Φέτος που κλείνει τα 80 του χρόνια μπορεί πια να πει για τον εαυτό του: «Δεν ξέρω αν γέρνω ή γερνώ, όπως γράφει η Κική Δημουλά, αλλά τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής μου τον έχω αφιερώσει στη ζωγραφική μου που την πιστεύω πολύ. Ισως είμαι ο τελευταίος ζωγράφος που θα έχω ανακαλύψει».
Η συνομιλία μας με τον Βλάση Φρυσίρα γίνεται με αφορμή την κυκλοφορία της δίτομης έκδοσης για το έργο του από τις εκδόσεις Πατάκη. Η έκδοση «Βλάσης Φρυσίρας: Η συλλογή/Το μουσείο/Ο ζωγράφος», ένα έργο 900 σελίδων με κείμενα, κριτικές και συνεντεύξεις, εξετάζει το πολυσχιδές έργο και την προσφορά του στην τέχνη και στον πολιτισμό αυτού του τόπου. Ο κ. Φρυσίρας συνήθως τα απογεύματα ζωγραφίζει στο ατελιέ του, που στεγάζεται στο θαυμάσιο νεοκλασικό στην οδό Μονής Αστερίου. Ομως αυτή τη φορά έδωσε λίγο από τον χρόνο του στην «Κ» προκειμένου να μιλήσει για την περίφημη συλλεκτική του μανία, την «παρεκκλίνουσα συμπεριφορά ενός ανθρώπου, που δεν ελέγχεται απόλυτα», όπως λέει.
Από τις πρώτες ακόμη συνεντεύξεις που είχε δώσει το 1989, ο τότε 44χρονος δικηγόρος είχε καταστήσει σαφές ότι συνέλεγε έργα λίγων ζωγράφων τους οποίους παρακολουθούσε από την αρχή της πορείας τους, ενώ η θεματική ήταν πάντοτε ανθρωποκεντρική.
Η αρχή έγινε με τον Εδουάρδο Σακαγιάν, τον Μιχάλη Μανουσάκη, τον Γιώργο Ρόρρη και άλλους, ύστερα από σύσταση του Δημήτρη Μυταρά και του Χρόνη Μπότσογλου. Τον ρωτάμε πώς γεννήθηκε η απόφασή του να ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο για τη συλλογή του. «Το δίλημμα που αντιμετώπισα ήταν αν θα επιλέξω έργα καθιερωμένων ζωγράφων, σίγουρης καλλιτεχνικής και οικονομικής αξίας, ή θα αναζητήσω ταλαντούχους νέους ζωγράφους. Επέλεξα το δεύτερο. Δεν ξέρω σήμερα αν έκανα τη σωστή επιλογή. Στην πρώτη περίπτωση θα είχα ίσως 150-200 έργα των μεγάλων του αιώνα, όπως Μπέικον, Φρόιντ κ.ά. Η εξέλιξη του κάθε καλλιτέχνη είναι εξάρτηση του ταλέντου και του μυαλού που διαθέτει για τη διαχείρισή του. Ο χρόνος θα δείξει αν θα δικαιωθώ για τις επιλογές μου, όμως πιστεύω πως το κριτήριό μου επιβεβαιώθηκε ήδη. Η συλλογή μου έχει ταυτότητα, είναι το δικό μου βλέμμα, σωστό ή λάθος. Εγινε χωρίς επενδυτικές σκοπιμότητες, είναι επιλογές ενός ονειροπόλου. Σήμερα διαπιστώνω πως τη συλλογή δεν την έκανε ο δικηγόρος Φρυσίρας, αλλά ο ζωγράφος», απαντάει.
Η γνωριμία μου με χιλιάδες ζωγράφους που με δέχθηκαν στο ατελιέ τους, είναι ένας μη εξαγοράσιμος πλούτος. Που δυστυχώς δεν μεταβιβάζεται.
Ετσι άρχισε να αποκτά οικονομικότερα έργα και συνεπώς να κάνει περισσότερες αγορές, καλύπτοντας τη «μανία» του και με την προσδοκία της δικαίωσης. Ωστόσο, η γνωριμία του με χιλιάδες ζωγράφους «που με δέχθηκαν στο ατελιέ τους είναι ένας μη εξαγοράσιμος πλούτος. Που δυστυχώς δεν μεταβιβάζεται. Εδώ θα πρέπει να τονίσω με έμφαση ότι αυτός ο κόσμος είναι ιδιαίτερος και ξεχωριστός. Υποκλίνεσαι στη διαφορετικότητά του», μας λέει ο κ. Φρυσίρας.
Θυμάται κάποιον ιδιαίτερα; «Τη γνωριμία με τον Γιουγκοσλάβο ζωγράφο Νταντό». Ολα ξεκίνησαν στο σπίτι του Αλέξη Βερούκα στο Παρίσι, στις 2 τη νύχτα, ξεφυλλίζοντας ένα βιβλίο με έργα του ζωγράφου. «Ο Νταντό ζούσε 300 χιλιόμετρα εκτός Παρισιού σε ένα δάσος στην ενδοχώρα της Γαλλίας, απομονωμένος με τη γυναίκα του και τα πέντε παιδιά του», θυμάται ο κ. Φρυσίρας, αλλά ο ζωγράφος δεν είχε τηλέφωνο και δεν μπορούσε να τον εντοπίσει κανείς. «Τη λύση τελικά μάς έδωσε ο χαράκτης του που πληρώθηκε 3 εκατ. δραχμές για να μας πάει με το αυτοκίνητό του στον Νταντό και να μας γυρίσει στο Παρίσι», λέει ο συλλέκτης. «Φθάνοντας εκεί περίμενε ο Νταντό σε ημίτρελη κατάσταση στην αυλή του. Μου ζήτησε να σταθώ για λίγο μπροστά του και μου είπε: “Οταν βλέπω κάποιον για πρώτη φορά του δίνω ένα παρατσούκλι. Εσένα, Ελληνα, θα σε ονοματίσω ”πρεζιντέντε” και ξέρεις γιατί; Γιατί είσαι περισσότερο τρελός από μένα». Οι επόμενες πέντε ώρες μαζί του ήταν μια τεράστια εμπειρία».
Το Μουσείο Φρυσίρα με έργα σύγχρονης ευρωπαϊκής ζωγραφικής άνοιξε τις πόρτες του για το κοινό το 2000. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια λειτουργεί με επιλεγμένα ραντεβού. Επίσης δανείζει έργα στο εξωτερικό και στο εσωτερικό της χώρας. «Ελπίζω ότι τα παιδιά μου θα επαναλειτουργήσουν το μουσείο. Είναι στα σχέδιά τους», μας λέει. Ο ίδιος επιθυμεί να δωρίσει στην Εθνική Πινακοθήκη σημαντικό αριθμό έργων της συλλογής του –«πρόκειται για 70 Ευρωπαίους ζωγράφους που λείπουν από τη συλλογή της ΕΠΜΑΣ», σχολιάζει–, αλλά το αίτημα παραμένει εκκρεμές δύο χρόνια. Οσο για τον ίδιο, μετά από 30 χρόνια αποδοτικής δικηγορικής εργασίας έχει επιτρέψει στο αγροτόπαιδο από την Κορινθία, που υπήρξε, να σκιτσάρει ελεύθερα.
Η έκδοση θα παρουσιαστεί στις 17 Φεβρουαρίου στο Ιδρυμα Θεοχαράκη, στις 7.30 μ.μ.
