Εντοπίστηκε πριν από δέκα χρόνια, σε απόσταση 150 μέτρων από το Ανάκτορο του Νέστορος στον λόφο του Εγκλιανού στην Πύλο, προκαλώντας το διεθνές ενδιαφέρον. Δεν είναι μικρό πράγμα να έρχεται στο φως ένας ασύλητος τάφος του 1.450 π.Χ., με περίπου 1.400 πολυτελή κτερίσματα ιδιαίτερης ομορφιάς και αξιοθαύμαστης δεξιοτεχνίας, τα οποία συνόδευαν στην τελευταία του κατοικία έναν άνδρα με τέτοιο κύρος και ισχύ, που προφανώς υπήρξε σημαντική προσωπικότητα του μυκηναϊκού κόσμου. Αυτός ήταν με δυο λόγια ο λεγόμενος «Γρύπας Πολεμιστής», που ανέσκαψαν και μελετούν μέχρι σήμερα οι αρχαιολόγοι Τζακ Ντέιβις και Σάρον Στόκερ του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι. Και όπως αναμενόταν, το παγκόσμιο ταξίδι του, που θα φτάνει μέχρι το Λος Αντζελες, ξεκινάει αύριο με την περιοδική έκθεση «Πρίγκιπες της Πύλου. Θησαυροί της Υστερης Εποχής του Χαλκού από τη Μεσσηνία», που εγκαινιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Μεσσηνίας στην Καλαμάτα.
«Η έκθεση αναδεικνύει την παρουσία των τοπικών ηγεμονιών που ακμάζουν από τον 17ο μέχρι τον 14ο αιώνα π.Χ. στη μεσσηνιακή επικράτεια και που καθώς διαθέτουν πολύ πλούτο, επιδίδονται σε εμπόριο και σε διαπολιτισμικές επαφές με άλλα κέντρα, στη Μινωική Κρήτη και την Εγγύς Ανατολή», λέει στην «Κ» η δρ Ευαγγελία Μηλίτση-Κεχαγιά, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, που ανέλαβε τη γενική επιμέλεια του εγχειρήματος. «Είναι η περίοδος που προετοιμάζεται η ανάδυση του κράτους του Νέστορα», συνεχίζει, «το οποίο στα τέλη του 13ου αιώνα π.Χ. καθυποτάσσει αυτούς τους τοπικούς ηγεμόνες, δημιουργώντας αυτό που λέμε βασίλειο της Πύλου, το οποίο εκτείνεται στη σημερινή Μεσσηνία και ορίζεται σε γεωγραφικές περιφέρειες, αποτελώντας, θα λέγαμε, ένα πρώτο ομοσπονδιακό κράτος».
Εξωστρέφεια
Σε συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε χθες στο υπουργείο Πολιτισμού, ο αρχαιολόγος Δημοσθένης Κοσμόπουλος, επικεφαλής της ομάδας εργασίας της έκθεσης, εξήγησε ότι η εξωστρέφεια που χαρακτηρίζει τον μεσσηνιακό πολιτισμό στις πρώιμες μυκηναϊκές περιόδους «αποκρυσταλλώνεται με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο στα κτερίσματα από τον ασύλητο λακκοειδή τάφο του επονομαζόμενου “Γρύπα Πολεμιστή”». Επόμενο ήταν λοιπόν, τα υψηλής πολυτέλειας ευρήματα του τάφου να έχουν την τιμητική τους στους «Πρίγκιπες της Πύλου». Εκείνος ο περίφημος σφραγιδόλιθος από αχάτη που αποτυπώνει σκηνή μάχης τριών ατόμων, ένα ελεφαντοστέινο καπάκι πυξίδας που παρουσιάζει τη σύγκρουση ενός λιονταριού και ενός γρύπα, θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά στο κοινό, ενώ δεν θα λείπουν και κάποια εξίσου εντυπωσιακά κτερίσματα, όπως ένα χρυσό περιδέραιο, που είχε ταξιδέψει το 2019 σε έκθεση για τους Μυκηναίους στη Γερμανία.
Ωστόσο, στα περίπου 200 εκθέματα, περιλαμβάνονται και αγγεία, τοιχογραφίες και τέχνεργα από το Ανάκτορο του Νέστορος (συνοδεία ψηφιακών μέσων που εμπλουτίζουν το εκθεσιακό αφήγημα), αρκετά ευρήματα από ταφικά μνημεία της Μεσσηνίας, όπως και ορισμένα καινούργια από τους θολωτούς τάφους VI και VII του Εγκλιανού (που συνεχίζουν να ανασκάπτονται από τους Ντέιβις και Στόκερ), καθώς και χρυσά ελάσματα από τα Νιχώρια, ένα τελετουργικό ρυτό από τα Βολιμίδια, ένα χρυσό κύπελλο από την Περιστεριά, κτερίσματα από την Ανθεια, το Ψάρι και τα Ελληνικά κ.α. Σκελετικό υλικό δεν εκτίθεται, ενώ περίοπτη θέση κατέχει ένα μοναδικό για τον μυκηναϊκό κόσμο χάλκινο, τελετουργικό στέμμα με χρυσό ρόδακα, προερχόμενο από το Μυρσινοχώρι, που σαν τύπος επανεμφανίζεται σε μεγάλους οίκους της μεσαιωνικής Ευρώπης και παρουσιάζεται επίσης για πρώτη φορά. Η διάταξη της έκθεσης παραπέμπει στο ατέρμονο κυκλικό σχήμα των θολωτών τάφων.
Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 27 Απριλίου και το καλοκαίρι θα ταξιδέψει στο Μουσείο Getty Villa του Λος Αντζελες (που δεν κινδύνεψε από τις πρόσφατες πυρκαγιές), αυξημένη κατά περίπου 30 ευρήματα, ορισμένα εκ των οποίων θα προέλθουν από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Εκεί δηλαδή όπου η έκθεση θα επιστρέψει το 2026, ως πιθανότατα η τελευταία περιοδική που θα φιλοξενηθεί στο ΕΑΜ προτού ξεκινήσει η αναβάθμισή του. Στο τέλος θα καταλήξει στο ανακαινισμένο Μουσείο της Χώρας, ενώ η όλη διοργάνωσή της, ανέφερε χθες η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, εξυπηρετεί δύο πολιτικές: «την προβολή του Μυκηναϊκού Πολιτισμού εν συνόλω και την προβολή και εξωστρέφεια του ελληνικού πολιτισμού, εκτός συνόρων».
