Ο κύριος Γκρι το είχε πάντοτε απορία: γιατί ολόκληρος Μπετόβεν δεν έγραψε Ρέκβιεμ; Οχι ότι λείπει κάτι τέτοιο από τα 127 αριθμημένα έργα του. Ας έχει ο κύριος Γκρι τις εμμονές του. Εξάλλου, λίγα χρόνια προτού πεθάνει, ο Μπετόβεν ολοκλήρωσε ένα μεγαλειώδες θρησκευτικό έργο – σχεδόν το αντίθετο της νεκρώσιμης ακολουθίας, μια δοξολογία: τη Missa Solemnis σε ρε μείζονα, Εργο 123, η οποία γράφτηκε από το 1819 έως το 1823 (ο Μπετόβεν πέθανε το 1827, στα 57 του).
Για να είμαστε απολύτως ακριβείς, δοξολογία στο ρωμαιοκαθολικό λειτουργικό είναι το Te Deum· η Missa Solemnis είναι μια τυπική ακολουθία με έναν εμφατικά επίσημο χαρακτήρα, κοντά στο δοξαστικό πνεύμα. Βεβαίως, εδώ μιλάμε για Μπετόβεν: ακόμα και ο σιλερικός «Υμνος στη Χαρά», το πασίγνωστο χορωδιακό τέταρτο μέρος της 9ης, είναι μεν εκστατικό αλλά δεν είναι ακριβώς χαρούμενο.
Ετσι και η Missa Solemnis του, μέσα στα ιλιγγιώδη κρεσέντι και φορτίσιμι σε μείζονα κλίμακα, διεισδύουν τα ανατριχιαστικά γυρίσματα σε ελάσσονα, το δέος που διατρέχει το έργο-«διαθήκη μιας ολόκληρης ζωής», κατά τον Ρομέν Ρολάν.
Ο κύριος Γκρι βάζει να ακούσει μία από τις τελευταίες (του 2022) ηχογραφήσεις από έναν λατρεμένο του ερμηνευτή, τον Ζορντί Σαβάλ ο οποίος διευθύνει, όπως πάντα, την ορχήστρα Le Concert des Nations και τη χορωδία La Capella Nacional de Catalunya, με σολίστ τους Λίνα Τζόνσον, Ολίβια Βερμιούλεν, Μάρτιν Πλατζ και Μανουέλ Βάλζερ. Και όπως πάντα, η δισκογραφική εδώ είναι η AliaVox (παραγωγή 2023).
Ως γνωστόν, ο Σαβάλ και οι μουσικοί του «επαναφέρουν» ένα κλασικό έργο μέσα από μια «ιστορικά ενημερωμένη» ερμηνεία. Αλλά τον Σαβάλ δεν τον απασχολούν οι άκαμπτοι σχολαστικισμοί, όσο κι αν η προσέγγιση μέσω οργάνων εποχής είναι το σήμα κατατεθέν του· αυτό που τον τρώει εσωτερικά (και γόνιμα, δημιουργικά) είναι να αδράξει το βαθύτερο πνεύμα ενός έργου και ενός μουσικού. Και το κατορθώνει.
Για τον Σαβάλ, ο ήχος του Μπετόβεν είναι ο κατεξοχήν «ευρωπαϊκός ήχος».
Οπως γράφει ο ίδιος στο φροντισμένο βιβλιαράκι που συνοδεύει τον δίσκο, με τη Missa Solemnis φτάνει στο φινάλε ενός μεγάλου μπετοβενικού πρότζεκτ, έχοντας ηχογραφήσει προηγουμένως και τις εννέα συμφωνίες του «συνθέτη από τη Βόννη».
Για τον Σαβάλ, ο ήχος του Μπετόβεν είναι ο κατεξοχήν «ευρωπαϊκός ήχος»· μια μουσική που μέσα στις εξωφρενικές απαιτήσεις της καθίσταται επίσης προσιτή προς τον οποιονδήποτε παντού στον πλανήτη.
Τίνος το πνεύμα στοιχειώνει τη Missa Solemnis; Σίγουρα του Μπαχ, του Χάιντν και του Μότσαρτ. Ομως η φωνή που υπερισχύει είναι αυτή του Μπετόβεν. Η Missa Solemnis του τυπικά μόνον είναι θρησκευτικό έργο· περισσότερο είναι απολογισμός ζωής και ενατένιση του υπερβατικού που την ακολουθεί. Οχι, κανένα Ρέκβιεμ δεν λείπει από τον Μπετόβεν.
