Δεν είναι καθόλου σύνηθες μία από τις πιο σύγχρονες παιδικές βιβλιοθήκες να βρίσκεται σε ένα απομακρυσμένο χωριό της Βόρειας Ελλάδας και όχι σε κάποιο από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Και όμως η Παιδική και Εφηβική Βιβλιοθήκη του Βελβεντού Κοζάνης, που ανακαινίστηκε πριν από ένα χρόνο, δεν αποτελεί μόνο το κόσμημα της κεντρικής πλατείας του χωριού των ροδακινιών αλλά και ολόκληρης της Δυτικής Μακεδονίας.
Η συγκεκριμένη βιβλιοθήκη φέρει μακρά ιστορία, που ξεκινάει από το 1983, όταν η Γαλλίδα φίλη της Ελλάδας Ανέτ Σλουμπερζέ, σε συνεργασία με το υπουργείο Γεωργίας, ίδρυσε ένα δίκτυο 22 βιβλιοθηκών σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές της χώρας, «οι οποίες προικίστηκαν με εξαιρετικούς τόμους βιβλίων, τα οποία κοσμούνται με εξώφυλλα ζωγραφισμένα από τους τότε σημαντικότερους εικονογράφους της Ευρώπης», λέει στην «Κ» η σύμβουλος της βιβλιοθήκης Ειρήνη Βοκοτοπούλου.
Λίγο μετά τον θάνατο της Σλουμπερζέ, το 1993, το δίκτυο μεταφέρθηκε στο υπουργείο Πολιτισμού, όπου και τερμάτισε τη λειτουργία του το 2010. Μία από τις πέντε βιβλιοθήκες του δικτύου που κατάφεραν να επιβιώσουν είναι εκείνη του Δήμου Βελβεντού, η οποία χάρη σε μια ομάδα ντόπιων ίδρυσε το 2016 το σωματείο «Φίλων της Παιδικής και Εφηβικής Βιβλιοθήκης», με χρηματοδότηση από ομογενείς της Αμερικής. Σήμερα περιλαμβάνει 8.000 καταλογογραφημένα βιβλία – ανάμεσα στα οποία και το γαλλικό «Η επόμενη μέρα» του Ιάπωνα εικονογράφου Μιτσουμάσα Ανο που ήταν το πρώτο βιβλίο της βιβλιοθήκης, δώρο της Σλουμπερζέ – και την επισκέπτονται, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, 50-60 παιδιά. «Οταν πρωτοάνοιξε η βιβλιοθήκη οι μικροί επισκέπτες μας δεν άντεχαν να διαβάσουν ούτε μία σελίδα ολόκληρη. Σήμερα τα ίδια παιδιά δανείζονται αρκετά βιβλία, ενώ δύο φορές την εβδομάδα γίνεται ομαδική ανάγνωση πολυσέλιδων βιβλίων σε συνέχειες, για την οποία κάθε φορά ανυπομονούν», μας λέει η Αλκμήνη Πιτσιλαδή, υπεύθυνη της βιβλιοθήκης.
Το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Νοεμβρίου και σχεδόν ένα χρόνο μετά την πλήρη ανακαίνισή της, συγγραφείς παιδικών βιβλίων και άνθρωποι των γραμμάτων βρέθηκαν στο Βελβεντό, προκειμένου να πραγματοποιήσουν μία σειρά από εργαστήρια αλλά και να συζητήσουν για το μέλλον των παιδικών και εφηβικών βιβλιοθηκών. Στη συζήτηση συμμετείχαν βιβλιοθηκονόμοι από 10 διαφορετικές παιδικές βιβλιοθήκες, μεταξύ των οποίων ήταν και της Καλαμαριάς, της Κόνιτσας, της Πτολεμαΐδας αλλά και του Ψυχικού, καθώς και η Παιδική Δανειστική Βιβλιοθήκη του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Η Ειρήνη Βοκοτοπούλου τόνισε ότι τα αναγνώσματα των παιδιών και ο τρόπος λειτουργίας των βιβλιοθηκών δεν πρέπει να στηρίζονται αποκλειστικά στον εθελοντισμό, ενώ ανέφερε πως είναι σημαντική η ετήσια χρηματοδότηση από τον φορέα στον οποίο εντάσσεται η κάθε βιβλιοθήκη. «Δεν γίνονται δεκτές όλες οι δωρεές βιβλίων, ακόμη και από εκδοτικούς», ανέφερε η ίδια, εξηγώντας πως τα αναγνώσματα που βρίσκονται στα ράφια πρέπει να έχουν μία συγγραφική αξία. Το όνειρο όσων παρευρέθησαν στην εκδήλωση είναι να δημιουργηθεί ξανά ένα δίκτυο, ακολουθώντας το πρότυπο εκείνου της Σλουμπερζέ, αναδεικνύοντας τους πολλαπλούς ρόλους που παίζει μια παιδική βιβλιοθήκη μέσα στην κοινότητα.
Σήμερα, σχεδόν ένα χρόνο μετά την πλήρη ανακαίνισή της, περιλαμβάνει 8.000 βιβλία στον κατάλογό της και την επισκέπτονται, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, 50-60 παιδιά.
Ο χώρος
Για να εισέλθουμε στη βιβλιοθήκη έπρεπε να σκύψουμε για να αποφύγουμε τη χαμηλοτάβανη είσοδο η οποία, όπως και ο υπόλοιπος χώρος, «είναι ειδικά διαμορφωμένη για παιδιά», σύμφωνα με τον σχεδιαστή του χώρου Δημήτρη Χαλκιόπουλο.
Η γωνιά που επέλεξε η συγγραφέας Αλκηστη Χαλικιά για να παρουσιάσει το εργαστήριό της «Φίλοι από ράφι», ξεχώριζε λόγω ενός κινητού τοίχου που άλλαζε θέση ανάλογα με τις ανάγκες διαμόρφωσης του χώρου και μέσα στον οποίο υπήρχαν άνετες «φωλιές» για διάβασμα. Ο τοίχος, που μετακινείται εύκολα από τους μεγαλύτερους, αποκάλυπτε, με ένα σπρώξιμο, μία αίθουσα υπολογιστών τελευταίας τεχνολογίας, πάνω από τους οποίους υπήρχαν αφίσες με έργα του Καντίνσκι, του Πικάσο και του Γκογκέν, τα οποία συνομιλούσαν αρμονικά με τα ράφια, που δεν ήταν γεμάτα μόνο με παιδικά μυθιστορήματα, αλλά και βιβλία μουσικής, ζωγραφικής, σύγχρονες εγκυκλοπαίδειες και κόμικς.
Στην αίθουσα κινηματογραφικών προβολών, η συγγραφέας Μαρία Παπαγιάννη και η Σοφία Καλμανίδου έμαθαν σε μία ομάδα παιδιών πώς να φτιάχνουν τις δικές τους ιστορίες, ενώ η Κούλα Πανάγου, με τη βοήθεια εικονογραφημένων βιβλίων, μίλησε για τον εκφοβισμό και την αντιμετώπισή του. Στον επάνω όροφο, οι δημοσιογράφοι Μελίνα Σιδηροπούλου και Λαμπρινή Κουζέλη, μαζί με μία παρέα εφήβων, όρισαν τα πρώτα θέματα για τη νέα εφηβική εφημερίδα του Βελβεντού, που προβλέπεται να τυπωθεί από την ίδια τη βιβλιοθήκη.
Τέλος, ο βραβευμένος διηγηματογράφος Γιάννης Παλαβός μίλησε στα παιδιά για την αξία και την ιστορία των κόμικς, επιλέγοντας να αναδείξει τις ομοιότητες μεταξύ του τραγουδιού «Born in the USA» του Μπρους Σπρίνγκστιν και του διηγήματος «Ο Παναγιώτης», του Θανάση Βαλτινού. «Ναι, τα κόμικς, μέρος της ποπ κουλτούρας, όπως και οι στίχοι του Σπρίνγκστιν, δεν είναι υποδεέστερα της λογοτεχνίας, ούτε κάτι πιο εύκολο», τόνισε στα παιδιά ο κ. Παλαβός.
