Ενα εξώφυλλο δεν κρίνει ένα βιβλίο, αλλά χωρίς αμφιβολία η κουλτούρα των εξωφύλλων είναι κομμάτι της εκδοτικής ιστορίας.
Η πρόοδος στην αισθητική των ελληνικών εκδόσεων είναι σημαντική, χωρίς αυτό να σημαίνει πως η πρόοδος είναι γραμμική ή πως στο παρελθόν δεν υπήρχαν αριστουργηματικά γραφιστικά εξώφυλλα. Κοιτούσα, προσφάτως, κάποια της δεκαετίας του 1950 των εκδόσεων Ικαρος και Γκοβόστη, εξόχως ωραία, όπως και τα εξώφυλλα του Γαλαξία του 1960.
Μια υποενότητα στο τεράστιο ζήτημα της αισθητικής περιβολής μιας έκδοσης αφορά το λανσάρισμα με νέα εξώφυλλα όλων των έργων ενός συγγραφέα. Πρόκειται για μια πρακτική προώθησης που αποτελεί σταθερά στον εκδοτικό κόσμο διεθνώς και που στην ελληνική αγορά αποκτά δυναμική με ορισμένα ενδιαφέροντα έως πολύ ικανοποιητικά δείγματα.
Από τις εκδόσεις Κέδρος είχαμε πολύ πρόσφατα την ευπρόσδεκτη επανεμφάνιση των έργων του Γιώργου Ιωάννου (1927-1985) με νέα, ενιαία αισθητική ταυτότητα. Με τα νέα εξώφυλλα που σχεδίασε η Ξένια Τρύφων (βασισμένη σε ιδέα της Μαρίας Πατεράκη) κυκλοφορούν ήδη οι τίτλοι «Πολλαπλά κατάγματα», «Επιτάφιος θρήνος» και «Η μόνη κληρονομιά».
Της ίδιας γενιάς, ο Κώστας Ταχτσής (1927-1988) έτυχε μιας νέας προώθησης στην αγορά τον Νοέμβριο του 2020, με νέα σειρά από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε σχεδιασμό του Θάνου Κακολύρη, καλλιτε-χνικού διευθυντή του εκδοτικού οίκου.
Το λανσάρισμα με νέα περιβολή όλων των έργων ενός συγγραφέα είναι μια πρακτική προώθησης που αποκτά δυναμική και στην ελληνική αγορά.
Τα ενιαίας αισθητικής ερυθρόλευκα εξώφυλλα για το «Τρίτο στεφάνι» ή τα «Ρέστα» έχουν μια υπαινικτική αναφορά στα πρώτα εξώφυλλα των εκδόσεων Ερμής και στη νεοελληνική ταυτότητα από τα σπλάχνα του 20ού αιώνα.
Ιδιαίτερης αξίας (και πέρα από λόγους αμιγώς λογοτεχνικούς) ήταν και η επαναπροώθηση στην αγορά των απάντων του Γρηγορίου Ξενόπουλου (1867-1951) – μια αισθητική δημιουργία και πάλι του Θάνου Κακολύρη για τις εκδόσεις Ψυχογιός.
Εκφράζουν τα εξώφυλλα αυτά μια ευχάριστη νεορομαντική διάθεση με μινιμαλιστική καθαρότητα και ευδιάκριτη ταυτότητα στους πάγκους των βιβλιοπωλείων, που είναι και το ζητούμενο. Επιπλέον, η ενιαία αισθητική ταυτότητα για το έργο ενός συγγραφέα καλλιεργεί υπογείως στον αναγνώστη την ανάγκη να συμπληρώσει τη σειρά.
Ισως η πιο θεαματική αλλαγή στην εμπορική επανασύσταση του έργου ενός συγγραφέα να ήταν το άνοιγμα που έκαναν οι εκδόσεις Διόπτρα με τα άπαντα του Νίκου Καζαντζάκη (1883-1957). Τα λευκά εξώφυλλα με τα κόκκινα γραφιστικά σχέδια και τη γενική αίσθηση καθαρότητας και λιτότητας, με μια σχεδόν ιαπωνική φιλοσοφική επεξεργασία, ήταν μια σοβαρή απόκλιση από τους μπορντό και πράσινους τόμους με τους οποίους είχαν μεγαλώσει οι γενιές μετά τη δεκαετία του 1960. Την αναβάπτιση του Καζαντζάκη υπογράφει ο Γιάννης Καρλόπουλος.
Από τις πρόσφατες ολιστικές εκδοτικές αναβαπτίσεις ήταν και το λανσάρισμα των έργων του Χέρμαν Εσσε (1877-1962) από τις εκδόσεις Διόπτρα με τις νουβέλες «Σιντάρτα» και «Γερτρούδη». Εχουν μοντέρνα, ευδιάκριτη αισθητική ταυτότητα που υπογράφει ο Γιώργος Παναρετάκης, καλλιτεχνικός διευθυντής του εκδοτικού οίκου.
