Στις μέρες που ζούμε, ένα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ έχει ίσως μεγαλύτερο ενδιαφέρον και αξία από μια αντίστοιχη διοργάνωση, όπου το σινεμά μυθοπλασίας έχει τον πρώτο λόγο. Σε έναν κόσμο όπου τα πάντα καταγράφονται με τη μεγαλύτερη ευκολία, όμως (ειρωνικά) η αλήθεια αμφισβητείται με πολλούς και διάφορους τρόπους, η κινηματογραφική τεκμηρίωση είναι προφανώς σημαντική. Αυτό μάλλον είχαν κατά νουν και τα μέλη της διευθυντικής ομάδας του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, συντάσσοντας το κείμενο με το οποίο μας σύστησαν την 27η διοργάνωση, στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου.
«Εχουν περάσει τέσσερις μήνες από την προηγούμενη συνέντευξη Τύπου του φεστιβάλ μας, κι όμως έχουμε την αίσθηση ότι ζούμε ήδη σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο. Και δυστυχώς, όχι καλύτερο. Ορισμένοι είπαν ότι ζούμε μέσα σε μια ταινία επιστημονικής φαντασίας, όμως εμείς στο φεστιβάλ διαφωνούμε. Δεν είναι ταινία επιστημονικής φαντασίας, είναι ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ για τη δεκαετία του 1930, το οποίο προβάλλεται ανάποδα, και αυτή τη φορά είμαστε εμείς οι πρωταγωνιστές ή μάλλον τα θύματα. Είναι ένα εκπαιδευτικό ντοκιμαντέρ που δεν μας δίδαξε τίποτα. Είναι μια σπαρακτική μαρτυρία για τη φρίκη του φασισμού και του ολοκληρωτισμού, που την ξεχάσαμε. Είναι η κινηματογραφική καταγραφή μιας τρομακτικής ιστορικής πραγματικότητας, που κάποιοι προσπαθούν να επαναλάβουν με τον χειρότερο τρόπο», είπαν μεταξύ άλλων, παίρνοντας τον λόγο εκ περιτροπής, η ηγετική ομάδα της διοργάνωσης, Ελίζ Ζαλαντό, Ορέστης Ανδρεαδάκης και Γιώργος Κρασσακόπουλος.
Απέναντι σε αυτή την κατάσταση, όπως υπογράμμισαν οι ίδιοι, «το ντοκιμαντέρ υπενθυμίζει τη δύναμη της αλήθειας» και το φετινό φεστιβάλ θα προσπαθήσει να αποδείξει ότι η τέχνη έχει ευθύνη, λόγο και στάση. «Οι αληθινές ιστορίες που βλέπουμε στα ντοκιμαντέρ μας, οι αληθινές ιστορίες που υπηρετεί ο ευρωπαϊκός πολιτισμός εδώ και πολλές δεκαετίες, είναι το δικό μας ανάχωμα», σημείωσαν. Ολα αυτά θα ξεδιπλωθούν στη Θεσσαλονίκη από τις 6 μέχρι τις 16 Μαρτίου, μέσα από ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει 261 ντοκιμαντέρ μικρού και μεγάλου μήκους, με 72 παγκόσμιες, 40 διεθνείς και 11 ευρωπαϊκές πρεμιέρες. Η έναρξη θα δοθεί, όπως πάντα, στο Ολύμπιον με το «Σχετικά μ’ έναν ήρωα» του Πιοτρ Βίνιεβιτς, ο οποίος μεταφέρει στην οθόνη ένα σενάριο γραμμένο από μηχανή ΑΙ, εκπαιδευμένη στο έργο του σπουδαίου σκηνοθέτη Βέρνερ Χέρτσογκ.
Την τεχνητή νοημοσύνη αφορά πάντως και το φετινό μεγάλο αφιέρωμα του φεστιβάλ, με τίτλο «AI, μια αναπόδραστη νοημοσύνη», όπου θα παρακολουθήσουμε μια σειρά σύγχρονων ντοκιμαντέρ γύρω από το ζήτημα, καθώς και μια εικαστική εγκατάσταση της καλλιτέχνιδος και καθηγήτριας στο UCLA, Λόρεν Μακάρθι. Ενα δεύτερο αφιέρωμα με τίτλο «Γεωγραφία του βλέμματος: η εκτός σχεδίου Ελλάδα (1950-2000) σκιαγραφεί την κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική ζωή της χώρας στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, ενώ θα τιμηθούν δύο μεγάλες προσωπικότητες του παγκόσμιου σινεμά τεκμηρίωσης: ο Γάλλος Νικολά Φιλιμπέρ, ο οποίος θα λάβει και τον Χρυσό Αλέξανδρο, και η Αμερικανίδα Λόρεν Γκρίνφιλντ, το έργο της οποίας θα παρουσιαστεί αναλυτικά.
Ο κόσμος που ζούμε «είναι η κινηματογραφική καταγραφή μιας τρομακτικής ιστορικής πραγματικότητας, που κάποιοι προσπαθούν να επαναλάβουν με τον χειρότερο τρόπο», δήλωσαν οι διοργανωτές.
Βραβεία Βερολίνου
Αυλαία έριξε το περασμένο Σαββατοκύριακο η 75η Μπερλινάλε, απονέμοντας τα βραβεία των διαγωνιστικών τμημάτων της. Η φετινή Χρυσή Αρκτος πήγε στο «Dreams (Sex Love)» του Νορβηγού Νταγκ Γιόχαν Χάουγκερουντ, «έναν ύμνο, έναν κινηματογραφικό διαλογισμό πάνω στον έρωτα (…) ένα σινεμά που δίνει σημασία στην ίδια τη συγγραφή – το πώς ένας καλλιτέχνης “πλέκει” την ανάγκη του να επικοινωνήσει ένα έργο τέχνης», σύμφωνα με το σκεπτικό της επιτροπής του προέδρου, Τοντ Χέινς. Αντίστοιχα, η Αργυρή Αρκτος απονεμήθηκε στο «The Blue Trail», του Γκάμπριελ Μασκάρο, ένα «μικρό» αλλά βαθιά ανθρώπινο φιλμ, με στοιχεία του φανταστικού από τη Βραζιλία.
Οσο για το βραβείο πρώτου ρόλου –στο Βερολίνο απονέμεται μόνο ένα, ανεξαρτήτως φύλου– αυτό κατέληξε, άξια, στη Ρόουζ Μπερν, η οποία ήταν συγκλονιστική ως πελαγωμένη μητέρα στο «If I had legs I could kick you» της Μέρι Μπρόνστιν. Κορυφαία σκηνοθεσία αναδείχθηκε εκείνη του Κινέζου Χούο Μενγκ για το «Living the Land», τη δική μας αγαπημένη ταινία από τη φετινή διοργάνωση. Το βραβείο σεναρίου πήρε για το «Kontinental 25» ο Ρουμάνος Ράντου Ζούντε, ο οποίος, αφού δήλωσε «κάκιστος στη συγγραφή σεναρίων», το αφιέρωσε στη μνήμη του Λουίς Μπουνιουέλ.
Βραβεία, ωστόσο, είχαμε και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού· συγκεκριμένα αυτά της Ενωσης Ηθοποιών, τα οποία θόλωσαν ακόμη περισσότερο τα νερά της φετινής οσκαρικής κούρσας. Και αυτό διότι οι ηθοποιοί βράβευσαν ως κορυφαία ανδρική ερμηνεία αυτή του Τιμοτέ Σαλαμέ για το «A Complete Unknown», αντί του φαβορί Εϊντριεν Μπρόντι. Ταυτόχρονα, στις γυναίκες το βραβείο πήγε στην Ντεμί Μουρ του «The Substance», η οποία πλέον μοιάζει να έχει τον πρώτο λόγο.
