ΧΑΡΗΣ ΞΗΡΟΥΧΑΚΗΣ
Καμία μάχη χωρίς αυτόν. Χαράλαμπος Σειραδάκης, 1886-1970
πρόλογος: Σερ Μάικλ Λουέλιν-Σμιθ
εκδ. Επίκεντρο, 2024, σελ. 294
Ο Χαράλαμπος Σειραδάκης (1886-1970) ανήκε στη γενιά των Κρητικών που πέρασαν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους πολεμώντας για την πατρίδα τους. Την πλούσια σε δράση και περιπέτειες ζωή του αφηγείται με γλαφυρότητα ο εγγονός του Χάρης Ξηρουχάκης, που εργάσθηκε ως ανώτερο στέλεχος στην Ευρωπαϊκή Ενωση, και τα τελευταία χρόνια ασχολείται συστηματικά με την ιστορική έρευνα, ιδίως για τη γενέτειρά του, τα Χανιά. «Καμία μάχη χωρίς αυτόν» είναι το δεύτερο βιβλίο του μετά το «Χανιά και ΑΒΕΑ: Μια κοινή πορεία» (έκδοση Τράπεζας Χανίων, 2019).
Ο Σειραδάκης γεννήθηκε το 1886 στο ορεινό χωριό Λειβαδάς, στο σημερινό Ανατολικό Σέλινο της Κρήτης, σε ένα περιβάλλον στο οποίο ήταν αυτονόητη η από γενιά σε γενιά συμμετοχή στους αγώνες της κρητικής ανεξαρτησίας. Το βάπτισμα του πυρός πήρε ο ίδιος σε ηλικία μόλις 11 ετών, στον ξεσηκωμό των Κρητικών εναντίον των Τούρκων το 1897. Αφοσιωμένος βενιζελικός ήδη από την εξέγερση στο Θέρισσο το 1905, πήρε μέρος στους πολέμους που μεγάλωσαν την Ελλάδα και συνδέθηκε με δραματικά γεγονότα, που σημάδεψαν τη μοίρα του τόπου του, βιώνοντας τους θριάμβους της εθνικής ολοκλήρωσης και τις καταστροφές του εθνικού διχασμού. Την παραμονή των Βαλκανικών Πολέμων, τον Φεβρουάριο 1911, σε ηλικία 25 ετών, παραιτήθηκε από σταθμάρχης στο τελωνείο Χανίων για να καταταγεί στην κρητική πολιτοφυλακή, που στρατολογούσε εθελοντές για τον ελληνικό στρατό και από τότε δεν έπαυσε να πολεμά τραυματισθείς επανειλημμένα. Ανέβηκε τη στρατιωτική ιεραρχία από δεκανέας μέχρι τον βαθμό του Συνταγματάρχη, όταν αποστρατεύθηκε το 1947.
Η ζωή του Χαράλαμπου Σειραδάκη, ο οποίος έζησε τους θριάμβους της εθνικής ολοκλήρωσης και τις καταστροφές του εθνικού διχασμού.
«Υπήρξε κατά κάποιον τρόπο από τους αφανείς ήρωες των ελληνικών πολέμων. Ηταν πάντοτε παρών, αν και όχι από τους πρωταγωνιστές», σημειώνει ο συγγραφέας. «Διακρινόταν για τον ηρωισμό, την πειθαρχία και την αφοσίωση στο καθήκον, ήταν όμως και παράτολμος και μπορούσε να παρασυρθεί σε ριψοκίνδυνες πράξεις, καθώς το κρητικό του αίμα κόχλαζε, όταν ενθουσιαζόταν ή όταν έβλεπε το άδικο». Πολέμησε στους δύο Βαλκανικούς Πολέμους 1912-13, διακριθείς ως «Μπιζανομάχος» και αργότερα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τους εθελοντές της Ελληνοκρητικής Λεγεώνας στο γαλλικό μέτωπο της Λωρραίνης και στην εκστρατεία της Καλλίπολης το 1915 και αμέσως μετά με την Αντάντ στο μακεδονικό μέτωπο, ενταχθείς το 1916 στο κίνημα της «Εθνικής Αμύνης» του Βενιζέλου, «καθώς η πολιτική της ουδετερότητας του φαινόταν ακατανόητη».
Απόταξη και επαναφορά
Η δίνη του εθνικού διχασμού παρέσυρε και αυτόν, με επακόλουθες συνέπειες για τον ίδιο και την οικογένειά του, όσο και αν απεχθανόταν τις ίντριγκες και συνωμοσίες στον στρατό, που είχαν γίνει ενδημικές. Αποτάχθηκε μετά το αποτυχημένο βενιζελικό πραξικόπημα του 1935 και πέρασε ενάμιση χρόνο εξορίας στο Κάρλοβο της Βουλγαρίας, μέχρι να δοθεί αμνηστία. Επανήλθε αργότερα στο στράτευμα, πήρε μέρος στη Μάχη της Κρήτης τον Μάιο 1941 υπερασπιζόμενος τη μαρτυρική Κάνδανο και καταζητούμενος από τους Γερμανούς κρυβόταν για δύο χρόνια στα Λευκά Ορη, μακριά από την αγαπημένη σύζυγο Φανή και τις τέσσερις κόρες του, οργανώνοντας ένα δίκτυο διαφυγής για τους Αγγλους, Αυστραλούς και Νεοζηλανδούς στρατιώτες. Τον Μάιο 1943 διέφυγε και ο ίδιος στη Μέση Ανατολή, όπου συμμετείχε στην οργάνωση του εξόριστου ελληνικού στρατού, με κύρια φροντίδα να μη διαλυθεί από τις εμφύλιες έριδες και ανταρσίες. Εκεί πληροφορήθηκε τη δολοφονία της 16χρονης δευτερότοκης κόρης του Μαρίας έπειτα από επιδρομή των Γερμανών κατακτητών στον Λειβαδά τον Σεπτέμβριο 1943. Υστερα από ενάμιση χρόνο στην Αίγυπτο επέστρεψε στα Χανιά τον Νοέμβριο 1944 και μετά την αναχώρηση και του τελευταίου Γερμανού στρατιώτη από την Κρήτη τον Ιούνιο 1945 ανέλαβε συντονιστής της συμμαχικής ανθρωπιστικής βοήθειας για τον νομό Χανίων. Η τελευταία δημόσια προσφορά του ήταν τον Μάρτιο 1947, όταν ανέλαβε νομάρχης Χανίων για ένα χρόνο σε μια περίοδο ανασφάλειας από τη δράση ανταρτικών ομάδων. Πάντως, η Κρήτη είχε γλιτώσει από τα χειρότερα δεινά που προκάλεσε ο εμφύλιος πόλεμος στην υπόλοιπη Ελλάδα. Το προηγούμενο έτος, στις εκλογές του 1946, απέτυχε να εκλεγεί βουλευτής με το Κόμμα των Φιλελευθέρων υπό τον Σοφοκλή Βενιζέλο, με τον οποίο είχε συνδεθεί στενά από το Κάιρο.
Ο συγγραφέας στηρίζει την έρευνά του σε πλούσια ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, βοηθώντας τον αναγνώστη να κατανοήσει το ιστορικό υπόβαθρο, αλλά απέκτησε πρόσβαση και στα στρατιωτικά αρχεία του Σειραδάκη, 175 σελίδες στον ελληνικό στρατό και 21 σελίδες στον γαλλικό. Επισκέφθηκε επίσης αρκετά μέρη, όπου πολέμησε ο παππούς του, με συγκινητικότερη την εμπειρία του στη Λωρραίνη, όπου έχει ανεγερθεί μνημείο με τιμητική αναφορά στους Κρήτες εθελοντές, που πολέμησαν ηρωικά δίπλα στους θρυλικούς Γάλλους «λύκους» στις φονικές μάχες του Μπουά-λε-Πρετρ.
Ο Βρετανός διπλωμάτης και βιογράφος του Βενιζέλου Σερ Μάικλ Λουέλιν-Σμιθ στον πρόλογό του χαρακτηρίζει το βιβλίο «απαύγασμα αγάπης» και σημαντική συνεισφορά σε σχετικά άγνωστες πτυχές της ελληνικής πολεμικής ιστορίας. Τονίζει ότι ο Σειραδάκης παρέμεινε πιστός στο βενιζελικό φιλελεύθερο ιδεώδες και στη στρατιωτική τιμή του, αποφεύγοντας να εμπλακεί στις μικροπολιτικές των φατριών εντός του στρατού και «έζησε με τόσο πολλά βιώματα στη μνήμη του, όσα και οι ηλικιωμένοι ήρωες του Σαίξπηρ, που αναπολούν τη ζωή τους ως στρατιώτες».
Ο κ. Αχιλλέας Παπαρσένος υπηρέτησε σε διάφορες ελληνικές πρεσβείες ως σύμβουλος Τύπου και Επικοινωνίας.
