Την αναδιαμόρφωση του συγκροτήματος του ναού του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης ως ενιαίου και προσβάσιμου μνημειακού συνόλου, καθώς και την αντιμετώπιση των αυξημένων λειτουργικών και χρηστικών αναγκών του, μέσω επεμβάσεων που περιλαμβάνουν ακόμα και την αποξήλωση της μεγάλης γωνιακής σκάλας του προαυλίου και την απομάκρυνση ασύμβατων κατασκευών, προτείνει το ερευνητικό πρόγραμμα του ΑΠΘ με τίτλο «Μνημεία και σύγχρονος αστικός ιστός. Διερεύνηση δυνατοτήτων ανάδειξης του ναού του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης και του αρχαιολογικού του χώρου», που έλαβε χθες το πράσινο φως του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.
Το ερευνητικό πρόγραμμα, που εκπονήθηκε από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Αριστοτελείου, με επιστημονικό υπεύθυνο τον επίκουρο καθηγητή Αρχιτεκτονικής Σοφοκλή Κωτσόπουλο (και με τη συνεργασία της ΕΦΑ Πόλης της Θεσσαλονίκης και των αρμόδιων διευθύνσεων του ΥΠΠΟ), έχει τον χαρακτήρα masterplan και επιδιώκει να «βάλει τάξη» στον «παραμελημένο» χώρο του Αγίου Δημητρίου (Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO), αντιμετωπίζοντας ζητήματα όπως η πρόσβαση των ΑμεΑ, η ανορθόδοξη στάθμευση αυτοκινήτων, η παρουσία διάσπαρτων πρόχειρων κατασκευών ακόμα και πάνω σε αρχαιότητες, η απουσία ουσιαστικής οργάνωσης της επισκεψιμότητας του μνημείου κ.ά.
Ειδικότερα, η πρόταση διαμόρφωσης του χώρου προβλέπει την κατάργηση της υπερμεγέθους γωνιακής σκάλας του προαυλίου του ναού (η οποία, όπως παρατηρήθηκε, δεν χρησιμοποιείται από πολλούς επισκέπτες του μνημείου) προκειμένου να διαμορφωθούν στη θέση της ράμπας ΑμεΑ και φυτεύσεις, μια παρέμβαση που προβλημάτισε ορισμένα μέλη του Συμβουλίου, τα οποία μειοψήφησαν ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα. Στο προαύλιο προβλέπεται επίσης νέα, ενιαία δαπεδόστρωση από υπόλευκο αντιολισθητικό μάρμαρο, αλλά και καθαίρεση μιας «παραπλανητικής» τεχνητής λίμνης που σχεδιάστηκε το 1992 στον ευρύτερο χώρο, αποξήλωση μιας πλάκας σκυροδέματος που έχει τοποθετηθεί πάνω από βυζαντινή δεξαμενή, υπογειοποίηση της μονάδας κλιματισμού του ναού κ.ά.
Προτείνεται επίσης ανασχεδιασμός του πεζοδρομίου της παρακείμενης οδού Αγίου Νικολάου προκειμένου να αναδειχθεί ο ρωμαϊκός δρόμος cardo που διέρχεται από κάτω (και είναι παράλληλος με τον cardo της οδού Βενιζέλου), αλλά και απομάκρυνση «ασύμβατων» χώρων υγιεινής και ηλεκτρομηχαναλογικών εγκαταστάσεων, που πλέον επανασχεδιάζονται. Συγκεκριμένα, το masterplan του ΑΠΘ προτείνει τη δημιουργία ενός νέου, ημιυπόσκαφου κτιρίου (που θα στεγάζει χώρους υγιεινής του κοινού και Η/Μ εγκαταστάσεις), το οποίο χωροθετείται στο σημείο εκείνο του αρχαιολογικού χώρου που είναι βέβαιο ότι δεν υπάρχουν αρχαιότητες, ενώ προβλέπεται και η κατασκευή ενός πλήρως υπόσκαφου κτιρίου, στα βόρεια του ναού του Αγίου Δημητρίου, το οποίο θα αποτελεί χώρο υγιεινής ΑμεΑ και αποθήκη κεριών.
Η πρόταση διαμόρφωσης προβλέπει επίσης την ανάδειξη των ρωμαϊκών αρχαιοτήτων στο δεύτερο από τα τρία άνδηρα του συγκροτήματος (πρόκειται για κατάλοιπα από ρωμαϊκές θέρμες, ενώ εκεί αναζητείται και το Γυμνάσιο της Θεσσαλονίκης), δημιουργία νέων κλιμακοστασίων και μεταλλικών διαδρομών με στόχο τη σύνδεση του ναού και της πλατείας με τα WC και τις αποθήκες, αλλά και τη γενικότερη «ενοποίηση» των χώρων, κατασκευή lapidarium (μικρή γλυπτοθήκη), σχεδιασμό νέων θέσεων στάθμευσης (μεταξύ άλλων για το όχημα που μεταφέρει τα κεριά του ναού), διαμόρφωση διαδρομών, διάνοιξη ανατολικής εισόδου κ.ά.
