Τον ερχόμενο Ιούνιο αναμένεται να ολοκληρωθούν οι προμελέτες για την επέκταση και αναβάθμιση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, το σύνθετο μελετητικό έργο της οποίας προχωράει εντός προγραμματισμού, ακόμα και μετά τις πρόσφατες παραιτήσεις από τη διοίκηση του ιδρύματος. Το χρονοδιάγραμμα απαιτεί έως την άνοιξη του 2026 την οριστικοποίηση των προμελετών σε κάθε αντικείμενο, προκειμένου στη διετία να υποβληθεί η σχετική οικοδομική άδεια. Κατόπιν, μέχρι τον Μάιο του 2027 θα πρέπει να παραδοθούν οι μελέτες εφαρμογής και να σχεδιαστεί η πρόσκληση ενδιαφέροντος. «Εως τότε», εξηγεί στην «Κ» ο παραιτηθείς πρόεδρος του ΕΑΜ Δημήτρης Οικονόμου, «θα πρέπει να έχουν βρεθεί και οι πόροι με τους οποίους θα χρηματοδοτηθεί η κατασκευή του νέου μουσείου».
Οι πάνω από 100 μελέτες, που χρηματοδοτούνται από τη δωρεά των Σπύρου και Ντόροθυ Λάτση, ξεκίνησαν να εκπονούνται τον Μάιο του 2024 από την ομάδα Τσίπερφιλντ – Τομπάζη, που το 2023 είχε κερδίσει τον διαγωνισμό για την επέκταση – αναβάθμιση του μουσείου, καθώς και από ελληνικά μελετητικά γραφεία που επιλέχθηκαν με τη σύμφωνη γνώμη όλων των εμπλεκομένων.
Ο κ. Οικονόμου χαρακτηρίζει «εξαιρετική» τη μελετητική δουλειά που είχε τη δυνατότητα να δει ως πρόεδρος του ΕΑΜ και εκτιμά ότι «το νέο μουσείο θα είναι παγκόσμιας εμβέλειας και από αρχιτεκτονική άποψη». Τα αρχικά σχέδια των Τσίπερφιλντ – Τομπάζη παραμένουν ως έχουν, λέει, με ορισμένες μικρές τροποποιήσεις· αιτία είναι ένας «παντορροϊκός» αγωγός ομβρίων και ακαθάρτων που περνάει από τον κήπο του ΕΑΜ (στη θέση του αρχαίου χειμάρρου Κυκλοβόρου) και ο οποίος αναμένεται να μετακινηθεί, για να μην επηρεάσει τους σημαντικούς υπόγειους χώρους του αναβαθμισμένου μουσείου, ενώ αλλαγές επίκεινται και στις θέσεις στάθμευσης, που θα μειωθούν προς όφελος των αποθηκευτικών χώρων του νέου ιδρύματος, αλλά και για λόγους συγκοινωνιακούς, ασφαλείας, κόστους κ.λπ.
Την περίοδο που το μουσείο θα παραμείνει κλειστό, οι συλλογές θα μεταφερθούν σε χώρο ιδανικό ως προς τις συνθήκες, την ασφάλεια αλλά και τη δυνατότητα παρουσίασής τους, έστω σε ερευνητές.
Ως προς το κλείσιμο του μουσείου για την αναβάθμισή του, ο κ. Οικονόμου σημειώνει ότι θα επηρεάσει, βάσει του τελευταίου σχεδιασμού, το σύνολο του ιδρύματος, για 3-4 χρόνια κατά την εκτίμησή του, στη διάρκεια των οποίων οι συλλογές του ΕΑΜ θα μεταφερθούν σε χώρο ιδανικό ως προς τις περιβαλλοντικές συνθήκες, την ασφάλεια των αντικειμένων, τη δυνατότητα παρουσίασής τους έστω σε ερευνητές. Ο ίδιος υπογραμμίζει το μέγεθος του εγχειρήματος, που απαιτεί ακόμα και ογκομέτρηση των αντικειμένων, ενώ, όπως αναφέρουν πηγές της «Κ», το ίδρυμα έχει ήδη καταθέσει υπόμνημα στο ΥΠΠΟ με προτεινόμενους χώρους και προτάσεις για την προσωρινή έκθεση κάποιων αντικειμένων, την αποθήκευση άλλων κ.λπ.
Ερωτώμενη από την «Κ» για το αν το προσωρινό κλείσιμο του ΕΑΜ θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από την Ελλάδα στο επίπεδο της πολιτιστικής διπλωματίας, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη απάντησε ότι «αυτό είναι προφανές, πάντοτε με βάση όσα επιβάλλει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο».
Οσον αφορά τις παραιτήσεις της Αννας-Βασιλικής Καραπαναγιώτου και του Δημήτρη Οικονόμου (από τις θέσεις, αντιστοίχως, της γενικής διευθύντριας και του προέδρου του ΕΑΜ) και τις ενδεχόμενες επιπτώσεις τους στην προετοιμασία της επέκτασης – αναβάθμισης του μουσείου, η κ. Μενδώνη δήλωσε: «Αλίμονο αν τέτοιες αλλαγές καθυστερούσαν ένα τόσο μεγάλο πρόγραμμα. Προφανώς οι μελέτες προχωρούν χωρίς προβλήματα και εντός χρονοδιαγράμματος».
Σχετικά με όσα θα ακολουθήσουν τις παραιτήσεις, πηγές της «Κ» αναφέρουν ότι έχει ήδη ετοιμαστεί σχέδιο πρόσκλησης ενδιαφέροντος για τη θέση του γενικού διευθυντή, με τον σχετικό διαγωνισμό να αναμένεται μέχρι τις αρχές του 2026. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι εκτός από τα αυστηρά χρονοδιαγράμματα της επέκτασης – αναβάθμισης, η νέα διοίκηση καλείται να διαχειριστεί και παρεπόμενα ζητήματα, όπως οι διερευνητικές τομές που θα διενεργηθούν στο υφιστάμενο κτίριο για τη στατική μελέτη, καθώς και προβλήματα, όπως οι ελλείψεις μόνιμου και εποχικού προσωπικού, το άνοιγμα του πωλητηρίου του μουσείου, η εφαρμογή του νόμου 5021/2023 για τη μετατροπή του μουσείου σε ΝΠΔΔ που εξάλλου προκάλεσε δυσκολίες στην απερχόμενη διοίκηση κ.ά.
