Η Maria do Carmo Carvalho Rebelο de Andrade, όπως είναι το πλήρες όνομά της, είναι πλέον γνωστή και στην Ελλάδα με το πολύ απλό καλλιτεχνικό της όνομα, Carminho. Γεννημένη στη Λισσαβώνα το 1984, κόρη μιας από τις διάσημες τραγουδίστριες των φάντο, την Τερέσα Σικιέιρα, μεγάλωσε σε ένα σπίτι όπου κυριαρχούσαν η πορτογαλική κιθάρα, οι μελωδίες των φάντο και η πορτογαλόφωνη ποίηση.
Από το 2009, οπότε και ηχογράφησε το πρώτο της άλμπουμ με τίτλο «Fado» μέχρι και ένα χρόνο πριν που τη γνωρίσαμε κι εμείς μαζί με όλο τον κόσμο μέσα από τη συνεργασία της με τον Γιώργο Λάνθιμο στην ταινία «Poor Things» –σε μια σκηνή που έγινε μια από τις πιο αναγνωρίσιμες σκηνές του σύγχρονου κινηματογράφου–, η 41χρονη σήμερα Carminho ακολούθησε μια συναρπαστική και γεμάτη αναγνώριση διαδρομή. «Είναι σαν να τρέχω», λέει, «αλλά δεν κοιτάζω μπροστά μου, κοιτάζω πολύ πιο μακριά στο σημείο εκείνο της διαδρομής που όταν φτάσω θα είμαι περήφανη για τις μουσικές που ηχογράφησα και για τις αποφάσεις που πήρα. Νομίζω ότι όταν δεν κοιτάζεις απλά μπροστά σου αλλά πιο μακριά, μπορείς να παίρνεις καλύτερες αποφάσεις».
Ο Λάνθιμος έψαχνε τότε για μια τραγουδίστρια των φάντο που να έχει ένα «τουίστ», ενώ η ίδια έψαχνε να βρει μια καλή αφορμή για να μάθει να παίζει ζωντανά τη δωδεκάχορδη παραδοσιακή πορτογαλική κιθάρα. Το αποτέλεσμα δικαίωσε και τους δύο. «Εχοντας πια δει την ταινία καταλαβαίνω ότι ο Γιώργος έψαχνε στα πάντα αυτό το “τουίστ”», μας λέει γελώντας. «Είναι πολύ έξυπνος άνθρωπος, πολύ διαισθητικός, κάνει πολύ μεγάλη έρευνα στη δουλειά του και δουλεύει πάρα πολύ σκληρά. Οταν η ομάδα του με προσέγγισε κατάλαβα ότι ο ίδιος ήξερε τη δουλειά μου».
Η μελωδία που ακούγεται στην ταινία και τραβάει την προσοχή της Εμα Στόουν είναι, όπως λέει η Carminho, ένα από τα αρχαιότερα φάντο στον κόσμο. «Είναι δύο ακόρντα σε μινόρε κλίμακα και οι στίχοι που έγραψα έπρεπε να είναι όπως και η ταινία. Οπως δηλαδή και στο φιλμ διασχίζουμε διαφορετικές εποχές και δεν γνωρίζουμε σε ποιο χρόνο βρισκόμαστε, έτσι έπρεπε να μοιάζει και το τραγούδι. Ερμηνεύω ένα τραγούδι με τον παραδοσιακό τρόπο, είμαι ντυμένη παραδοσιακά, αλλά οι στίχοι είχαν γραφτεί μόλις πριν από ένα χρόνο».
Μου αρέσει να πειραματίζομαι, αλλά η αρχή και το τέλος στην τέχνη μου είναι το ποίημα και το τραγούδι όπως τα έμαθα από τη μητέρα μου και τους προγόνους μου.
Τη ρωτάμε πώς νιώθει που ερμηνεύει τα φάντο, ένα μουσικό είδος στο οποίο, όπως και στα δικά μας τα ρεμπέτικα, η ματιά των στίχων είναι περισσότερο ανδρική παρά γυναικεία, αν και οι περισσότεροι ερμηνευτές των φάντο είναι γυναίκες. Την ενδιαφέρει άραγε να αλλάξει αυτή την οπτική; «Είναι όντως η ανδρική οπτική των πραγμάτων, για το τι θα έπρεπε και όχι για το τι θα ήθελε να τραγουδάει μια γυναίκα. Τα χειρότερα φάντο είναι αυτά που δείχνουν τις γυναίκες ζηλιάρες, μίζερες και εξαρτημένες από τους άνδρες. Πιστεύω πως οι γυναίκες είναι αυτές που έχουν το χάρισμα να τραγουδούν και είναι και χαρισματικές όταν έρχεται η ώρα να διευθύνουν τα πράγματα. Οπως γινόταν παλιά, στα μέρη όπου έπαιζαν φάντο».
Η Carminho έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα για μια συναυλία στο θέατρο Παλλάς (19 Φεβρουαρίου). Υπάρχουν άραγε Ελληνες μουσικοί που ξεχωρίζει; «Γνωρίζω τον Μίκη Θεοδωράκη, είναι ένα όνομα που το ξέρουν όλοι στον κόσμο και τον Μάνο Χατζιδάκι. Η Σωτηρία Μπέλλου νομίζω πως ήταν μια φωνή που έχει κάποια σύνδεση με τα φάντο, για μένα μοιάζει με ερμηνεύτρια των φάντος. Η Χάρις Αλεξίου είναι επίσης μια καλλιτέχνις που τη γνωρίζω μέσα από τα τραγούδια της», σημειώνει.
Η τελευταία της συνεργασία ήταν με τον αείμνηστο και μεγάλο μουσικό παραγωγό, τον Στιβ Αλμπίνι, γνωστό από τις συνεργασίες του με μεγάλα ονόματα του σκληρού και εναλλακτικού ροκ, τους Breeders, τους Nirvana, τους Pixies, την PJ Harvey. Μια επιλογή που μας ξάφνιασε, σχολιάζω. «Μα και το φάντο είναι εναλλακτικό, είναι χάρντκορ. Είναι πολύ σκληρό στον πυρήνα του γιατί είναι συγκεκριμένο, πολύ χαρακτηριστικό σαν μουσικό ιδίωμα και πολύ συναισθηματικό. Δεν είναι ανάλαφρη και ευχάριστη μουσική για να μπορείς να την ακούς ενώ κάνεις άλλα πράγματα», αναφέρει.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται τη μουσική σε κατηγορίες και είδη, όχι όμως οι μουσικοί. Η εμπειρία με τον Αλμπίνι ήταν μια εμπειρία που ήθελα να την έχω σαν μουσικός και ως άνθρωπος. Ηταν ακριβώς όπως τη φανταζόμουν. Κατάφερε να συλλάβει τη μαγική στιγμή ενός συγκροτήματος που ήδη υπήρχε και ήδη είχε δημιουργήσει την τέχνη του. Δεν χρειάστηκε να δημιουργήσει τέχνη. Για μένα το διαμάντι σε αυτή την ηχογράφηση είναι ο ήχος».
Η Carminho είναι μια καλλιτέχνις που της αρέσει να συνεργάζεται και να μοιράζεται με άλλους τα τραγούδια της και τα μυστικά της τέχνης. Της αρέσει επίσης να μαθαίνει. Από πολύ νωρίς ξεκίνησε συνεργασίες, όπως για παράδειγμα το 2009 με τον Πάμπλο Αλμποράν στο τραγούδι «Perdoname», που την έκανε σταρ στην Ισπανία. Αγαπάει και γνωρίζει σε βάθος τη μουσική, αλλά και την πολύχρωμη κουλτούρα της Βραζιλίας και συνεργάστηκε με μεγάλους καλλιτέχνες, όπως τη Μαρίσα Μόντε αλλά και τον Καετάνο Βελόσο με τον οποίο έκανε πρόσφατα περιοδεία και ηχογράφησαν στο τελευταίο της EP το «Os Argonautas», ένα τραγούδι που ξεκίνησε σαν ντουέτο στην περιοδεία τους.
Τη ρωτάμε τι είναι αυτό που της λείπει περισσότερο όταν ταξιδεύει εκτός Πορτογαλίας. «Μου λείπει η οικογένειά μου και η σχεδόν ανύπαρκτη ρουτίνα μου. Αλλά κυρίως μου λείπει η πόλη μου, η Λισσαβώνα. Οι δρόμοι της είναι η έμπνευσή μου», λέει και μοιράζομαι την ανησυχία της για την εξέλιξη και το αποτύπωμα της μουσικής της. «Το καταλαβαίνω ότι δεν ακολουθώ πάντα τον ορθόδοξο δρόμο», υπογραμμίζει, «και μου αρέσει να πειραματίζομαι και να δοκιμάζω καινούργια πράγματα, αλλά η αρχή και το τέλος στην τέχνη μου είναι το ποίημα και το τραγούδι όπως τα έμαθα από τη μητέρα μου και τους προγόνους μου».
_______________________________________________________________________________Κεντρική φωτογραφία: Γεννημένη στη Λισσαβώνα το 1984, η γνωστή με το καλλιτεχνικό της όνομα Carminho έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα για μια συναυλία στο θέατρο Παλλάς στις 19 Φεβρουαρίου. [FernandoTomaz]
