Μία από τις εικαστικές εκθέσεις που ταιριάζουν περισσότερο στο ύφος και στην αισθητική της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ) είναι αυτή που εγκαινιάστηκε το βράδυ της Τετάρτης με σχέδια και γλυπτά του Βάσου Καπάνταη, σε επιμέλεια του ιστορικού τέχνης Σπύρου Μοσχονά. «Ο Βάσος Καπάνταης είναι ένας από τους ελάχιστους Ελληνες γλύπτες του β΄ μισού του 20ού αιώνα που εξέθεσε το έργο του και εκτέθηκε ο ίδιος στον δημόσιο χώρο, μη διστάζοντας να αναμετρηθεί με το αστικό περιβάλλον και την εθνική μνήμη», σχολιάζει ο επιμελητής.
Η έκθεση αποτελεί κατά κάποιον τρόπο τη συνέχεια της εξαιρετικής αναδρομικής του καλλιτέχνη, που επιμελήθηκε ο Γιώργος Χατζημιχάλης στο Μουσείο Μπενάκη το 2007, ένα αφιέρωμα που περιελάμβανε πολλά γλυπτά σε χαλκό και πωρόλιθο. Τώρα στην ΕΒΕ φιλοξενούνται τα σχέδιά του, που στην πλειονότητά τους παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό. Πρόκειται για πλούσιο υλικό και ακριβοθώρητο –συνήθως τα σχέδια παραμένουν στο αρχείο του δημιουργού τους– που συμβάλλει αποφασιστικά στην κατανόηση της διαλεκτικής σχέσης μεταξύ ενός προσχεδίου στο χαρτί και του τελικού, τρισδιάστατου γλυπτού. Από την ευθραυστότητα του χαρτιού και την ελευθερία του πρώτου σχεδιάσματος έως τη στιβαρότητα του τελικού έργου συνήθως από μέταλλο, ο Καπάνταης πάλεψε με την τέχνη του, τις σπουδές και τις επιρροές του, το τραύμα του μικρασιατικού οικογενειακού παρελθόντος και την ευθύνη που αισθανόταν ως προς το δημόσιο λειτούργημα του γλύπτη.
Βαδίζοντας με τον κ. Μοσχονά στον χώρο που φιλοξενεί την έκθεση –στην πραγματικότητα ένας διάδρομος που θα μπορούσε να παρομοιαστεί με ευρύχωρο κυκλικό μπαλκόνι– είναι εμφανείς οι δυσκολίες που έχει η παρουσίαση ενός ενιαίου εικαστικού αφηγήματος εδώ. Η έλλειψη αυτόνομου εκθεσιακού χώρου, ενός white cube, λύνεται εκ προκειμένω με τη δημιουργία επιμέρους ενοτήτων που μοιάζουν με μικρά δωμάτια. Αυτή η διαρρύθμιση είναι ό,τι καλύτερο για την ανάρτηση των πολλών μικρών σχεδίων, ενώ κάποια γλυπτικά έργα μεγαλύτερης κλίμακας στέκονται σε ξύλινες βάσεις που έχουν έρθει από το εργαστήριο του καλλιτέχνη. Συγκινητική είναι η παρουσία στην είσοδο της έκθεσης, δίπλα στο Χρονολόγιο, μιας Απτέρου Νίκης, του γλυπτού έργου που η οικογένεια του γλύπτη δώρισε στην ΕΒΕ μαζί με ικανό αριθμό σχεδίων.
Ο Καπάνταης γεννήθηκε το 1924 στη Μυτιλήνη, από Μικρασιάτες γονείς, και πέθανε στη Νέα Σμύρνη το 1990. Την περίοδο 1942-1947 σπούδασε γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, με καθηγητές τους Κώστα Δημητριάδη και Μιχάλη Τόμπρο. Σπούδασε, επίσης, Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Υπήρξε από τους πρώτους καλλιτέχνες που ασχολήθηκαν συστηματικά με τις εφαρμοσμένες τέχνες ήδη από τη δεκαετία του 1950, δουλεύοντας στην παραγωγή κεραμικών αντικειμένων και αντιγράφων αρχαίας τέχνης. Η κύρια ενασχόλησή του ωστόσο ήταν η γλυπτική τόσο στη μνημειακή κλίμακα (ηρώα, ανδριάντες, μνημεία) όσο και στο πεδίο της μικρογλυπτικής (έδωσε σπουδαίο έργο στο πεδίο των μεταλλίων, με διεθνή μάλιστα παρουσία). Ο καλλιτέχνης, μολονότι εκκινεί από τύπους της αρχαϊκής πλαστικής, σταδιακά αφομοίωσε τάσεις του Μοντερνισμού και ειδικότερα την αφαίρεση, στρεφόμενος σε ολοένα και πιο αφαιρετικές φόρμες. Δεν φιλοτέχνησε όμως ποτέ ανεικονικά έργα, αφού άξονας του γλυπτικού του έργου στάθηκε σχεδόν αποκλειστικά η ανθρώπινη μορφή.
«Βάσος Καπάνταης. Σχέδια και Γλυπτά», διάρκεια έως 31 Μαΐου, Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος.
