Από το καλντερίμι βλέπεις το εντυπωσιακό ρολόι του τριώροφου πέτρινου κτιρίου της Νικείου Σχολής στο Νυμφαίο της Φλώρινας, το ορεινό βλαχοχώρι της Δυτικής Μακεδονίας, σε υψόμετρο 1.350 μέτρων. Γύρω από το ρολόι έχει δημιουργηθεί ο μύθος πως κατασκευάστηκε από τη διάσημη ελβετική εταιρεία Omega. Οι ειδικοί έχουν καταλήξει πως το ρολόι όντως κατασκευάστηκε από ελβετική εταιρεία, όχι όμως από την Omega, αλλά από την J.G. Baer (μετέπειτα Muribaer AG) – μία από τις πλέον φημισμένες εταιρείες κατασκευής μεγάλων δημόσιων ρολογιών διεθνώς από τις αρχές του 20ού αιώνα.
Η Νίκειος Σχολή δεσπόζει στο χωριό δίπλα στα υπέροχα πετρόκτιστα αρχοντικά του Νυμφαίου. Ηταν δωρεά του καπνεμπόρου Ιωάννη Νίκου (πήρε το όνομά του), απόδημου Βλάχου Νυμφαιώτη στη Σουηδία, μεγάλου εθνικού ευεργέτη, προσωπικού φίλου του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου, του Γάλλου πρωθυπουργού Ζορζ Κλεμανσό και του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ. Χτίστηκε το 1928 με σχέδια που έφερε ο Νίκου από τη Στοκχόλμη. Κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου είχε 400 παιδιά, μέχρι το 1941 φιλοξένησε το γυμνάσιο και μέχρι το 1980 το δημοτικό σχολείο. Τη δεκαετία του ’80 το Νυμφαίο ερήμωσε, με αποτέλεσμα το κτίριο να εγκαταλειφθεί, όμως το 1986 μία ομάδα κατοίκων αποφάσισε να συντηρήσει τα σπίτια του χωριού, όπως και τη Νίκειο Σχολή. Από το 1993 και μετά αποτελεί το περιβαλλοντικό κέντρο του «Αρκτούρου».
Η πατίνα των χρόνων της θεατή στον επισκέπτη. Ξύλινες σκάλες, διάδρομοι και οροφές βαμμένες με ένα εντυπωσιακό γαλανό του Αιγαίου. Οι τοίχοι των διαδρόμων γεμάτοι φωτογραφίες και κειμήλια της ιστορίας της. Ομως, οι αίθουσες κλειστές.
Η Νίκειος Σχολή δεν είναι το μόνο εκπαιδευτικό κτίριο του ακριτικού νομού Φλώρινας που κτίστηκε προπολεμικά. Στην ίδια χρονική περίοδο ανήκουν το Α΄ Δημοτικό Σχολείου Αμυνταίου, το Δημοτικό στο Ξινό Νερό, το Δημοτικό στο Φλάμπουρο Περάσματος, το Νέο Κτίριο της Γεωργικής Σχολής στη Φλώρινα.
Τα κτίρια αυτά διδάσκουν Ιστορία, μια Ιστορία για την οποία συνήθως οι «πρωτευουσιάνοι» επισκέπτες συνήθως δεν ενδιαφέρονται. Αφιερώνουν τον χρόνο της επίσκεψής τους στα τοπία και τις γαστριμαργικές απολαύσεις.
Μου αρέσει η ιστορία των σχολικών κτιρίων. Ο μαυροπίνακας, το σφουγγάρι, η μυρωδιά της κιμωλίας που πλέον υπάρχει μόνο στις αναμνήσεις μας. Οι χώροι της βιβλιοθήκης με τα βαριά, αδιάβαστα βιβλία, τα μικρά δωμάτια που οι δάσκαλοι είχαν μία ξυλόσομπα ή μια ηλεκτρική σόμπα αργότερα για να ζεσταίνονται. Αναδύουν αισθητική μιας άλλης εποχής, που υποδηλώνει την αρχιτεκτονική παράδοση και τη χωνεμένη σοφία των μαστόρων, αλλά και τις μεταβολές σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Τα ιστορικά σχολεία μας, που πλέον έχουν αλλάξει χρήση, δείχνουν πόσο πολυάνθρωπες ήταν οι τοπικές κοινωνίες έως τις αρχές της δεκαετίας του ’90 και πόσο πλέον έχει αλλάξει η κοινωνική σύνθεση των μικρών κοινοτήτων, οδηγώντας στην ερημοποίησή τους. Εκεί έμαθαν γράμματα οι παππούδες μας για να μπορέσουμε σήμερα εμείς να χτίζουμε άχρωμα σχολεία από μπετόν.
