Ρεμπεκα Φ. Κουανγκ
Yellowface
μτφρ.: Μυρτώ Καλοφωλιά
εκδ. Πατάκη, σελ. 424
Το «Yellowface», της βραβευμένης συγγραφέως Ρ. Φ Κουάνγκ, γράφτηκε για να κάνει τον αναγνώστη να αισθανθεί άβολα, αλλά να μην μπορεί παράλληλα να σταματήσει να το διαβάζει.
Η συγγραφέας φανερώνει, πολύ γρήγορα, τις προθέσεις της κεντρικής ηρωίδας Τζουν Χέιγουoρντ, καθώς αποφασίζει με θράσος να κλέψει το μισοτελειωμένο χειρόγραφο της φίλης της Αθηνάς Λιου, το βράδυ που η τελευταία πεθαίνει μπροστά στα μάτια της, και να το παρουσιάσει σε έναν περιζήτητο εκδοτικό οίκο ως δικό της πόνημα. Η Τζουν και η Αθηνά, από φοιτήτριες στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ, προσπαθούν να ξεχωρίσουν στον χώρο των εκδόσεων και να χτίσουν μια λαμπρή καριέρα ως συγγραφείς. Ομως μόνο η μία από τις δύο τα καταφέρνει και γεύεται την επιτυχία από τα πρώτα της κιόλας βήματα, καθώς τα κείμενά της γίνονται ανάρπαστα. Η Τζουν, από την άλλη, φτάνει πάντα καταϊδρωμένη στην πηγή χωρίς να πίνει νερό. Ο εκδοτικός της οίκος δεν την έχει σε μεγάλη υπόληψη και το πρώτο της βιβλίο δέχεται τη μια μέτρια κριτική μετά την άλλη. Αφού αποφασίζει να κλέψει το χειρόγραφο με τίτλο «Το τελευταίο μέτωπο» και να το οικειοποιηθεί ως δικό της κάνοντας μερικές αλλαγές, προτείνει στον νέο της εκδότη να το κυκλοφορήσει με το ψευδώνυμο Τζουν Σονγκ, δεδομένου ότι αφηγείται μια ιστορία που αφορά τη συμβολή των Κινέζων εργατών στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στόχος της είναι το περιεχόμενο να ταιριάξει με την ψεύτικη καταγωγή της, αλλά και με την καταγωγή της Αθηνάς Λιου, που ήταν Αμερικανίδα κινεζικής καταγωγής.
Το βιβλίο κάνει τεράστια επιτυχία, πιάνει μια θέση στις λίστες των πιο πολυπόθητων βραβείων, αλλά και σε εκείνη των ευπώλητων των New York Times, και η Τζουν κερδίζει επιτέλους αυτό που πάντα ονειρευόταν. Ωστόσο, το φάντασμα της Αθηνάς την ακολουθεί και όσο και να προσπαθεί να πείσει το κοινό για την αυθεντικότητα του κειμένου, η αλήθεια αργά ή γρήγορα έρχεται στην επιφάνεια. Φυσικά και στο τέλος πέφτει από τον θρόνο της, αλλά παρασέρνει μαζί της και τη μνήμη της Αθηνάς, μέσα από μια σειρά αποκαλύψεων που φανερώνουν πως ακόμη και οι δικές της ιστορίες, που λάτρευε το κοινό, δεν ήταν αποκλειστικά δικές της.
Η Ρ. Φ Κουάνγκ με το μυθιστόρημά της σατιρίζει όσα συμβαίνουν στον χώρο του βιβλίου και της εκδοτικής βιομηχανίας, εστιάζοντας όχι μόνο στο θέμα της λογοκλοπής αλλά και σε αυτό της πολιτισμικής και φυλετικής καταπάτησης. Δεν παραβλέπει, επίσης, το γεγονός ότι σημασία δεν έχει η απάτη αυτή καθαυτή αλλά το ίδιο το σκάνδαλο που ξεσπάει, το οποίο κάλλιστα θα μπορούσε να γραφτεί και να εκδοθεί, κάνοντας τεράστια επιτυχία. Οπως αφήνει να εννοηθεί, το σημαντικό για τους εκδοτικούς οίκους είναι να υπάρχουν ιστορίες, αληθινές ή ψεύτικες, και να μπαίνουν μέσα στις σελίδες. Ενα ακόμη στοιχείο που προκαλεί αμηχανία, είναι ο ίδιος ο τίτλος που εσκεμμένα επέλεξε η Κουάνγκ. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί δεν μεταφράστηκε στα ελληνικά, αν και σε όποια γλώσσα και να ήταν γραμμένος θα συνέχιζε να αναπαριστά ένα φυλετικό στερεότυπο για τους Κινέζους και να μας φέρνει σε δύσκολη θέση, όταν πρέπει να απαντήσουμε στην ερώτηση «τι διαβάζεις;».
Αρκετά έντονη είναι η κριτική που ασκεί εμμέσως η συγγραφέας και στη woke και cancel κουλτούρα, μέσα από τη ζωντανή αφήγηση της ίδιας της ηρωίδας, η οποία αν και διαπράττει μια σειρά από τέτοιου είδους πράξεις που διώκονται ποινικά, κερδίζει για λίγο τη συμπάθειά μας.
