Αφαιρέστε πάραυτα την αμυγδαλή του εγκεφάλου σας! Μην μπερδευτείτε με τις αμυγδαλές του λαιμού. Η αμυγδαλή είναι σύμπλεγμα πυρήνων στον κροταφικό λοβό του φλοιού, ενεργοποιείται με την παρουσία δυνητικά απειλητικών πληροφοριών ή την εμφάνιση αρνητικών συναισθημάτων. Οταν οι ειδήσεις χρησιμοποιούν εικόνες ή γλώσσα που σχετίζονται με τον κίνδυνο, η αμυγδαλή διεγείρει τη σκέψη μας και τη θέτει σε μία γρήγορη, διαισθητική λειτουργία. Σε μια τέτοια κατάσταση, πιστεύουμε εύκολα στις ψευδείς ειδήσεις. Η αμυγδαλή ενεργοποιείται επίσης όταν υπερασπιζόμαστε δηλώσεις στις οποίες πιστεύουμε ειλικρινά, παρά τα ακλόνητα αντεπιχειρήματα. Αντλησα τις πληροφορίες αυτές από την ενότητα «πώς αντιδρά ο εγκέφαλός σου στην παραπληροφόρηση» της έκθεσης Fakeless στο Ιδρυμα Ευγενίδου, η οποία είναι αφιερωμένη στα μυστικά του ψηφιακού κόσμου και στην παραπληροφόρηση από τα μέσα επικοινωνίας. Οπως μου εξήγησε η Χαρά Μπρίντεζη, υπεύθυνη της Βιβλιοθήκης του ιδρύματος, μέσω poster, βίντεο, κουίζ και οπτικοακουστικού υλικού, οι επισκέπτες θα αποκτήσουν «ανοσία» στην παραπληροφόρηση, απαντώντας σε ερωτήματα όπως πώς μπορούμε να ελέγξουμε αν οι πληροφορίες είναι ακριβείς, πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε την εσφαλμένη πληροφόρηση και την παραπληροφόρηση.
Η έκθεση δίνει μεγάλο βάρος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Για παράδειγμα εστιάζει στα bots και τα trolls, εκθέτει προς αξιολόγηση ψεύτικες φωτογραφίες και βίντεο. Επίσης, εξηγεί πώς έχουν σχεδιαστεί τα κινητά τηλέφωνα για να τραβούν συνεχώς την προσοχή των κατόχων τους (π.χ. διευκολύνει το διαρκές σκρολάρισμα, ενώ κάνει τα πάντα να μοιάζουν επείγοντα). Μάλιστα, τρία πλακάτ εξηγούν «τι αποκαλύπτει η σέλφι σου για σένα». Οι μελετητές μάς ενημερώνουν πως ορισμένες εταιρείες μπορούν να χρησιμοποιήσουν το αποτύπωμα του προσώπου μας και του σώματός μας, και σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους να κατανοήσουν ποιοι είμαστε και τι μας αρέσει.
Το θέμα της έκθεσης –υλοποιείται από το Ιδρυμα Ευγενίδου και το Goethe-Institut Athen και βασίζεται στην έκθεση που δημιουργήθηκε από το Goethe-Institut και τον οργανισμό Kunsht (Ουκρανία)– άκρως επίκαιρο. Προφανές ζητούμενο η μεγάλη συμμετοχή παιδιών. Μιλώντας με εκπαιδευτικούς που είδαν την έκθεση, συμφώνησα μαζί τους πως ουσιαστικά χρειάζεται μία επιπλέον σχολική ημέρα για να μπορέσουν οι εκπαιδευτικοί να αναπτύξουν τις δράσεις που κρίνουν απαραίτητες για να «εκπαιδευτεί» ο μαθητής στη ζωή. Δεν είναι και λίγα τα ενδεικτικά θέματα: οδική ασφάλεια, σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, αγωγή υγείας, περιβαλλοντική αγωγή, εθελοντισμός, αλληλοσεβασμός και σεβασμός στη διαφορετικότητα, φιλανθρωπία, κοινωνική ευθύνη, δημοκρατική παιδεία, σχολικός και διαδικτυακός εκφοβισμός. Και προφανώς, ο εθισμός στο Διαδίκτυο.
Ομως, τα διδασκόμενα μαθήματα αποτελούν ένα κορμό δύσκαμπτο, που υπηρετεί όχι μόνο μαθησιακούς στόχους αλλά και συντεχνιακά συμφέροντα. Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) επιχειρεί να «χωρέσει» στο αναλυτικό πρόγραμμα δράσεις, οι οποίες καταλήγουν να «διδάσκονται» επιδερμικά, για τα μάτια των γονιών.
