Οι γείτονες αλλά και όσοι διατηρούν συναισθηματική σχέση με τον χώρο ανησυχούσαν. Οι εργασίες που είχαν επιτέλους ξεκινήσει τον Μάρτιο του 2023 για την αποκατάσταση του Παιδικού Κήπου της Φιλοθέης, ενός από τα τρία πλέον εμβληματικά δημόσια έργα του Δημήτρη Πικιώνη (1887-1968) στην Αθήνα, σταμάτησαν ξαφνικά το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου όταν η εργοληπτική εταιρεία («Τομή») αποχώρησε δηλώνοντας αδυναμία να προσαρμοστεί στις τακτικές αλλαγές που προέκυπταν στην πορεία των εργασιών.
Δεκαπέντε μήνες μετά, ευτυχώς, τα νέα είναι ευχάριστα. Οπως δηλώνει στην «Κ» ο δήμαρχος Φιλοθέης – Ψυχικού Χαράλαμπος Μπονάτσος, υπάρχει νέος εργολάβος, η χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο δεν χάθηκε, τα τεύχη δημοπράτησης της νέας σύμβασης είναι έτοιμα και οι εργασίες αναμένεται να επανεκκινήσουν τις επόμενες δύο ή τρεις εβδομάδες.
«Μιλάμε για ένα απολύτως χειροποίητο έργο του Δημήτρη Πικιώνη, δεν υπάρχει πίσω μελέτη για να πατήσουμε και η παρέμβαση που καλούμαστε να κάνουμε προσομοιάζει περισσότερο σε αρχαιολογική ανασκαφή και λιγότερο σε αποκατάσταση μιας συμβατικής παιδικής χαράς», τονίζει ο κ. Χαράλαμπος Μπονάτσος, υπενθυμίζοντας τον απολύτως ελεύθερο και αυτοσχεδιαστικό τρόπο με τον οποίο δούλευε ο Πικιώνης. «Τα βασικά του εργαλεία δεν ήταν μια διανοητική εργασία στους τέσσερις τοίχους του γραφείου του αλλά το ανάγλυφο του εδάφους, το ίδιο το τοπίο, τα φυσικά υλικά», συμπληρώνει ο δήμαρχος για να μας προετοιμάσει για τις δυσκολίες που προκύπτουν από την ομόθυμη επιθυμία δήμου, της ΑΜΚΕ «Δημήτρης Πικιώνη» και των υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού να προχωρήσουν σε μία πραγματική ανασύσταση του Παιδικού Κήπου και όχι σε μια συμβατική, διεκπεραιωτική και με σύντομη ημερομηνία λήξης παρέμβαση.
Αυτό που δεν γνωρίζουν ακόμα κι όσοι έζησαν κατά καιρούς τον Κήπο είναι ότι από τη στιγμή που λειτούργησε (στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60) μέχρι και το τέλος του περασμένου αιώνα ο χώρος είχε ήδη υποστεί σοβαρές αλλοιώσεις. Η βλάστηση (προσεκτικά επιλεγμένη, χαμηλού ύψους για να εξυπηρετεί παιδιά και γονείς) είχε οργιάσει, άσχετα φυτά και δέντρα είχαν φυτρώσει (όπως μια τεράστια συκιά πάνω από τον καταρράκτη), η φυσική χλόη ή η άμμος γύρω από τη λιμνούλα είχαν αντικατασταθεί από γκαζόν, φερτά υλικά είχαν μπαζώσει το ποταμάκι που διέσχιζε τον Κήπο, ένα μη προβλεπόμενο σύστημα αυτόματου ποτίσματος κατέβρεχε (και σάπιζε) το ξύλο του ιαπωνικού περιπτέρου. Ο τέως δήμαρχος Δημήτρης Γαλάνης, που διατηρεί συναισθηματική σχέση με τον χώρο, μας λέει ότι με την πρόοδο των εργασιών το 2023 αποκαλύφθηκε ξερολιθιά ύψους δύο μέτρων… «Συνέχεια πέφταμε σε κάτι που δεν γνωρίζαμε και έπρεπε να ξαναδούμε τη μελέτη. Προφανώς χάνεται χρόνος στις “λεπτομέρειες” αλλά σε μια τόσο πνευματική κατασκευή για να την επαναφέρεις στην αρχική της κατάσταση δεν υπάρχει άλλος δρόμος».
«Μιλάμε για ένα απολύτως χειροποίητο έργο του Δημήτρη Πικιώνη, δεν υπάρχει πίσω μελέτη για να πατήσουμε και η παρέμβαση προσομοιάζει περισσότερο σε αρχαιολογική ανασκαφή», αναφέρει ο δήμαρχος Χαράλαμπος Μπονάτσος.
Ο αρχιτέκτων Ιωσήφ Ευφραιμίδης, εκ μέρους της ΑΜΚΕ «Δημήτρης Πικιώνης» που συνεργάζεται στενά τόσο με τον δήμο όσο και με το υπουργείο, υπενθυμίζει την ιδιαιτερότητα του Παιδικού Κήπου: «Είναι το τελευταίο εμβληματικό έργο του αρχιτέκτονα, ένας χώρος σε παιδική κλίμακα με σκοπό να διεγείρει την παιδική φαντασία και τη διάθεση για περιπέτεια χρησιμοποιώντας φυσικά υλικά, σύμβολα, κατασκευές όπως το πρόπυλο, τη βάρκα, την καλύβα, το ιαπωνικό περίπτερο και δημιουργώντας καταρράκτη, λίμνη και μονοπάτια».
Ολα αυτά διαβρώθηκαν στην πορεία του χρόνου με τρόπο μη αναστρέψιμο, δυστυχώς. «Οσο υπήρχε ο φύλακας του Κήπου, ο κ. Μίμης Αρβανιτάκης που γνώρισε τον Πικιώνη και φρόντιζε τον χώρο, δεν υπήρξαν ουσιαστικές αλλοιώσεις στον χώρο, κάτι που δυστυχώς έγινε τα χρόνια που ακολούθησαν», επισημαίνει ο κ. Ευφραιμίδης. Σήμερα, όλα πρέπει να γίνουν από την αρχή, αλλά ο εκπρόσωπος της ΑΜΚΕ «Δημήτρης Πικιώνης» διαβεβαιώνει ότι «το έργο αποκαθίσταται στην αρχική του μορφή και παράλληλα θα δημιουργηθεί ένα πρωτόκολλο συντήρησης που θα του επιτρέψει να διατηρείται και να επισκευάζεται».
Μουσειακός χαρακτήρας
Καθώς έχουν υπογραφεί οι συμβάσεις με τους συντηρητές λίθου και τους ξυλουργούς που θα κατασκευάσουν τα όργανα-παιχνίδια του Κήπου και οι εργασίες ξεκινούν εκ νέου, ο δήμαρχος Φιλοθέης – Ψυχικού σπεύδει να συμπληρώσει κάτι σημαντικό: «Ο αναγεννημένος Παιδικός Κήπος Φιλοθέης θα έχει κυρίως μουσειακό χαρακτήρα που σημαίνει ότι τα όργανα δεν θα είναι προς χρήση από τα παιδιά. Ενας τόσο ευαίσθητος χώρος προφανώς δεν μπορεί να πάρει πιστοποίηση μιας συμβατικής παιδικής χαράς γιατί κάτι τέτοιο θα απαιτούσε απαγορευτικές παρεμβάσεις όπως την τοποθέτηση δαπέδου από καουτσούκ, για παράδειγμα. Γι’ αυτόν τον λόγο σκεφτόμαστε να δημιουργήσουμε σε παρακείμενο χώρο μια “πραγματική” παιδική χαρά έτσι ώστε μια οικογένεια να μπορεί να χαρεί τη βόλτα της στην περιοχή όσο πιο ολοκληρωμένα γίνεται».
