Ο τρίτος όροφος του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Καλαμάτας, από το βράδυ της Δευτέρας αποτελεί πλέον το σπίτι όλων των αρχείων και των αντικειμένων της Μαρίας Κάλλας που έχουν συλλεγεί με κόπο από τον Σύλλογο Αποφοίτων Μουσικού Σχολείου Καλαμάτας «Μαρία Κάλλας». Το ημερολόγιο δείχνει 2 Δεκεμβρίου και, αν ζούσε η ντίβα με καταγωγή από το παρακείμενο Νεοχώρι, θα γινόταν 101 ετών.
Η έκθεση περιλαμβάνει επιστολές της σπουδαίας σοπράνο, εξώφυλλα περιοδικών και περιοδικά που σπανίζουν, ένα ζευγάρι γάντια, φωτογραφίες από τη «Μήδεια» –από τη συλλογή του Ρίτσαρντ Κόουπμαν– που είχαν διασωθεί από το τελευταίο της σπίτι, προγράμματα από παραστάσεις της, αναφορές από τον ξένο και ελληνικό και ειδικά τον μεσσηνιακό Τύπο, το αργυρό μετάλλιο «Μαρία Κάλλας» διά χειρός του χαράκτη Νίκου Περαντινού, μία ελαιογραφία του Νάσου Κωνσταντόπουλου, δικαστικού που έδρασε στο Λουξεμβούργο, αλλά και η αφίσα της ταινίας του Τομ Βολφ.
Οι «τρελοί της Καλαμάτας»
«Η διαδρομή μέχρι σήμερα ξεκίνησε το 2013», θυμάται ο εκπρόσωπος του Συλλόγου Γιώργος Ηλιόπουλος. «Προ δεκαετίας, όταν είχαμε εορτάσει τα 90 χρόνια της γέννησης της Μαρίας Κάλλας με μία έκθεση στο φουαγέ του Πνευματικού Κέντρου –την οποία είχαν επισκεφθεί εντός τριμήνου περισσότερα από 7.000 άτομα μη συμπεριλαμβανομένων των σχολείων–, είχαμε βάλει σκοπό να εργαστούμε εθελοντικά ως Σύλλογος Αποφοίτων για τα 100 χρόνια. Δεν είναι διόλου τυχαίο που εμάς, τα “μουσικόπαιδα” όπως μας λένε εδώ, μας αποκαλούν “οι τρελοί της Καλαμάτας”».
Είχαμε δει την αγάπη, το ενδιαφέρον και την έμπνευση που προκαλεί η μεγάλη ντίβα και δεν το βάλαμε κάτω.
Τότε, προ δεκαετίας, ο Σύλλογος είχε καταφέρει να εξασφαλίσει επιστολές από το αρχείο της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων, που στεγαζόταν στην οδό Μητροπόλεως ως Μουσείο Μαρίας Κάλλας. «Αυτό ήταν το έναυσμα. Είχαμε δει την αγάπη, το ενδιαφέρον και την έμπνευση που προκαλεί η μεγάλη ντίβα και δεν το βάλαμε κάτω».
Πράγματι, τότε είχε αρχίσει, σύμφωνα με την αφήγηση του Γιώργου Ηλιόπουλου, ένα σαφάρι. Παρακολουθούσαν δημοπρασίες, συγκέντρωναν όποια πληροφορία μπορούσαν από οπουδήποτε, αναζητούσαν ό,τι σχετιζόταν με τη Μαρία Κάλλας.
Ενα δεύτερο σαφάρι
Ωσπου, την ίδια χρονιά, το 2013, ένα νέο σαφάρι έμελλε να ξεκινήσει. Εξάλλου, το έτος αυτό ήταν, όπως χαρακτηριστικά λέει ο συνομιλητής μας, η στιγμή που έγινε στην Καλαμάτα το «μεγάλο μπαμ» γύρω από τη θεοδώρητη σοπράνο. Ηταν τότε που είχαν αρχίσει οι φορείς και τα ιδρύματα της πόλης να ενεργοποιούνται υποστηρικτικά προς το έργο του Συλλόγου, με προεξάρχοντες τη Μεσσηνιακή Αμφικτυονία και τους Δήμους Καλαματάς και Οιχαλίας. Αλλωστε, οι ίδιοι ήταν και εκείνοι που στήριξαν παντί τρόπω τη μετατροπή της αίθουσας του Πνευματικού Κέντρου σε χώρο της μόνιμης έκθεσης. Για την αίθουσα αυτή των 40 τ.μ., ο Γιώργος Ηλιόπουλος λέει, μάλιστα, ότι «είναι μικρή σε έκταση αλλά μεγάλη σε ψυχή».
Με τον σκηνοθέτη Μπάμπη Τσόκα, ο Σύλλογος όργωσε Παρίσι, Μιλάνο, Αθήνα και Σκορπιό ιχνηλατώντας τη Μαρία Κάλλας.
Με τον σκηνοθέτη Μπάμπη Τσόκα –που έχει γυρίσει τις ταινίες «Πέτρος Θέμελης: Αγγιξα… Αγάπησα… Εσκαψα…» και «Βίος και πολιτεία του αληθινού Γιώργη Ζορμπά»– ο Σύλλογος Αποφοίτων και ο Γιώργος Ηλιόπουλος όργωσαν Παρίσι, Μιλάνο, Αθήνα και Σκορπιό ιχνηλατώντας τη Μαρία Κάλλας επί μία τριετία. Η έρευνα αυτή είχε ως αποτέλεσμα την ταινία «Η δική μας Μαρία Κάλλας», που είχε παρουσιαστεί το 2017, στα 40 χρόνια από τον θάνατό της.
Η μεγάλη δωρεά Βισνέφσκι – Ντιν και ο πιανίστας της Κάλλας
Η τύχη, όμως, για τη συγκέντρωση του υλικού δεν σταμάτησε εκεί. Ο Γιώργος Ηλιόπουλος, που εργάζεται ως ηθοποιός και μεταφραστής θεατρικών έργων, επιστράτευσε τον Αντριου Βισνέφσκι, ιδρυτή και επικεφαλής των μεταπτυχιακών προγραμμάτων της θρυλικής Royal Academy of Dramatic Art στο Λονδίνο αλλά και δάσκαλο της δραματικής σχολής του Εθνικού Θεάτρου, και τον σύντροφό του, Κόλιν Φαίδων Νικόλαο Ντιν, «που προέβησαν σε δωρεά του 80% των αντικειμένων της έκθεσης που εγκαινιάζουμε σήμερα».
Ο Ρόμπερτ Σάδερλαντ ήταν παρών στην έκθεση του 2023. Μας είχαν τηλεφωνήσει από τους Times του Λονδίνου για να μας ρωτήσουν πώς κατορθώσαμε όχι μόνο να τον βρούμε, αλλά και να τον έχουμε κοντά μας.
Κι αν το 2023 η έκθεση στην Πινακοθήκη Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης της Καλαμάτας ήταν σπουδαίο γεγονός για την πόλη, απέκτησε επιπλέον βαρύτητα όταν ο Σύλλογος, όπως μας λέει ο Γιώργος Ηλιόπουλος, κατάφερε να φέρει στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα τον πιανίστα της Μαρίας Κάλλας, τον 97χρονο σήμερα Ρόμπερτ Σάδερλαντ.
«Μάλιστα, μας είχαν τηλεφωνήσει από τους Times του Λονδίνου για να μας ρωτήσουν πώς κατορθώσαμε όχι μόνο να τον βρούμε, αλλά και να τον έχουμε κοντά μας. Ο ίδιος ο Ρόμπερτ Σάδερλαντ μας είχε πει, μάλιστα, ότι θα ήθελε να είναι σε όλες τις επόμενες εκθέσεις», αφηγείται ο Γιώργος Ηλιόπουλος.
«Οπως μας βλέπετε, θα τα καταφέρουμε»
Η μόνιμη έκθεση στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Καλαμάτας –που από το 2016 φιλοξενείτο στο ισόγειο του Μουσικού Σχολείου «Μαρία Κάλλας»– περιλαμβάνει, πλην όσων προαναφέρθηκαν, οπτικοακουστικό υλικό, ψηφιοποιημένα αρχεία τα οποία ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να βρει και σε μετάφραση, ένα πικ-απ που θα παίζει τους δίσκους της ντίβας, ενώ δρομολογούνται πλέον και εκπαιδευτικά προγράμματα αλλά και η μετατροπή του χώρου σε καθολικώς προσβάσιμου. «Τα έργα αυτά θα αντικαθίστανται κυκλικά κατά καιρούς, διότι πλέον το αρχείο αβγατίζει», όπως λέει ο συνομιλητής μας.
«Οταν το 2010», θυμάται ο Γιώργος Ηλιόπουλος, είχαμε ανεβάσει τη “Λυσιστράτη”, είχαμε σταθεί σε μία ατάκα από το έργο: “Οπως με βλέπετε, θα τα καταφέρω”. Αυτή έγινε το μότο μας και η απάντησή μας σε όλες τις δυσκολίες που αντιμετωπίζαμε από καιρού εις καιρόν: “Ετσι όπως μας βλέπετε, έτσι θα τα καταφέρουμε».
Κεντρική φωτογραφία: Απόψη της μόνιμης έκθεσης για τη Μαρία Κάλλας στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Καλαμάτας. (Ευγενική παραχώρηση: Σύλλογος Αποφοίτων Μουσικού Σχολείου Καλαμάτας «Μαρία Κάλλας»)
