ΔΕΣΠΟΙΝΑ Ν. ΚΑΝΤΑ
Στρατηγικό Management για Πολιτικά Κόμματα
εκδ. Παπαζήση, σελ. 298
Μπορεί ένας πρωθυπουργός να είναι ταυτόχρονα και ένας επιτυχημένος διευθύνων σύμβουλος (CEO) και πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι η χρήση μεθόδων στρατηγικού μάνατζμεντ στη διοίκηση των πολιτικών κομμάτων; Σε αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει η πολιτική αναλύτρια Δέσποινα Κάντα στο έργο της «Στρατηγικό Management για Πολιτικά Κόμματα» (εκδ. Παπαζήση). Με τα κόμματα να προσπαθούν να ακολουθήσουν επιτυχημένες εταιρικές φόρμουλες, η Κάντα επιδιώκει να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ της παραδοσιακής πολιτικής διαχείρισης και των αποφάσεων που λαμβάνονται στις επιχειρήσεις, απεικονίζοντας τη σύγχρονη πολιτική με όρους εταιρικού περιβάλλοντος.
Με όλο και περισσότερους τεχνοκράτες να αναλαμβάνουν υπουργικά χαρτοφυλάκια και διευρυμένες ευθύνες στα εκάστοτε υπουργικά επιτελεία, η σύγχρονη πολιτική και τα πολιτικά κόμματα «μετατρέπονται» σε εταιρείες που ακολουθούν επιτυχημένα εταιρικά μοντέλα. Η «ανάλυση SWOT», δηλαδή ο εντοπισμός των δυνατών και αδύναμων στοιχείων, των ευκαιριών και απειλών για την καλύτερη λήψη των αποφάσεων και η «ανάλυση PEST», δηλαδή η κατανόηση των μακροπεριβαλλοντικών συνθηκών και σχέσεων για τον αποδοτικότερο στρατηγικό σχεδιασμό, γίνονται αναπόσπαστα εργαλείο στα σύγχρονα πολιτικά κόμματα.
«Ηγέτης ή μάνατζερ;» Παρουσιάζοντας τις διακριτές διαφορές μεταξύ μιας πολιτικής προσωπικότητας με «ηγετικά» γνωρίσματα και ενός επιτυχημένου μάνατζερ, η Κάντα εξηγεί ότι σήμερα το ιδανικό πρότυπο συμπεριφοράς ενός πολιτικού ηγέτη είναι αυτό που συνενώνει τα χαρακτηριστικά του «ηγέτη» με του «μάνατζερ». Σήμερα, για να θεωρείται επιτυχημένος ένας πολιτικός πρέπει να είναι σε θέση να προσαρμόζεται στον πολιτικό χώρο – περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται, να αξιολογεί προτάσεις, να αποδίδει ευθύνες και, το κυριότερο, να κοιτάει το παρόν και τα προβλήματα που επιδέχονται άμεση επίλυση.
Η Κάντα εξηγεί ότι σήμερα το ιδανικό πρότυπο συμπεριφοράς ενός ηγέτη είναι αυτό που συνενώνει τα χαρακτηριστικά του «ηγέτη» με του «μάνατζερ».
Στο πεδίο της κομματικής διοίκησης, η Κάντα διακρίνει την κατανόηση του πολιτικού «περιβάλλοντος» ως το βασικό στοιχείο για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των πολιτικών επιλογών. Μελετώντας δηλαδή τις τάσεις που επικρατούν στην κοινωνία, τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που παρουσιάζει το περιβάλλον, το «στρατηγικό μάνατζμεντ» επιτρέπει στους πολιτικούς να υιοθετούν τις πιο επωφελείς στρατηγικές.
Επίσης, κρίσιμο στοιχείο σε ένα πολιτικό κόμμα είναι η διαμόρφωση και η διατήρηση μιας ισχυρής «ταυτότητας» και ενός «οράματος». Οπως διακρίνει η ειδικός, η στρατηγική διαχείριση βοηθάει τα κόμματα να χαράξουν μακροπρόθεσμες πολιτικές, οι οποίες αντανακλούν τις ρίζες της ταυτότητας των κομμάτων, αλλά ταυτόχρονα προσαρμόζονται στις επιταγές της καθημερινότητας. Με αυτόν τον τρόπο διατηρείται η ενότητα του κόμματος και η ικανότητα αντιμετώπισης των προβλημάτων.
Στη συνέχεια, εξετάζοντας και συγκρίνοντας στοιχεία από επιτυχημένες επιχειρήσεις, η συγγραφέας χαρακτηρίζει τη διαχείριση του ανθρώπινου κεφαλαίου ως τον πιο «καθοριστικό συντελεστή» του «στρατηγικού μάνατζμεντ». Σε αυτό το πλαίσιο, η Κάντα επισημαίνει ότι η επένδυση στις δεξιότητες των μελών των κομμάτων, μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσης και εξέλιξής τους, εξασφαλίζει αφενός την ομαλή συνέχιση του έργου τους και αφετέρου την προσέλκυση νέων υποστηρικτών. Ακόμα, στο ίδιο κεφάλαιο, η συγγραφέας τονίζει την ανάγκη ενίσχυσης των δεσμών συνεργασίας μεταξύ των οργανωτικών επιπέδων ενός κόμματος για την αποφυγή εσωτερικών συγκρούσεων και την ενίσχυση του συλλογικού αγώνα.
Η αξιολόγηση
Ενα άλλο ζωτικό χαρακτηριστικό που εξετάζεται στο βιβλίο είναι η «αξιολόγηση», στοιχείο συνυφασμένο με την αποτελεσματικότητα τόσο μιας επιχείρησης όσο και ενός πολιτικού κόμματος. Στη διαδικασία της «αξιολόγησης» η Κάντα περιγράφει ότι είναι σημαντικό να ελέγχεται η αποτελεσματικότητα των στόχων μέσω μετρήσιμων στοιχείων. Εχοντας στη φαρέτρα της τα διοικητικά συστήματα αξιολόγησης «benchmarking» και «balanced scorecard», η ειδικός εξηγεί ότι τα κόμματα μπορούν να παρακολουθούν την υλοποίηση των δραστηριοτήτων και των πολιτικών που έχουν αποφασίσει να εφαρμόσουν και ταυτόχρονα να ενημερώνονται για τις συνέπειες αυτών των ενεργειών.
Στο τελευταίο κεφάλαιο του έργου, η Κάντα υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, την άποψη ότι τα πολιτικά κόμματα πρέπει να υιοθετήσουν μια μορφή «εταιρικής κοινωνικής ευθύνης». Η κοινωνική και περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση που επιδιώκουν οι εταιρείες του ιδιωτικού τομέα γίνεται παράδειγμα και οδηγός για τα σύγχρονα πολιτικά κόμματα, ορισμένα από τα οποία έχουν υιοθετήσει πράξεις ευαισθητοποίησης, ωστόσο η πραγματική δύναμη των κομμάτων έγκειται στο γεγονός ότι έχουν τη δυνατότητα να προωθήσουν, αν το αποφασίσουν, κοινωνικό έργο σε τοπικό και εθνικό επίπεδο μέσω της επιτάχυνσης των νομοθετικών διαδικασιών και της υλοποίησης προγραμμάτων που στοχεύουν σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.
