Η Λάρισα αποτελεί ένα φωτεινό πεδίο άσκησης της μνήμης. Καθώς η σύγχρονη πόλη έχει απολέσει το μεγαλύτερο μέρος της ιστορικής φυσιογνωμίας της, η αντιπαραβολή φωτογραφιών ανάμεσα στην προπολεμική και τη σύγχρονη πόλη δίνει μια εξαιρετική δυνατότητα στοχασμού. Παρά το γεγονός ότι η Λάρισα δεν έχει παρά ελάχιστα δείγματα ιστορικής αρχιτεκτονικής, είναι ωστόσο από τις πλέον τεκμηριωμένες πόλεις. Αυτό οφείλεται αφενός στην πολιτιστική υποδομή της και αφετέρου στους ερευνητές και στους άοκνους ιστοριοδίφες της.
Η φωτογραφική αντιπαράθεση που παρουσιάζουμε σήμερα μας οδηγεί στην καρδιά της πόλης, στην οδό Κύπρου, σημαντική οδό ήδη από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το σημείο αυτό, πάνω στην κεντρική πλατεία, είναι σήμερα πολυσύχναστο και χαρακτηρίζεται από το μέγαρο της Λέσχης Αξιωματικών Φρουράς Λάρισας, στη γωνία με τη Φιλελλήνων.
Προπολεμικά, όμως, και πριν από τους ιταλικούς βομβαρδισμούς και τον μεγάλο σεισμό της 1ης Μαρτίου 1941 (που προξένησαν τεράστιες καταστροφές στον αστικό ιστό της παλιάς Λάρισας), το σημείο αυτό είχε μια θαυμάσια αστική ατμόσφαιρα. Αυτή προσδιοριζόταν εν πολλοίς από το ωραίο διώροφο κτίριο του 1905 με τον τρούλο, γνωστό ως Λέσχη Ασλάνη, «επειδή ο επιχειρηματίας Ιωάννης Ασλάνης από την Αθήνα ενοικίασε το 1906 τον επάνω όροφο και τον μετέτρεψε σε Λέσχη», όπως μας πληροφορεί ο ακάματος ερευνητής της ιστορίας της Λάρισας (και της Θεσσαλίας), Νίκος Παπαθεοδώρου.
Η παλιά φωτογραφία είναι μια καρτ ποστάλ του Στέφανου Στουρνάρα (1867-1928) και «η λήψη της χρονολογείται περίπου στα 1906-07». Εκείνη την εποχή, η οδός Κύπρου λεγόταν Αλεξάνδρας (από το 1891) εις μνήμην της πριγκίπισσας Αλεξάνδρας (1870-1891), θυγατέρας του Γεωργίου Α΄ και της Ολγας. Ο θάνατος της Αλεξάνδρας (παντρεμένης με τον Μεγάλο Δούκα Παύλο Αλεξάντροβιτς) είχε βυθίσει σε πένθος το πανελλήνιο. Στην Αθήνα δόθηκε το όνομά της στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας και στο ομώνυμο νοσοκομείο. Στη Λάρισα, σε αυτόν τον κεντρικό δρόμο.
Το 1932, επί Βενιζέλου, η τότε οδός Αλεξάνδρας μετονομάστηκε σε οδό των Εξ (για την αποκατάσταση των εκτελεσθέντων στη Δίκη των Εξ) και μεταπολεμικά, στη διάρκεια του κυπριακού αγώνα, άλλαξε και πάλι όνομα.
Με οδηγό τον Νίκο Παπαθεοδώρου και τα μέλη της «Φωτοθήκης» Λάρισας διαβάζουμε προσεκτικά την παλιά κάρτα. Στην άκρη αριστερά, το ισόγειο κτίσμα στεγάζει το φαρμακείο του Μουσόν Ματαλών και δίπλα το επίμηκες, διώροφο, νεοκλασικό κτίσμα στεγάζει το «Μέγα Ξενοδοχείον το Στέμμα»: «το πρώτο ξενοδοχείο της Λάρισας, η οποία μέχρι τότε είχε μόνον τα χάνια ως καταλύματα». Είχε χτιστεί το 1886 επί δημαρχίας Διονυσίου Γαλάτη (1887-1891) και παρέμεινε ως δημοτική επιχείρηση. Παρατηρούμε την εξάπλωση του νεοκλασικισμού ως οχήματος εξευρωπαϊσμού της πόλης μετά την απελευθέρωση του 1881.
Στη γωνία με τη Φιλελλήνων βλέπουμε ακόμη ένα μικρό, ισόγειο κτίσμα. Αργότερα στέγαζε υποκατάστημα της Λαϊκής Τράπεζας. Και στην επόμενη γωνία δεσπόζει το κτίριο με τον τρούλο, η Λέσχη Ασλάνη, στην οποία αναφερθήκαμε. Ολα τα εικονιζόμενα κτίρια υπέστησαν καταστροφές στη διάρκεια του τραγικού για τη Λάρισα έτους 1941. Η σύγχρονη φωτογραφία μας δίνει αφορμή για σκέψεις.
