LΑSZLΟ KRASZNAHORKAI
Herscht 07769. Η ιστορία Μπαχ του Φλόριαν Χερστ
μτφρ.: Μανουέλα Μπέρκι
εκδ. Πόλις, σελ. 432
Διακεκριμένος και βραβευμένος με το βραβείο Booker το 2015 ο Ούγγρος συγγραφέας Λάσλο Κρασναχορκάι στο νέο του μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις, σε μετάφραση από τα ουγγρικά της Μανουέλας Μπέρκι, δημιουργεί έναν μοναδικό μυθιστορηματικό ήρωα, τον Φλόριαν Χερστ, και υπογράφει ένα μυθιστόρημα για την άνοδο του νεοναζισμού στη Γερμανία και την Ευρώπη γενικότερα.
Στυλίστας της γραφής ο Κρασναχορκάι γράφει καταιγιστικά, χωρίς να χρησιμοποιεί τελείες στις προτάσεις του, δημιουργώντας ένα μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί, όσο κι αν αποτελεί δοκιμασία, ίσως καλύτερα πρόκληση, για τον αναγνώστη η αναγνωστική διαδικασία. Χωρίς, φαινομενικά, να επιβάλει στη σκέψη του καμιά πειθαρχία αλλά με μια ροή ασταμάτητη, που δίνει στο κείμενο μια συντριπτική απεριόριστη ροή, κάνει τη μυθοπλασία να μοιάζει με ένα κοντσέρτο του Μπαχ, που το παρακολουθεί ο αναγνώστης του απολαμβάνοντας την περίπλοκη μουσική του κλίμακα σε έναν απίστευτο ρυθμό.
Αυτό όμως που κάνει αυτό το μυθιστόρημα του κορυφαίου μυθιστοριογράφου εξαιρετικό είναι η εμφάνιση ενός ήρωα που γοητεύει αναγνωστικά, του Φλόριαν Χερστ, ενός γιγαντόσωμου ανθρώπου που μεγάλωσε σε αναμορφωτήριο χωρίς οικογένεια και συνδυάζει τη μεγάλη του σωματική δύναμη με την παιδική αθωότητα και τη χαμηλή μόρφωση. Ολα αυτά τον καθιστούν εύκολα αντικείμενο προστασίας από τον Μπόση, τον ιδιοκτήτη της εταιρείας καθαρισμού γκράφιτι της πόλης στη Θουριγγία. Ο αγαθός αυτός γίγαντας, «αφελής και ακίνδυνος», θα αρχίσει να δουλεύει μαζί του και να καθαρίζει τους τοίχους, μένει σε μια πολυκατοικία στο σπίτι που του βρίσκει το αφεντικό του και πιστεύει ότι η ζωή του θα κυλήσει ήρεμα με τον Μπόση να τον προστατεύει.
Ωστόσο, ο Μπόσης έχει ένα άλλο πρόσωπο, ένα πρόσωπο που φοβίζει τους ανθρώπους της Κάνα, αλλά ο Φλόριαν δεν μπορεί να το δει και να εκτιμήσει την εγκληματική προσωπικότητα του Μπόση, ούτε την προσπάθειά του να τον πείσει να ενταχθεί στη ναζιστική συμμορία που κρύβεται πίσω από την αγάπη για τον Μπαχ και την ορχήστρα της πόλης.
Ο Φλόριαν δεν καταλαβαίνει την απέχθεια του Μπόση για τη χώρα και τους κατοίκους της, τις παγιωμένες αντιλήψεις του για τη γερμανική υπεροχή, την απαξίωσή του για τους ανθρώπους και το γεγονός ότι ο Μπόσης και η συμμορία του περιμένουν την έναρξη του τέταρτου Ράιχ για να ετοιμάσουν τις φρικωδίες του μέλλοντος.
Κι ενώ όλα στη ζωή του Φλόριαν μοιάζουν να κυλούν με ηρεμία, τίποτα να μην αλλάζει ποτέ και όλα να εκτυλίσσονται «πάντοτε με τον ίδιο τρόπο, τα πρωινά, τα βράδια, οι εποχές του έτους» και ο Φλόριαν φαίνεται ότι δεν θα ήταν σε θέση να νιώσει οτιδήποτε να αλλάζει γύρω του, αποφασίζει ότι θέλει διακαώς να επικοινωνήσει με την Αγκελα Μέρκελ για να της επισημάνει τον μεγάλο κίνδυνο που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, με το σύμπαν να είναι «τόσο ανυπεράσπιστο», καθώς παρακολουθεί διαλέξεις κβαντικής φυσικής και ανησυχεί για το μέλλον του κόσμου. Μέσα στην αθωότητά του αρχίζει να στέλνει γράμματα στη Μέρκελ στα οποία υπογράφει ως Herscht 07769 και της ζητάει να συναντηθούν για να της μιλήσει για τον επικείμενο κίνδυνο και καθώς δεν παίρνει κάποια απάντηση, αποφασίζει να πάει στο Βερολίνο για να τη βρει και την προσκαλεί στην Κάνα.
Κρυμμένα μηνύματα
Αυτό που κάνει αυτόν τον ήρωα τόσο ιδιαίτερο δεν είναι η παιδική του αφέλεια, αλλά η σταδιακή μεταστροφή του. Ο Μπαχ και η άρνησή του να βρει τα κρυμμένα μηνύματα, η ανατίναξη του βενζινάδικου με τον τραγικό θάνατο των ιδιοκτητών του και η τυχαία αποκάλυψη των ενόχων θα πυροδοτήσουν τη συνειδητοποίηση του Φλόριαν και θα προκαλέσουν μια διάτορη αλλαγή στον τρόπο που βλέπει πλέον τα πράγματα. Το πετραδάκι στη λίμνη της αθωότητάς του προκαλεί τα κύματα της μεταμόρφωσής του και τότε όλα αλλάζουν μαζί του και τίποτα πια δεν θα είναι το ίδιο. Η αποκατάσταση πρέπει να έρθει και ο ίδιος γίνεται ο άνθρωπος που αναλαμβάνει δράση για να σώσει τον Μπαχ, την πόλη του από το κακό, την Κάνα από τους ναζί.
Ο Κρασναχορκάι παρουσιάζει τη δύναμη της απάθειας, που γίνεται προτροπή για την εμφάνιση φασιστικών μορφωμάτων και τη ρωμαλέα αντεπίθεση της ανθρωπότητας.
Στο συγκλονιστικό αυτό έργο και σε ένα αφηγηματικό κρεσέντο ο Κρασναχορκάι παρουσιάζει τη δύναμη της απάθειας και της αδιαφορίας στον κόσμο, που γίνεται προτροπή για την εμφάνιση και ανάπτυξη των φασιστικών μορφωμάτων αλλά και τη ρωμαλέα αντεπίθεση της ανθρωπότητας όταν η συνείδηση ξυπνάει και ανατρέπει τα πάντα. Κι έτσι μας δείχνει τον δρόμο προς την εξάλειψή τους.
