Στην αρχαία τέχνη απεικονίζεται συχνά με σκούφο και γενειάδα. Πώς όμως θα παρουσιάζεται ο Οδυσσέας στην κατά Κρίστοφερ Νόλαν εκδοχή του; Η ίδια η «Οδύσσεια» που ετοιμάζει ο οσκαρικός σκηνοθέτης έχει προκαλέσει το δημόσιο ενδιαφέρον – όπως έγραφε η «Κ» (14.2.2025), κάποιες σκηνές θα γυριστούν στην Πύλο, με ένα τμήμα της τοπικής κοινωνίας και των αρμόδιων αρχών να κινητοποιούνται ήδη. Ισως λοιπόν ήταν επόμενο που αρκετά βλέμματα συγκέντρωσε πρόσφατα και μία φωτογραφία με τον πρωταγωνιστή της ταινίας, Ματ Ντέιμον, στον ρόλο του πολυμήχανου Αχαιού. Διακινήθηκε στα social media της Universal Pictures τις προηγούμενες μέρες και σε μεγάλα ειδησεογραφικά μέσα αν και δεν είναι ακόμα επίσημο ότι πρόκειται για σκηνή της ταινίας. H φωτογραφία (που αντιμετωπίζει τις τελευταίες ώρες θέματα δικαιωμάτων) πρόλαβε να δημιουργήσει μια διαδικτυακή συζήτηση καθώς παρουσιάζει τον ηθοποιό με πολεμική περιβολή, σε φόντο «κρητομυκηναϊκό» και ζητήσαμε από έναν ειδικό να την σχολιάσει.
«Η φωτογραφία δείχνει τον Οδυσσέα “ετοιμοπόλεμο”, όχι σε δράση· φέρει χλαμύδα και έναν θώρακα της αρχαϊκής – κλασικής εποχής, δηλαδή έχει τη μορφή με την οποία τον φαντάζονταν και τον απεικόνιζαν οι ίδιοι οι αρχαίοι Ελληνες. Δεν φέρει –και αυτή είναι σημαντική λεπτομέρεια– μυκηναϊκό οπλισμό, π.χ. τη γνωστή πανοπλία των Δενδρών ή την οδοντόφρακτη περικεφαλαία από χαυλιόδοντες αγριόχοιρου που έχουν φέρει στο φως οι αρχαιολόγοι και μας περιγράφει η Ιλιάδα. Ο μυκηναϊκός οπλισμός ενδεχομένως να ταίριαζε περισσότερο με την εποχή της Οδύσσειας, αν και το ζήτημα της χρονολόγησης των ομηρικών επών είναι αβέβαιο και ανεξιχνίαστο ακόμα», λέει στην «Κ» ο Αντώνιος Ρεγκάκος, ομότιμος καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ακαδημαϊκός.
Βαθύς γνώστης των ομηρικών επών, ο κ. Ρεγκάκος σημειώνει ότι η συγκεκριμένη εικόνα δεν αντιπροσωπεύει τον Οδυσσέα έτσι όπως τον γνωρίζουμε από την Οδύσσεια, για έναν απλό λόγο: «Στο παρόν του ομηρικού έπους, στις σαράντα ημέρες στις οποίες εκτυλίσσεται η δράση της Οδύσσειας, ο Οδυσσέας παρουσιάζεται πάνοπλος δύο μόνο φορές», λέει και εξηγεί: «Η κυριότερη και διασημότερη σκηνή ενός ένοπλου Οδυσσέα είναι η λεγόμενη “μνηστηροφονία”, όπου σκοτώνει τους μνηστήρες της Πηνελόπης, αρχικά με το περίφημο τόξο του και έπειτα με τα όπλα που του φέρνει ο γιος του, Τηλέμαχος, για να αποτελειώσει τους αντιπάλους του. Δεύτερη φορά πάνοπλος», συνεχίζει ο κ. Ρεγκάκος, «εμφανίζεται στο τέλος της Οδύσσειας, όταν μαζί με τον Τηλέμαχο, τον πατέρα του, Λαέρτη, και άλλους, αντιμετωπίζουν τους εξαγριωμένους συγγενείς των μνηστήρων που θέλουν εκδίκηση».
Κατά τα άλλα, σύμφωνα με τον κ. Ρεγκάκο, ο Οδυσσέας περιφέρεται στην Οδύσσεια με κάθε είδους φορεσιά πλην της πολεμικής. «Πολιτική, βουκολική, αρχοντική ή και γυμνός, όταν τον ξεβράζει η θάλασσα στο νησί των Φαιάκων, ενώ παραδίπλα παίζει με τις φίλες της η Ναυσικά, η οποία αντιδρά ψύχραιμα και τον περιθάλπει», σημειώνει ο ίδιος. Θα δει άραγε την ταινία του Νόλαν; «Ασφαλώς», καταλήγει, «είναι εξαιρετικός σκηνοθέτης και ελπίζουμε ότι θα παρουσιάσει κάτι διαφορετικό από τις παλιές, συνηθισμένες χολιγουντιανές μεταφορές των ομηρικών επών· ότι δεν θα επιχειρήσει να τραβήξει το ενδιαφέρον με διάφορους εντυπωσιασμούς, αλλά με μια ταινία πιο “σοβαρή”, που θα είναι πιο κοντά στο νόημα του ομηρικού έπους και όχι στα φαινόμενα».
_______________________________________________________________________________
Κεντρική φωτογραφία: Η φωτογραφία με τον Ματ Ντέιμον στον ρόλο του πολυμήχανου Αχαιού διακινήθηκε στα social media της Universal Pictures.
