«Τα Caprichos ξεπήδησαν από ένα εκπληκτικό κράμα. Ηθική και κοινωνική σάτιρα, χαρακτηριστική για τον αιώνα του Διαφωτισμού, σκοτεινά όνειρα μιας ταραγμένης ψυχής, παροξυσμός της σάρκας της βασανισμένης από τον πόθο και τη ζήλια, κι όλα αυτά χαράσσονται ασπρόμαυρα με ένα μαστορικό καλέμι πάνω στο σκούρο φόντο της ακουατίντας, σκοτεινό όσο και το τραγικό δειλινό όπου σε λίγο θα βυθιστεί ό,τι απέμεινε από την αυτοκρατορία του Καρόλου του Πέμπτου. Αυτές οι 80 χαλκογραφίες, συνταιριασμένες με μύθους που μαστιγώνουν, έκαναν γνωστό τον Γκόγια σε όλη την Ευρώπη και κυρίως στη Γαλλία».
Αυτά έγραφε ο ειδικευμένος στο έργο του Γκόγια Γάλλος ιστορικός τέχνης Πιερ Γκασιέ για τις χαλκογραφίες του μεγάλου Ισπανού καλλιτέχνη, με αφορμή την έκθεση «Οι τέσσερις χαρακτικές σειρές του Goya: Caprichos, Desastres de la guerra, Ταυρομαχία, Disparates» που παρουσιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου (ΕΠΜΑΣ) πριν από 54 χρόνια. Πρόκειται για πολύτιμα αποκτήματα της μόνιμης συλλογής χαρακτικής της Πινακοθήκης που εκτυπώθηκαν το 1803 και αγοράστηκαν το 1962. Η συγκεκριμένη συλλογή εμπλουτίστηκε ουσιαστικά στη διάρκεια της θητείας του διευθυντή της Μαρίνου Καλλιγά, και το 1971 τα έργα εκτέθηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Τα ξαναείδαμε στην Αθήνα το 1984 στο πλαίσιο της έκθεσης «Ξένοι χαράκτες στην Εθνική Πινακοθήκη», και το 2008 στην έκθεση «Ο ύπνος της λογικής γεννά τέρατα», καθώς η Πινακοθήκη συμμετείχε στις επετειακές εκδηλώσεις που οργανώθηκαν σ’ ολόκληρο τον κόσμο για τα 180 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου Ισπανού ζωγράφου. Επιτέλους βγαίνουν και πάλι στο φως στις 22 Ιανουαρίου χάρη στη νέα έκθεση «Francisco Goya, Los Caprichos» που θα φιλοξενηθεί στο κεντρικό κτίριο της ΕΠΜΑΣ, σε επιμέλεια Κατερίνας Ταβαντζή. Θα παρουσιαστούν και τα 80 χαρακτικά, οξυγραφίες σε χαρτί και ακουατίντα, που χρονολογούνται από το 1797-1798 συνοδευόμενα από φωτογραφίες των προπαρασκευαστικών σχεδίων.
Η συγκεκριμένη σειρά χαλκογραφιών αποτελεί ορόσημο στην καλλιτεχνική εξέλιξη του Γκόγια, καθώς για πρώτη φορά ο επίσημος ζωγράφος της ισπανικής αυλής αφήνεται να εκφράσει τον επαναστατικό χαρακτήρα μιας τέχνης απελευθερωμένης από τις δεσμεύσεις των δημόσιων παραγγελιών, που στηλιτεύει τις υποκριτικές ανθρώπινες σχέσεις, καυτηριάζει την τεμπελιά και τη διαφθορά μιας συντηρητικής Εκκλησίας. Εμφορούμενος από τα πνευματικά και φιλοσοφικά ερείσματα του Διαφωτισμού που πρέσβευε τα ιδανικά της λογικής, της προόδου και της ελευθερίας, ο καλλιτέχνης αντλεί τα θέματά του από την ίδια τη ζωή της εποχής του, εστιάζοντας την προσοχή του στις πιο προκλητικές όψεις της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας που τον περιβάλλει, προκειμένου να ασκήσει μια ανελέητη κριτική στις σκοτεινές πλευρές της ισπανικής κοινωνίας του τέλους του 18ου αιώνα.
Παράλληλα, και αντλώντας έμπνευση από την ανατρεπτική θέαση του βίου, την πειστικότητα του παραλόγου και την έλξη προς το αποτρόπαιο που εκφράζει ο Γκόγια, εγκαινιάζεται την ίδια ημέρα στον Ενδιάμεσο Χώρο της Πινακοθήκης ένα θεματικό αφιέρωμα στην ελληνική τέχνη. «Η Σαγήνη του Αλλόκοτου», σε επιμέλεια της καλλιτεχνικής διευθύντριας του μουσείου Συραγώς Τσιάρα, είναι μια ομαδική έκθεση με έργα δέκα καλλιτεχνών (Αντωνόπουλος, Γαΐτης, Δασκοπούλου, Ιγνατάκη, Καβαλλιεράτος, Κατσαδιώτης, Μαντζαβίνος, Παναγιωτίδη, Παπαδημητρίου, Τσιτσόπουλος) που ξεκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες εικονίζουν το αλλόκοτο, το υβριδικό και το γκροτέσκο.
Francisco Goya, «Los Caprichos» – «Η Σαγήνη του Αλλόκοτου». Από 22 Ιανουαρίου.
