την επίσκεψη στον χώρο. «Ελπίζουμε», εξηγούν, «ότι η μεικτή πραγματικότητα θα καταστήσει το Ιερό πιο προσβάσιμο από ανθρώπους που δεν μπορούν να το επισκεφθούν και θα θέσει ερωτήματα για τα βιώματα των αρχαίων».
Στο συμπόσιο παρουσιάστηκαν, μεταξύ άλλων, εργαλεία μοντελοποίησης του Ναού του Απόλλωνα στου Δελφούς, αλλά και μια έρευνα για το πώς η συνδυαστική μελέτη του φωτός, του χώρου και των κινήσεων του ματιού συμβάλλει, περισσότερο από μια στατική προσέγγιση, στην κατανόηση της οπτικής αντίληψης των τοιχογραφιών της Πομπηίας από τους αρχαίους Ρωμαίους. Διαπιστώθηκε π.χ. ότι η διάταξη της πλούσιας διακοσμημένης Οικίας των Ελληνικών Επιγραμμάτων ενθάρρυνε τους θεατές να κινούνται κυκλικά ή και σπειροειδώς στον χώρο, ο οποίος δεν αποκάλυπτε κάθε στιγμή τα μυστικά του. «Βρήκαμε ότι τα πορτρέτα των θεών στο αίθριο δεν ήταν εξίσου ορατά σε όλες τις συνθήκες φωτισμού και ότι η οπτική εμπειρία στο περιστύλιο άλλαζε ανάλογα με την απόσταση του παρατηρητή και το χρονικό σημείο της ημέρας», λέει ο Ντανίλο Καμπανάρο, ερευνητής του Εργαστηρίου Ψηφιακής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Λουντ της Σουηδίας.
______________________________________________________________
Κεντρική φωτό: Η ψηφιακή αποκατάσταση της Νίκης της Σαμοθράκης. Το μοντέλο μεικτής πραγματικότητας παρουσιάστηκε σε διεθνές συμπόσιο που διοργάνωσε η Αμερικανική Σχολή. [Maggie Popkin]
