Κάθε τέτοια εποχή είναι η χαρά της λίστας. Αγαπημένα βιβλία, μουσικές, ταινίες, τραγούδια, τηλεοπτικές σειρές και πάει λέγοντας. Καθώς αυτή η χρονιά πλησιάζει στο κλείσιμό της, σκεφτήκαμε να φτιάξουμε τις δικές μας προσωπικές λίστες με τα δέκα αγαπημένα που ξεχωρίσαμε. Σήμερα την τιμητική τους έχει το βιβλίο – για την ακρίβεια, η λογοτεχνία, ελληνική και ξένη.
Προσοχή: Δεν τα διαβάσαμε όλα και καταλήξαμε στα δέκα καλύτερα. Δεν διεκδικούμε δάφνες αντικειμενικότητας – και πώς θα μπορούσαμε όταν μιλάμε για ανάγνωση και λογοτεχνία;
Η επιλογή είναι λοιπόν αυστηρά υποκειμενική· θέλουμε να ελπίζουμε όμως πως έχει κάτι αντιπροσωπευτικό από μερικά από τα κορυφαία βιβλία ελληνικής και ξένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν μέσα στο 2024.
Liu Cixin
Περιπλανώμενη Γη
μτφρ.: από τα αγγλικά
Θωμάς Μαστακούρης
εκδ. Selini, σελ. 622
Ο Κινέζος Liu Cixin είναι μία από τις πιο γοητευτικές σύγχρονες μορφές στην επιστημονική φαντασία. Πέντε έξοχα εκτενή διηγήματα όπου η ε.φ. γίνεται το όχημα για μια υπαρξιακή ενατένιση του ανθρώπου στο σύμπαν – εσωτερικές διεργασίες από τις οποίες όμως δεν απουσιάζει η περιπέτεια και η έντονη πλοκή.
Λουντμίλα Ουλίτσκαγια
Στο σώμα της ψυχής
μτφρ.: από τα ρωσικά,
Αλεξάνδρα Ιωαννίδου
εκδ. Αγρα, σελ. 208
Μια σπουδαία σύγχρονη φωνή της Ρωσίας, η Ουλίτσκαγια σκαρώνει εδώ μερικές σπάνιας πνοής ιστορίες, διηγήματα μέσα από τα οποία αναζητά ίχνη, αποτυπώματα αυτού που αποκαλούμε «ψυχή». Αναπόφευκτα η δυνατή αυτή συλλογή μιλάει για τη λεπτή γραμμή που χωρίζει τη ζωή από τον θάνατο. Το ότι η συγγραφέας έχει σπουδάσει βιολογία παίζει τον ρόλο του ενδεχομένως στη δραστικότητα με την οποία «κυκλώνει» το δύσκολο θέμα της: η επιστημοσύνη συνδυάζεται με το ποιητικό βλέμμα και το αποτέλεσμα μοιάζει να είναι ένα πλήρες σύμπαν ανθρώπων που βρίσκονται συνεχώς σε ένα μεταίχμιο, σε οριακά σημεία.
Δημήτρης Μαμαλούκας
Τα παράξενα Χριστούγεννα του κυρίου Σέριμαν
εκδ. Μονόκλ, σελ. 111
Ο δημιουργός της φρέ-σκιας αυτής νουβέλας είναι «σεσημασμένος» συγγραφέας ερεθιστικών αστυνομικών μυθιστορημάτων, ενίοτε προσφέρει στην «Κ» τη συνεργασία του, ιδίως όταν κυκλοφορεί νέο βιβλίο του ειδώλου του, του Στίβεν Κινγκ. Στο νέο, με χριστουγεννιάτικο φόντο, κομψό βιβλιαράκι του Μαμαλούκα όμως η αστυνομικής πνοής δράση υποχωρεί χάριν μιας διά-δρασης ανάμεσα σε έναν εσωστρεφή, μονήρη άνδρα, τον κύριο Σέριμαν του τίτλου, και τη Μαντλίν, ένα κορίτσι με εύθραυστη υγεία αλλά με πολλή ζωή μέσα του, δύο τελείως αντιθετικούς χαρακτήρες με άλλα λόγια, που όμως βρίσκουν έναν μαγικό κοινό τόπο να μοιραστούν. Εδώ ο Μαμαλούκας αποδεικνύεται μετρ μιας άλλου τύπου πλοκής: αυτής μέσω της οποίας δύο παράταιροι, διαφορετικοί άνθρωποι έρχονται κοντά, ανακαλύπτοντας (ιδίως ο κύριος Σέριμαν) μιαν άλλη ζωή κρυμμέ-νη μέσα σε αυτή που ήδη ζουν.
Franz Kafka
Τα άπαντα. Πρόζες, διηγήματα, παραβολές, στοχασμοί
μτφρ.-πρόλ.-σημ.: Χρίστος Αγγελικόπουλος,
εκδ. Οξύ, σελ. 768
Με εξαίρεση τα τρία μυθιστορήματα του Κάφκα («Δίκη», «Πύργος», «Αμερική»), σε αυτόν τον εύχρηστο (παρά τον όγκο του) τόμο, έχουμε όλα όσα έγραψε ο εφιαλτικός (με την πολύ καλή έννοια!) Τσεχοεβραίος στη μικρή φόρμα. Από τη «Μεταμόρφωση» και την «Κρίση» έως τη «Σωφρονιστική αποικία» και τις παραβολές, ολόκληρο το καφκικό σύμπαν σε όλο το παράλογο μεγαλείο του.
Δημοσθένης Κούρτοβικ
Ο ήχος της σιωπής της
εκδ. Εστία, σελ. 304
Οποιος θέλει να γίνει μάρτυρας της περίπλοκης σχέσης μάνας και γιου, με φόντο τις ιστορικές, κοινωνικές και πολιτικές παραμέτρους της Ελλάδας, αυτό είναι το βιβλίο του. Γνωστός για την κριτική του οξυδέρκεια και για το πεζογραφικό έργο του, εδώ ο Δ.Κ. κάνει κάτι που αγαπά πολύ: συνδυάζει περίτεχνα την (αυτο)βιογραφία με την πεζογραφία, τον στοχασμό με την ανάμνηση, το κοινωνικό σχόλιο με την ψυχαναλυτική ενδοσκόπηση.
Peter Heller
Το ποτάμι
μτφρ.: Αγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου,
Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, σελ. 272
Πολύ ιδιαίτερος συγγραφέας ο Πίτερ Χέλερ, και πάλι από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου είχαμε διαβάσει το 2023 το μετα-αποκαλυπτικό μυθιστόρημα «Ο αστερισμός του σκύλου» και το είχαμε απολαύσει. Τώρα, στο πιο σύντομο «Ποτάμι», το εσχατολογικό στοιχείο είναι περισσότερο εσωτερικό και σχετίζεται με την ίδια τη φύση και όχι με τους φονικούς ιούς της. Κάπου στον βόρειο Καναδά, το πέρασμα με κανό ενός ποταμού από δύο φίλους θα αποδειχθεί ότι είναι όχι απλώς ένα ταξίδι αλλά μια «Εξοδος», μια βάναυση μύηση στις σκοτεινές πτυχές της ζωής. Τα φυσικά στοιχεία, ειδικά της φωτιάς και του νερού, διαπλέκονται διαρκώς με τις πιο σκιερές πλευρές της ανθρώπινης φύσης.
Joseph Conrad
Τύχη. Μια ιστορία σε δύο μέρη
μτφρ.-εισ.: Μιχάλης Παπαντωνόπουλος,
εκδ. Gutenberg, σελ. 568
Δεν είναι το πιο χαρακτηριστικό μυθιστόρημα του Κόνραντ, στην εποχή του όμως σημείωσε τεράστια επιτυχία. Και δικαίως, λέμε εμείς σήμερα. Στο επίκεντρο βρίσκεται, παραδόξως για Κόνραντ, μια γυναίκα, η Φλόρα, η οποία, μετά την οικονομική κατάρρευση του πατέρα της, καταλήγει νύφη ενός καπετάνιου στο πλοίο του. Τι θα φέρει αυτή η ένωση, ειδικά μετά την αποφυλάκιση του πατέρα της κοπέλας;
Βασιλική Πέτσα
Δεν θ’ αργήσω
εκδ. Πόλις, σελ. 144
Πώς συνδυάζεται η τραγωδία των Τεμπών με μια κατ εξοχήν αγγλική τραγωδία στο Λίβερπουλ του 1989; Η Β. Πέτσα το κατορθώνει δίχως να υπάρχει ούτε μισή αναφορά στα Τέμπη. Οι τραυματικές μνήμες των επιζώντων ενός πολύνεκρου δυστυχήματος για το οποίο οι Αρχές φέρουν τη δική τους ευθύνη, «χτυπούν» με έναν πολύ υποχθόνιο τρόπο στον σύγχρονο Ελληνα αναγνώστη.
Βρασίδας Καραλής
Σφερδούκλια στο κεφάλι
εκδ. Δώμα, σελ. 88
Σπάνιας δύναμης αυτο-μυθοπλαστική αφήγηση από έναν μάστορα της ελληνικής γλώσσας αλλά και του καθαρού αισθήματος δίχως ίχνος συναισθηματολογίας. Μέσα σε ογδόντα σελίδες, ο φιλόλογος καθηγητής στο Σίδνεϊ αναστοχάζεται πάνω στις ζωές όσων αγάπησε και όσων τον αγάπησαν, επιστρέφοντας στην πατρική εστία για να δώσει μια πιο ουσιαστική διάσταση στην έννοια της συγχώρεσης.
Γιώργος Θάνος (επιμ.)
Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες. Μια ελληνική ανθολογία λαογραφικού τρόμου
εκδ. Ροές, σελ. 184
Εκπληκτική συλλογή από κλασικούς Ελληνες διηγηματογράφους (Κονδυλάκης, Πολυλάς κ.ά.) με θέμα τα βαμπίρ που κυκλοφορούν όχι στα Καρπάθια αλλά στην ελληνική εξοχή, κάτω από ένα φως αδυσώπητο. Αγνωστα κείμενα, υψηλών λογοτεχνικών αξιώσεων όμως σε ατμόσφαιρες που δεν συναντάμε συχνά στην ελληνική λογοτεχνία. Διαβάστε κυρίως το ανατριχιαστικό τελευταίο διήγημα της συλλογής, το έξοχο «Τέκνον του βρυκόλακος» του Αχιλλέα Παράσχου.
