Ο Ρουμάνος Ράντου Ζούντε είναι σίγουρα ένας από τους πιο ενδιαφέροντες Ευρωπαίους κινηματογραφιστές του καιρού μας, προερχόμενος από μια χώρα δημιουργικά ανήσυχη στον χώρο του σινεμά τις τελευταίες δεκαετίες. Η δική του… ανησυχία πάντως είναι ακόμα εντονότερη, αφού μέσα σε σύντομο σχετικά διάστημα πέρασε από τον κοινωνικό ρεαλισμό των πρώτων ταινιών του, σε ιστορικές καταγραφές με αλληγορικό περιεχόμενο («Aferim!») και από εκεί σε μια sui generis μείξη μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ και πειραματικών στοιχείων, η οποία του χάρισε και τη Χρυσή Αρκτο στο Βερολίνο, με το «Ατυχές πήδημα ή παλαβό πορνό».
«Από τη μια υπάρχει ίσως μια αδυναμία να βρω κάτι οριστικό, μια μοναδική οπτική γενικότερα στη ζωή, στον κόσμο, στο σινεμά. Σε ένα βαθμό υποφέρω επειδή είναι αγχωτικό και κουραστικό να ζεις έτσι, να έχεις τόσες αμφιβολίες. Από την άλλη υπάρχει η ευχαρίστηση που αντλώ δοκιμάζοντας διαφορετικά πράγματα. Σε κάποιους αρέσουν όλα τα σπορ: το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το τένις, η ορειβασία κτλ. Είμαι και εγώ κάπως έτσι με το σινεμά: μου αρέσουν τα ντοκιμαντέρ, οι κλασικές αφηγήσεις, ο πειραματισμός, η Ιστορία. Υπάρχει επίσης η ανάγκη να συντονιστείς με τις εξελίξεις στον κόσμο της εικόνας, οι οποίες συχνά σε κάνουν να απορρίψεις παλιότερες πρακτικές ή να πειραματιστείς με κάτι καινούργιο», μας λέει διαδικτυακά ο Ράντου Ζούντε, λίγες μέρες πριν έρθει στη χώρα μας για το 13ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Ταινιοθήκης (5-18/12), στο πλαίσιο του οποίου θα παρουσιαστεί πλούσιο αφιέρωμα στην εργογραφία του. Οπως μας πληροφορεί μάλιστα, αυτόν τον καιρό ολοκληρώνει το μοντάζ της νέας του ταινίας, η οποία ασχολείται με τον μύθο του Κόμη Δράκουλα και μεταξύ άλλων περιλαμβάνει υλικό δημιουργημένο με τη βοήθεια AI, «όχι απαραίτητα επειδή το χρειάζομαι, αλλά για να δω πώς είναι, τι είδους ποίηση μπορεί να προκύψει από αυτό».
Στις πρόσφατες ταινίες του, όπως το «…Παλαβό πορνό» και το «Μην περιμένετε και πολλά από το τέλος του κόσμου» με τους μακροσκελείς τίτλους και την αιχμηρή κοινωνική παρατήρηση, οι γυναίκες ηρωίδες του χαρακτηρίστηκαν από πολλούς ως αμφιλεγόμενες, λόγω των συχνά μη πολιτικά ορθών απόψεων που εξέφραζαν. «Η τάση να βλέπεις τον πρωταγωνιστή σαν προέκταση των απόψεων του σκηνοθέτη είναι πάντα προβληματική. Σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει κάποια σύνδεση, σε άλλες όμως μπορεί να είμαι τελείως αντίθετος με αυτές τις ιδέες. Οσο για την πολιτική ορθότητα, θα το θέσω μεταφορικά: για να βγεις από το σπίτι σου βάζεις ρούχα, και για τον εαυτό σου, αλλά και για την εικόνα που δίνεις στους άλλους. Το ίδιο συμβαίνει και όταν γράφεις μια ταινία. Είναι αλήθεια ότι σε επιμέρους στοιχεία έρχομαι σε αντίθεση με την υπάρχουσα πολιτική ορθότητα, διότι αυτό νιώθω σωστό και ειλικρινές. Από την άλλη, πολλές φορές ξέρεις ότι για να πάνε οι ταινίες σου σε μεγάλα φεστιβάλ ή (ακόμα πιο σημαντικό) να βρουν χρηματοδότηση, πρέπει να πληρούν κάποιες προϋποθέσεις. Για παράδειγμα, οι δύο τελευταίες ταινίες μου (σ.σ. στο φεστιβάλ θα κάνει πρεμιέρα το “Eight Postcards from Utopia”) γνώριζα όταν τις έκανα ότι δεν πρόκειται να μπουν στο διαγωνιστικό των Καννών ή του Βερολίνου. Αν φτιάξεις σούσι, είναι δύσκολο να το πουλήσεις κάπου που οι άνθρωποι έχουν συνηθίσει να τρώνε μπέργκερ».
Σε κάποιους αρέσουν όλα τα σπορ. Είμαι και εγώ έτσι με το σινεμά: μου αρέσουν τα ντοκιμαντέρ, οι κλασικές αφηγήσεις, η πρωτοπορία, η Ιστορία.
Οι εκλογές του TikTok
Ενα άλλο θέμα που απασχολεί έντονα τον Ζούντε είναι αυτό της χρήσης των social media, τα οποία συνδέει και με τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στη Ρουμανία, με την αναπάντεχη επικράτηση του Καλίν Γκεοργκέσκου στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών. «Είναι σίγουρα περίπλοκο το ζήτημα των σόσιαλ μίντια. Τώρα βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη στιγμή στη Ρουμανία, διότι στον πρώτο γύρο των εκλογών επικράτησε ένας προηγουμένως άγνωστος ακροδεξιός υποψήφιος, ο οποίος έκανε βασικά εκστρατεία μέσω TikTok, πιθανότατα με ρωσική χρηματοδότηση και εντελώς φασιστικές ιδέες. Από την άλλη, μπορείς να δεις πολύ δημιουργικά πράγματα εκεί (σ.σ. στα σόσιαλ), υπέροχες ιδέες που βρίσκουν εφαρμογή και στο σινεμά», σημειώνει ο σκηνοθέτης.
Ως Ρουμάνο, δεν γίνεται να μην τον ρωτήσουμε και για τον πόλεμο που μαίνεται στη «γειτονιά» του: «Νομίζω είναι ξεκάθαρο ότι στην Ουκρανία έχουμε μια ευρείας κλίμακας εισβολή από μια χώρα που κυβερνάται από έναν αιμοσταγή δικτάτορα, τον Πούτιν, ο οποίος δεν είμαι σίγουρος ότι θα σταματήσει αν πέσει η Ουκρανία. Το ζήτημα είναι ότι όσο πηγαίνεις προς τη Δύση, ακούς ανθρώπους που έχουν “κουραστεί”, σαν να θέλουν οι Ουκρανοί να αποδεχθούν τη μοίρα τους. Αυτό είναι προσβλητικό».
