Οποιος φιλόμουσος ακούει ξένους ραδιοσταθμούς κλασικής μουσικής, όπως το βρετανικό Radio 3 ή το αμερικανικό KDFC (του Σαν Φρανσίσκο), θα έχει, ίσως, παρατηρήσει τη συχνή μετάδοση έργων γραμμένων από γυναίκες συνθέτριες. Προφανώς και μιλάμε για το πνεύμα της εποχής και τη woke ατζέντα, αλλά αν μείνουμε εκεί χάνουμε την ουσία: τους ξεχασμένους μουσικούς θησαυρούς που έρχονται στο φως.
Οταν ο κύριος Γκρι μυήθηκε στον κόσμο της μουσικής, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, η έννοια της «γυναίκας μουσουργού» ήταν ένα καλά κρυμμένο μυστικό, θαμμένο στους κόλπους της κλασικής μουσικής. Τα τελευταία χρόνια, αυτό έχει αλλάξει δραστικά. Κάπως έτσι, έχει ανακαλύψει, π.χ., την Αμερικανίδα συνθέτρια Εϊμι Μπιτς (1867-1944), δημιουργό, μεταξύ πολλών άλλων, του έξοχου Κουιντέτου για πιάνο σε φα ελάσσονα. Ή τη νεότατη (και απίθανη) σύγχρονη Ισλανδή Αννα Θορβάλντοτιρ.
Αλλά η ιστορία πάει πολύ πίσω. Η δισκογραφική Brilliant Classics μόλις τώρα κυκλοφόρησε μια κασετίνα με 25 cd που τιτλοφορείται «Γυναίκες συνθέτριες» (Female Composers). Η αρχή γίνεται κάπου στο 1100 μ.Χ. με ένα αληθινό φαινόμενο στην ιστορία της μουσικής και όχι μόνον: η μοναχή Χίλντεγκαρντ φον Μπίνγκεν (1098-1179), με τα υπερβατικά οράματά της που κατέγραφε (και ζωγράφιζε) με μοναδικό τρόπο στα σημειωματάριά της, άφησε πίσω της μονοφωνικούς θρησκευτικούς ύμνους σπάνιας εκφραστικότητας. Πυκνό μυστήριο καλύπτει τη ζωή της, ξέρουμε ωστόσο ότι έβλεπε οράματα από μικρή και ότι οι γονείς της την παρέδωσαν σε μοναστήρι του Ρήνου. Μεσολαβεί ένα κενό περίπου πεντακοσίων ετών σε ό,τι αφορά τη γυναικεία συμβολή στη μουσική σύνθεση. Από τα τέλη του 16ου αιώνα, πάντως, το ένα όνομα διαδέχεται το άλλο.
Η αρχή γίνεται το 1100 μ.Χ. με ένα μουσικό φαινόμενο: τη Χίλντεγκαρντ φον Μπίνγκεν.
Η κασετίνα περιλαμβάνει μια πλειάδα γυναικών συνθετριών που άφησαν το στίγμα τους, με πιο γνωστές περιπτώσεις την Μπαρμπάρα Στρότζι (1619-1677), την έξοχη Φάνι Μέντελσον (1805-1847), μεγαλύτερη αδελφή του μεγάλου Φέλιξ (τα δύο αδέλφια πέθαναν την ίδια χρονιά…), την Κλάρα Βικ Σούμαν (1819-1896), σύζυγο του Ρόμπερτ, την Αλμα Μάλερ (1879-1964), σύζυγο του Γκούσταβ, για να φτάσουμε σε μια μεγάλη ομάδα σύγχρονων γυναικών συνθετριών από διάφορες χώρες (από την Κροατία έως την Αρμενία και την Ιαπωνία) με εξαιρετικό έργο.
Ο κύριος Γκρι ακούει προσώρας συνεπαρμένος τις σονάτες για πιάνο της Φάνι Μέντελσον που περιλαμβάνει η κασετίνα. Γυναικεία ευαισθησία και λεπτότητα; Ή ένας ρωμαλέος, μπετοβενικής πνοής, αρρενωπός ρομαντισμός; Τίποτε απ’ όλα αυτά και όλα αυτά μαζί. Αυτό που μένει είναι η μουσική – όπως και από την ασύλληπτη Χίλντεγκαρντ που, θαμμένη στα βάθη των αιώνων, φωτίζει ακόμα σαν μακρινό άστρο από έναν άλλο γαλαξία: το φως της ταξιδεύει ακόμα στο χωροχρονικό συνεχές.
